نوآوری‌هایی که حامیانشان را مأیوس کردند!

خبرگزاری علم و فناوری آنا- هدا عربشاهی: قرن ۲۱، عصر فناوری‌های دیجیتال و استارتاپ‌هایی است که در حوزه فناوری‌های دیجیتال، طرح‌های خلاقانه و نوآوری‌های جذابی عرضه می‌کنند و شیفتگان دستگاه‌های الکترونیکی کوچک مصرفی و برنامک‌های مبتنی‌بر سیستم‌عامل‌های تلفن‌های همراه هوشمند هم با اشتیاق ازطرق جمع‌سپاری برای ساخت و دریافت یک نسخه از این دستگاه‌ها و برنامک‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما همه این طرح‌ها قادر نیستند به فرجام دلخواه توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران نائل شوند و بسیاری از آنها به دلایل مختلفی ازجمله ناکارآمدی شرکت‌ها یا نقص‌های پیش‌بینی‌نشده با شکست مواجه می‌شوند و نافرجام می‌مانند.

***

امروزه، جذب سرمایه به شیوه جمع‌سپاری به روش رایجی در دنیای فناوری تبدیل شده است. یکی از شرکت‌های مهم حامی جمع‌سپاری کیک‌استارتر است. کیک‌استارتر، درگاهی اینترنتی است که سال ۲۰۰۹ برای جذب سرمایه عام‌المنفعه به شیوه جمع‌سپاری و با هدف حمایت از شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها راه‌اندازی شد. شرکت‌هایی که طرح‌های خلاقانه‌ای در حوزه‌های فناوری‌های مختلف به‌خصوص فناوری‌های دیجیتال و دستگاه‌های الکترونیکی مصرفی کوچک دارند با معرفی طرح‌هایشان در این سایت، مشارکت عمومی را درخواست می‌کنند. حامیان این طرح‌ها به‌ شرط دریافت یک نمونه پس‌از تبدیل ایده به ابزار، روی این طرح‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند یا به‌عبارتی محصول را پیش‌خرید می‌کنند. استارتاپ هم موظف است طبق برنامه پیش‌بینی‌شده طرح را توسعه دهد و پیش‌از عرضه در بازار، آن را برای حامیانی که پیش‌خرید کرده‌اند ارسال کند. تاکنون طرح‌های بسیاری با این شیوه جمع‌سپاری روانه بازار شده‌اند و رضایت مشتریان را جلب کرده‌اند اما ایده‌هایی هم وجود دارد که باوجود برخورداری از خلاقیت و نوآوری لازم، شکست خورده‌اند.

پهپاد لیلی

«پهپادی کاملا ضدآب که می‌تواند شما را از بالای کوه تعقیب کند، وقتی آن را به هوا می‌فرستید، از زمین بلند می‌شود و به‌طور خودکار از شما عکس می‌گیرد.» این توصیفی وسوسه‌انگیز از پهپاد چهارملخی به‌نام Lily بود که سال ۲۰۱۵ شرکت لیلی‌رباتیکس آن را معرفی کرد و توانست با ۶۰هزار پیش‌سفارش ۳۴میلیون دلار کسب کند. اما پس‌از سال‌ها هیاهو و انتظار معلوم شد که ویدیوی تبلیغاتی این شرکت ساختگی بوده و احتمالا با استفاده از فیلم‌هایی که با دوربین گو-پرو گرفته شده بود جعل شده است و به‌این‌ترتیب، این سرمایه‌گذاری جمع‌سپاری به یک فاجعه تبدیل شد. زیرا بعد‌از مدتی که از جمع‌سپاری گذشت، بنیانگذاران لیلی‌رباتیکس اعلام کردند که تاریخ عرضه اولیه محصول که ابتدا فوریه ۲۰۱۶ در نظر گرفته شده بود برای مشتریان پیش‌سفارش تا تابستان ۲۰۱۶ به تعویق افتاده است. اما این وعده هم محقق نشد و سرانجام در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۷ شرکت لیلی ایمیلی به همه مشتریان ارسال کرد و به آنها اطلاع داد که امکان تولید این دوربین وجود ندارد و شرکت هزینه را پس خواهد داد. به‌این‌ترتیب این شرکت با بدهی ۳۴میلیون دلاری تعطیل شد و بسیاری از حامیان هرگز بازپرداخت وعده داده‌شده را دریافت نکردند. چندماه بعد، گروه مُتا، تولیدکننده پهپادهای کوچک، شرکت لیلی را خرید و این محصول را باعنوان «لیلی نسل‌بعدی» تولید و عرضه کرد. محصول اصلی لیلی، پهپادی کوادکوپتر (چهار ملخی) ضدآب از جنس از پلی‌کربنات سیاه و آلومینیوم با وزن حدود ۱.۳کیلوگرم بود. دوربین لیلی دارای ۷ نوع حسگر بود که شتاب‌سنج، ژیروسکوپ سه محوره، مغناطیس‌سنج، فشارسنج، جی‌پی‌اس، دوربین جلو و دوربین پایین را شامل می‌شد. دوربین با وضوح تصویر 1080p با سرعت ۶۰ فریم‌بر‌ثانیه و وضوح تصویر 720p با سرعت ۱۲۰ فریم‌بر‌ثانیه فیلم می‌گرفت. دوربین لیلی نسل‌بعدی همان ویژگی‌ها را دارد با این تفاوت که فیلمبرداری با وضوح تصویر ۴کی هم به آن اضافه شده است.

پهپاد زَنو

لیلی تنها دوربین پهپادی نافرجام تاریخ نیست. Zano هم پروژه شکست‌خورده دیگری است که سال ۲۰۱۴ گروه تورکوئینگ برای ساخت پهپاد چهارملخی (کوادکوپتر) کنترل از راه دور با دوربین با وضوح تصویر بالا آن را برای سرمایه‌گذاری به شیوه جمع‌سپاری به شرکت کیک‌استارتر معرفی کرد که درنهایت، پس‌از دریافت بیش‌از سه‌میلیون دلار از سرمایه‌گذاری جمعی نتوانست محصولی مطابق با توضیحات اصلی‌اش تولید کند و پس‌از تحویل حدود ۶۰۰ پهپاد نیمه‌کاربردی، اعلام ورشکستگی کرد. شکست زَنو که به‌عنوان یکی از اولین شکست‌های کیک‌استارتر شناخته می‌شود این شرکت ارائه‌دهنده خدمات مشارکت‌های جمعی را بر آن داشت تا گزارشگری تحقیقی را برای ارزیابی علت شکست پروژه استخدام کند.

ایوان ریدمن، مدیرعامل تورکوئینگ در نوامبر ۲۰۱۵ استعفا داد و این امر سبب شد تا سایت خبری فناوری آرس‌تکنیکا پیشنهاد کند که تورکوئینگ در وضعیت بحران است و ممکن است در آستانه سقوط باشد به‌خصوص از ۱۵هزار سفارشی که دریافت کرده بود فقط ۶۰۰ مورد را ارسال کرده بود.  

مارک هریس روزنامه‌نگاری که کیک‌استارتر برای بررسی دلایل شکست پروژه استخدام کرده بود در گزارشی متشکل از ۱۳هزار کلمه به این نتیجه رسید که گروه تورکوئینگ کارزاری جدی و با نیت خوب برای توسعه، تولید و تحویل پهپادها راه‌اندازی کرده است، اما تجربه یا منابع لازم را برای تولید محصول وعده‌داده‌شده ندارد. او «شواهد قانع‌کننده‌ای» پیدا کرد که نشان می‌داد ویدیوهای نمایشی در کیک‌استارتر از این پهپاد ساختگی هستند.

اویا

Ouya، نام ریزکنسول بازی بر پایه سیستم‌عامل اندروید بود که شرکت اویا آن را توسعه داد. جولی اوهرمن این استارتاپ را در سال ۲۰۱۲ تاسیس کرد. همانند بسیاری از نوآوری‌های حوزه فناوری‌های دیجیتال، کیک‌استارتر ازطریق جمع‌سپاری سرمایه لازم برای توسعه این کنسول بازی را جذب کرد و با جمع‌آوری ۸.۵میلیون دلار به یکی از موفقیت‌های بزرگ خودش در جذب سرمایه تبدیل شد. دستگاه‌های اویا در مارس ۲۰۱۳ برای حامیان کیک‌استارتر ارسال شدند و در ژوئن ۲۰۱۳ عرضه عمومی این محصول آغاز شد. اما کنترل‌کننده کنسول وحشتناک بود، نرم‌افزار نیمه‌کاره بود و فروشگاه آنلاینی که برای عرضه بازی‌های این دستگاه در نظر گرفته شده بود هیچ بازی جذابی ارائه نمی‌کرد. به‌این‌ترتیب، مدتی بعد شرکت رِیزر اویا را خرید و سعی کرد ویترین فروشگاه را حفظ کند. اما درنهایت اوایل سال ۲۰۱۹ مجبور شد اویا را رسما تعطیل کند. این ریزکنسول بالاترین نمونه‌های کیک‌استارتر در جمع‌سپاری سرمایه بود که به شکستی واقعی تبدیل شد.