سیدطه هاشمی : حوزه و دانشگاه همدیگر را به رسمیت بشناسند

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، سیدطه هاشمی معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در این مراسم، ابتدا میلاد ثامن‌الحجج و سالروز ورود آزادگان به میهن اسلامی را تبریک گفت.

هاشمی به وظیفه امروز دانشگاه‌ها در قبال قرآن کریم اشاره کرد و گفت: «برای دانشگاه آزاد اسلامی افتخاری است در میان همه دانشگاه‌ها، که اولین دانشگاهی بوده است که موضوع درس قرآن را در دستور کار خود قرار داده است و فعالیت‌های قرآنی را به حوزه آموزش قرآن گسترش داده است و این افتخار مستمراً ادامه دارد.»

او گفت: «از مهر 92 که ما کار فرهنگی و اجتماعی دانشگاه را شروع کردیم، این موضوع مطرح بود که آن‌چه در دانشگاه برای فعالیت‌‌های قرآنی اتفاق می‌افتد، آیا با شأن و جایگاه قرآن متناسب هست یا نه؟ به هر حال در همه مراکز، ارگان‌ها، انجمن‌ها و جمعیت‌هایی که در یک کشور مسلمان هستند، موضوع قرآن و درک مفاهیم آن موضوعی بسیار با اهمیت است. آیا قرآن در روز قیامت از ما قبول می‌کند که کار قرآنی در دانشگاه‌ها، در همین سطح باشد؟ مطمئنا قبول نمی‌کند. یعنی اگر باور داشته باشیم، یک روزی قرآن، پیامبر عظیم‌الشان و خداوند از مراکز علمی که مرکز تولید علم و دانش هستند سوال می‌کنند که مسائل قرآنی در سطح پرداخته شده است و چرا به عمق مباحث قرآنی توجه نشده است؟»

استادان و دانشجویان را از تدبر در قرآن می‌ترسانند

معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: «متاسفانه بعضا ما را از تدبر در قرآن می‌ترسانند، یعنی دانشگاه‌ها به ویژه استادان و دانشجویان را به این بهانه که شما علم قرآن ندارید و بر مفاهیم قرآن تسلط ندارید پس حق ورود به مباحث قرآنی را نیز نداشته و به تبع آن راه قرآن از شما جدا است. چرا قرآنی که مخاطب اول آن علما نه فقط علمای دین بلکه دانشمندان و کسانی هستند که در همه رشته‌های علوم سرآمد و مشغول تحصیل و تدریس هستند، از درک قرآن محروم می‌کنیم و فقط فکر می‌کنیم که تحصیل، تدبیر و تفسیر و تعابیر مختلفی که در ارتباط با قرآن هست، خاص یک قشر است؟ چنین چیزی نیست. قرآن متعلق به همه و کتاب راهنمای همه است، همه وظیفه دارند بدون تردید به مفاهیم مسلط شوند و به علم تفسیر و ترجمه آشنا شوند، اما قطعاً نباید در قرآن تفسیر کنند، به دلیل اینکه قرآن به استناد آیه «و ننزل القرآن ما هو شفاء و رحمه للعالمین» شفا است، خداوند مستقیما می‌گوید که قرآن شفا است، از آنجاکه هر انسانی به دنبال شفای امراض روحی خود است، پس نتیجه می‌گیریم در دانشگاه‌ها باید مسیر رسیدن به درک عمیق از قرآن فراهم شود.»

او گفت: «اتفاقا سوره غاشیه هم می‌فرماید "افلا ینظرون الی الابل کیف خلقت و الی السماء کیف رفعت و الی الجبال کیف نصبت و الی الارض کیف سطحت". علم این مباحث در دانشگاه‌ها است. آیا علم اینکه ببینیم یک شتر چگونه خلق شده است در حوزه‌های علمیه است؟ در حوزه‌های علمیه نیست. در حوزه‌های علمیه زیست‌شناسی تدریس نمی‌کنند بلکه در دانشگاه است که این علم آموزش داده می‌شود. "و الی السماء کیف رفعت" کسی که منجّم نباشد نمی‌تواند اسرار خلقت خداوند را در آسمان‌ها تعقیب کند "و الی الجبال کیف نصبت" کسی که زمین‌شناس نباشد و مسلط به قوه جاذبه نباشد، نمی‌تواند اسرار خلقت زمین و پستی و بلندی‌ها را دریابد "و الی الارض کیف سطحت" یک زمین‌شناس می‌تواند بفهمد چه اسراری در لایه‌های مختلف زمین است و از آغاز خلقت زمین تاکنون چه اتفاقاتی افتاده است و با کشف پیچیدگی‌های خلقت به وجود خالق بی‌منتها پی ببرد.»

حوزه و دانشگاه همدیگر را به رسمیت بشناسند

هاشمی ادامه داد: «در گذشته چون حوزه‌های علمیه و حوزه‌های دانشگاهی یکی بود تا قبل از ورود دانشگاه‌ها به شکل امروزی به کشورهای اسلامی به ویژه ایران این یادگرفتن یک وظیفه عمومی بود. در گذشته یک طلبه در یک حوزه علمیه علاوه بر علوم فقه و اصول و کلام و ... یک رشته تخصصی هم داشت، بعد از اینکه دانشگاه‌ها به شکل جدید به وجود آمد، بین حوزه و دانشگاه فاصله افتاد و اتفاقاً اختلاف حوزه و دانشگاه‌ هم از همین‌جا شروع شد. یعنی دست‌هایی که پنهان و آشکار در مقابل دین و برای ناکارآمد شدن دین فعال شدند، این دو حوزه را به جان هم انداختند. وحدت حوزه و دانشگاهی هم که امام (ره) مطرح کردند به هیچ وجه به معنای این نبود که یک عده طلبه بروند در دانشگاه تحصیل کنند و بالعکس. بلکه فقط به معنای به رسمیت‌شناختن این دو بخش بود که دانشگاه حوزه را و حوزه دانشگاه‌ را به رسمیت بشناسد. به این معنا بود که علما نگویند فقط علم دین که در حوزه‌ها تدریس می‌شود، اصیل است و علوم دیگر اهمیتی ندارند و استادان آنها هم بی‌سواد هستند. از آن طرف هم دانشگاه‌ها به عنوان یک نیاز مبرم و قطعی بشر به معنویت، حوزه‌ها را رد نکنند. حوزه‌های علمیه خاستگاه و جایگاه تخصصی مفاهیم و مسائل دینی هستند. این دو اگر در کنار هم همدیگر را به رسمیت بشناسند و همدیگر را بپذیرند، یک نظام اسلامی را که امام طراحی کردند و امروز تحت هدایت و مدیریت مقام معظم رهبری است، می‌توانند شکل دهند.»

هاشمی با طرح این سوال که چرا کشور ما این همه دچار مشکل است؟ افزود: «کشورهایی که بر پایه دموکراسی شکل گرفته‌اند راهکارشان در مقابل‌شان است و در آنجا صدها موسسه علمی و تحقیقاتی مرتبا مسائل نو به نو را تحلیل و عرضه می‌کنند. حکومت‌های فاشیستی یا حکومت‌های اشتراکی نیز برای مثال در شوروی، آنها هم کار خود را می‌کنند، اما نظام جمهوری اسلامی ایران که امام طراحی کردند یعنی شکل حکومت بر پایه رأی مردم باشد و بدون رأی مردم حکومت نمی‌تواند شکل بگیرد، مقبولیت و قبول‌کردن این نظام باید از سوی مردم باشد، اما از نظر محتوا به مبانی دینی بر می‌گردد یا به تعبیری عقلانیت آن دینی است. آن بخشی که وظیفه هدایت کلی جامعه را برعهده دارد، در حوزه‌ها است ولی بخشی که تولید علم می‌کند تا مشکلات کشور را برطرف کند در دانشگاه‌ها است. پس تا جایی که امکان دارد ما باید همه تخصص‌ها را به سمتی ببریم که با مفاهیم قرآن و دین آشنا شویم و اتفاقا هر چقدر دانشمندان و رشته‌های دانشگاهی تسلط بیشتری بر مفاهیم قرآن داشته باشند، می‌توانند راه‌های جدیدی را باز کنند.»

معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی قرآن را کتاب هدایتی دانست که تولید علمی مادی نمی‌کند و گفت: «یعنی اصلا کار قرآن این نیست که مکتب شیمی، فیزیک، زیست و ... را مطرح کند. کلان قرآن، هدایت جامعه است و این علوم باید از سوی عقل بشر تولید شود، در غیر این صورت عقلانیت بشر چیز مهمل و بیهوده‌ای می‌شود و خدای متعال هم کار مهمل نمی‌کند. این دو در تعامل با هم می‌توانند بشر را به نقطه مطلوب برسانند. امروزه علم در دانشگاه تولید می‌شود و به این دلیل است که ما اصرار داریم که تولید علم در دانشگاه‌ها گسترش پیدا کند. بحث ما فقط روخوانی ساده قرآن نیست این وظیفه همه است، یک کارگر ساده بی‌سواد هم یا روخوانی قرآن را یاد می‌گیرد یا باید یاد بگیرد. دانشجویی که وارد دانشگاه می‌شود قبل از این مرحله همه آموزش‌ها را در دبیرستان و مراحل قبل از آن دیده است. اما ما عمدتا از درس قرآن می‌خواهیم کلیدواژه‌هایی را به دانشجو منتقل کند و راه‌هایی را باز کند که او احساس کند اولا با قرآن بیگانه نیست، دوما به قرآن نیاز دارد و سوم اینکه این قرآن دریایی است که اگر با علم آن را مطالعه کند، می‌تواند چشمه‌های جدیدی برای او باز کند.»

دعوت از استادان دانشگاه آزاد اسلامی برای نگاه به قرآن از منظر علوم مختلف

هاشمی گفت: «در دانشگاه اگر درس قرآن هست برای آدرس‌دهی است. ما در دانشگاه آزاد اسلامی استادانی را که تدریس می‌کنند و کار قرآنی هم می‌کنند آنها را شناسایی و دعوت می‌کنیم تا قرآن را از منظر علوم خودشان نگاه کنند و اتفاقا این تفسیر هم نیست، که مرتبا بترسانند که نباید وارد تفسیر شویم. یک جامعه‌شناس براساس علم خود برداشت‌هایی از قرآن دارد. مشکل علوم انسانی ما نیز همین است، ما مرتبا به علوم انسانی غرب حمله می‌کنیم، علوم انسانی غرب اگر برای ما مقدس هم باشد به دلیل اینکه ساختار جامعه ما فرهنگ و مسائل اقلیمی ما با آنها متفاوت است، فرق دارد. برای مثال بیماری که در کشورهای دیگر هست و نمونه آن هم در ایران باشد آیا راه‌های درمانش یکی است؟ هرگز این طور نیست و تفاوت می‌کند. چون انسان‌ها متفاوت هستند و همچنین روحیات این انسان‌ها در پذیرش آنچه که برای درمان موثر است نقش اصلی را دارد.»

او افزود: «پس علوم انسانی که امروزه مقام معظم رهبری هم بر علوم انسانی اسلامی تاکید می‌کنند برای چیست؟ برای چه ما هنوز در مقدمه کار هستیم؟ به دلیل اینکه در یک حوزه نفع می‌کنیم و آن طرف کار، راه را باز نمی‌کنیم. اگر در حوزه علوم انسانی در دانشگاه‌ها از قبیل روانشناسی، جامعه‌شناسی، علوم اجتماعی و علی‌الاخر که 40 درصد آموزش عالی ما را نیز تشکیل می‌دهد، تمهیدی به کار نگیریم که کسی که در دانشگاه در این حوزه تحصیل می‌کند با مفاهیم قرآن و برداشت تخصصی از قرآن آشنا نشود، علوم انسانی ما نمی‌تواند اسلامی شود. پس این نکته مهم است که دانشجویی که در دانشگاه وارد می‌شود فقط یک قرائت ساده از قرآن یاد نگیرد، بلکه تنبه‌دادن به دانشجو باید مهم باشد. تا وقتی که فارغ‌التحصیل شد بتواند از منظر مناسبی قرآن را مطالعه کند و نفع عظیمی برای جامعه داشته باشد، این هدف اصلی ما است.»

او گفت: «ما از استادانی که بتوانند این مسیر را باز کنند، استقبال می‌کنیم ولی کسانی که از این منظر نمی‌توانند در دانشگاه منشأ اثر باشند وقت را تلف می‌کنند. درس قرآن به اعتقاد من اصلی‌ترین و در اولویت دروس دانشگاه است و تردیدی در آن نیست، پس استادی هم که این را تدریس می‌کند اگر نتواند افق‌ها را باز کند در واقع این کار مهمل است و یک چیز معمولی است، یک کلاسی باز می‌کند و یک قرائت قرآن و ... که این هدف نیست. هدف اصلی ما این است که این مسیر باز شود، اگر امروز احساس جدایی بین حوزه فکری و دانشگاهی با مباحث دینی و قرآنی می‌شود به خاطر این است که ما قرآن را درست معرفی نکرده‌ایم.»

هاشمی در پایان گفت: «امروز بهترین فرصت برای معرفی قرآن از منظر اهل بیت است، به دلیل اینکه امروز داعش و جریان‌های تند افراطی اسلام را با چهره نازیبا معرفی می‌کنند و علاوه بر این هم مردم دنیا می‌خواهند بدانند اسلام چیست. در حال حاضر موسسات زیادی در غرب بر روی مسائل قرآن و اسلام کار می‌کنند و ما می‌ترسیم که عقب بیفتیم. آنها براساس نیاز فکر و اندیشه تولید می‌کنند و ما نیز باید به روز فکر کنیم. خوشبختانه این اتفاق دارد می‌افتد در کشوری مثل ایران که امن است و بنابراین بهترین فرصت در دست قرآن‌مداران، دین‌مداران، حوزه‌ها و دانشگاه‌ها است که چهره درست قرآن را به دنیا معرفی کنند. این فرصت طلایی برای ما روی داده است به شرط اینکه ما بین خودمان هم به گونه‌ای رفتار کنیم که مردم همواره به سوی قرآن بیایند. درست است که در حال حاضر مردم در آشتی هستند چون مردم مسلمان هستند ولی وقتی که همین مردم به این اجماع برسند که کسانی که به اسم قرآن در کشور اداره امور را برعهده دارند به انواع مختلف نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای مردم باشند، راجع به اصل دین به تردید می‌افتند. بنابراین باید حرکت کاملا حساب شده باشد.»