داستان رادیویی که امید مردم موصل گرفتار داعش شده است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به نقل از وب سایت الجزیره انگلیسی، محمد موصالی در دفترش در طبقه اول یک خانه مسکونی در یک مجتمع حفاظت شده در منطقه کردستان عراق نشسته است. زمانی که شروع به صحبت کردن می‌کند، حالت چهره‌اش غمناک شده و با انگشترش بازی می‌کند. او به الجزیره انگلیسی می‌گوید: « اعضای داعش ممکن است اینجا را پیدا کنند. ما نمی‌توانیم آن خطر را بپذیریم. من اهل موصل هستم. زمانیکه داعش در تابستان 2014 به این شهر حمله کرد، در آنجا بودم. من و خانواده‌ام توانستیم از آنجا فرار کنیم، اما همه چیز را از دست دادیم».

موصالی 28 ساله یکی از مدیران و موسسان اصلی شبکه رادیویی الغد است؛ شبکه‌ای که به گفته او اولین ایستگاه رادیویی است که 24 ساعته و در طول هفته، موسیقی و برنامه‌های فرهنگی داخل پایتخت داعش پخش می‌کند. پس از اینکه خانواده موصالی در ژوئن 2014 (تیر 93) موصل را ترک کرده و تمام دوستان و اقوامشان را تنها گذاشتند، او نسبت به افرادی که داخل این شهر اسیر شده بودند، احساس گناه می‌کرد. او در این زمینه می‌گوید: «ارتباط برقرار کردن با افراد اسیر شده در این شهر کاملا غیرممکن بود. به این نتیجه رسیدم که یک رادیو تنها راه برای برقراری ارتباط با مردم این شهر است».

او که دانش آموخته مهندسی فناوری در آمریکا است، به سرعت شروع به عملی کردن برنامه‌هایش کرد و به تحقیق در مورد این موضوع پرداخت که یک ایستگاه رادیویی چگونه ایجاد می‌شود. در ماه مارس 2015 (اسفند 93) و پس از کسب اجازه از دولت خودمختار کردستان، او و دو نفر دیگر از موسسان این شبکه به یکی از خطوط مقدم جنگ رفته تا فرستنده امواج را نصب کنند. بنا به گفته او، آن محل تنها چند کیلومتر با پایگاه‌های داعش فاصله داشت. او در این مورد می‌گوید: «سخت‌ترین و خطرناک‌ترین بخش کار رسیدن به آن مناطق و قراردادن فرستنده‌ها بدون جلب توجه داعشی‌ها بود. برای این کار صبح خیلی زود به آنجا رفتیم. برای آنکه سیگنال‌های قوی‌تری داشته باشیم، بیشتر در مورد فاصله خودمان تا موصل فکر می‌کردم». بنا به گفته خودش، حدود هفت ساعت طول کشید تا تمام این تجهیزات در محل موردنظر نصب شود.

سفین دیازی، سخنگوی نیروهای منطقه خودمختار کردستان در مورد این شبکه رادیویی به الجزیره انگلیسی می‌گوید: «ما از تمامی ابزارهای موجود برای شکست دادن داعش در عرصه‌های نظامی، فرهنگی و روانی حمایت می‌کنیم. اقدامات نظامی برای آزاد‌سازی موصل به تنهایی کافی نیست، برای تحقق این امر به حمایت مردم محلی نیز نیاز داریم». زمانیکه این شبکه رادیویی کار خود را در ماه مارس سال 2015 (اسفند 93) آغاز کرد، واکنش‌ها نسبت به آن سریع بود. با توجه به اینکه فرستنده‌ها خارج از دسترس داعش بود، تروریست‌ها پس از یک هفته فروش رادیو را در موصل ممنوع اعلام کردند. اما به دلیل اینکه در هر خانه و یا ماشینی رادیو وجود دارد، امواج خاموش نماند. البته نیروهای داعش برای مقابله شبکه‌ای در همان فرکانس الغد ایجاد کردند تا برنامه‌های آن را مختل کنند.

اما موصالی و همکارانش بی توجه به این اقدامات، به فعالیت خود ادامه دادند. بعد از چند ماه، آنها به مناطق جنگی دیگری رفته و فرستنده‌های دیگری را نصب کردند تا امکان دسترسی به این شبکه در چندین فرکانس فراهم باشد. الغد مجموعه‌ای از برنامه‌های متنوع فرهنگی، ورزشی، سیاسی و تفریحی را در بر می‌گیرد.

یکی از این برنامه‌ها با نام «من یک شهروند هستم» مربوط به روایت روزانه مردم موصل از نحوه زندگی در خلافت داعش است. به عنوان مثال، در یکی از بخش‌ها زنی به نام فاطمه در تماسی تلفنی از وضع آموزشی در موصل شکایت می‌کرد و می‌گفت: «نزدیک به دو سال است که فرزندانم به مدرسه نرفته‌اند. آنها را مخفی کرده‌ام زیرا دوست ندارم در مدارس تحت کنترل داعش درس بخوانند. امیدوارم روزی این وضعیت تمام شود و آنها بار دیگر امکان تحصیل داشته باشند». در برنامه دیگری، اتفاقات رخ داده در موصل از جمله قوانین جدید و مجازات‌های اعمال شده توسط داعش مورد بررسی قرار می‌گیرد. موصالی در این رابطه می‌گوید: «شبکه‌ای از افراد را داخل موصل داریم که در درک اتفاقات آنجا به ما کمک می‌کنند. اگر متوجه شویم که داعش سیاست جدیدی را اتخاذ کرده و یا در حال مجازات مردم است، این مساله را به بحث اصلی گفتگوهای خود تبدیل کرده و این فرصت را در اختیار شهروندان قرار می‌دهیم تا روایت‌های خود را بیان کنند».

قاسم خضری، مدیر مرکز رسانه‌ای در عراق می گوید که الغد به تنها شبکه‌ای تبدیل شده که در موصل علیه داعش فعالیت می‌کند. او در این زمینه به الجزیره می‌گوید: «الغد به دو دلیل تاثیرگذار بوده است. داعش تلاش کرد فرکانس‌های این شبکه را مختل کند و این موضوع نشان می‌دهد که کار این شبکه خوب بوده است. دومین دلیل این است که الغد به تنها ابزار مردم موصل برای بیان رنج‌هایشان تبدیل شده است». موصالی می‌گوید: «برخی از مردم به دلیل ترس، تنها شنوندگان منفعل هستند، اما ما تماس‌های فراوانی به خصوص از زنان در موصل داریم که در مورد زندگی روزانه‌شان صحبت می‌کنند. او می‌گوید حتی تماس‌هایی از طرف نیروهای داعش نیز به این شبکه می‌شود. در یکی از همین موارد، فردی تهدید کرد که به زودی دفتر الغد را منفجر می‌کند. با وجود این تهدیدها، موصالی از همکارانش خواسته که هیچ تماس تلفنی قطع نشود.»

اگرچه این شبکه تنها در موصل و اطراف آن پخش می‌شود، اما شنوندگانی در اروپا، آمریکا و ترکیه از طریق اینترنت در جریان برنامه‌های آن هستند. به عنوان مثال، در ابتدای ماه آگوست (اواسط تیرماه) فردی از سوئد تماس گرفت و از طریق این رادیو، خبر زنده بودن خود را به اطلاع خانواده‌اش رساند. بنا به اعلام کمیته جهانی صلیب سرخ، بیش از یک میلیون نفر همچنان در موصل زندگی می‌کنند. برای بسیاری از آنها، الغد نه تنها راهی برای شکستن تنهایی، بلکه ابزاری برای مقاومت است. موصالی در پایان گفت: «اگر انتخاب کردم که در عراق بمانم، به این دلیل بود که احساس می‌کردم وظیفه من بازگرداندن شرایط این شهر به گذشته بود، دورانی که تمام مردم با هر عقیده و نظری در کمال آرامش در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند.»

ترجمه حسین خلیلی