دستان خالی کشاورزان و گام‌های پرشتاب گرانی در بازار برنج

سهیلا گلی‌زاده، خبرنگار اقتصادی آنا: خرید ارزان محصول از کشاورز و فروش چندین برابر قیمت در بازار و در نهایت سودهای بی حساب و بادآورده در جیب واسطه‌ها داستان تازه‌ای نیست و گریبان اغلب بازارهای محصولات کشاورزی را گرفته است، اما چندی است که حضور واسطه‌گران در بازار برنج پرنگ شده است.

برنج‌هایی که از شالیزارهای کشاورزان خریداری می‌شوند و مشخص نیست ارزش ریالی آنها در مسیر آمدن به پایتخت چرا و چگونه چندین برابر می‌شود. داستانی که البته چندان هم پیچیده نیست و می‌توان در این باره به تایید ادعای همیشگی پرداخت که همیشه پای سودجویی یک دلال در میان است.

البته نمی‌توان تمامی تقصیرها را در این بازار گرانی صرفا بر دوش واسطه‌گران گذاشت و غیاب نهادهای مسئول بر امر نظارت بازار را انکار کرد؛ کلاف پیچیده‌ای که هنوز هم تعیین تکلیف نشده و گوی نظارت در زمین وزارت‌خانه‌های جهاد کشاورزی و صنعت و معدن در حال پاسکاری است و در نهایت نیز هیچ یک متولی نظارت بر قیمت‌های بازار عرضه نمی‌‌شوند.

پاسکاری این مسئولیت، فضا را برای رفت‌وآمدهای دلالان در بازار باز می‌کند و در نهایت سودهایی است که در جیب واسطه‌گران می‌رود و چشم‌هایی از کشاورزان که همچنان در انتظار حاشیه سود امن است. در این میان خریداران هم بی‌نصیب نمی‌مانند و اقلام مورد نیاز خود را تا چند برابر قیمت خریداری می‌کنند؛ موضوعی که رئیس کمیسیون کشاورزی نیز آن را تائید می‌کند و عقیده دارد که وزارت جهاد کشاورزی هرچند در تولید برنج داخل عملکرد خوبی داشته اما در تنظیم بازار آن موفق نبوده است.

اما وزیر جهاد کشاورزی معتقد است تنها تنظیم تولید و واردات و تامین بازار بر عهده وزارتخانه متبوعش است و گران‌فروشی برنج ارتباطی به این وزارت‌خانه ندارد.

آن‌طور که محمود حجتی می‌گوید: اگر در بازار داخل گران‌فروشی می‌شود، مسئولیت آن با وزارت جهاد کشاورزی نیست بلکه تنظیم تراز تولید، واردات و تقاضا در بازار از وظایف وزارت جهاد کشاورزی است.

اما علی محمد شاعری رئیس کمیسیون کشاورزی با بیان اینکه سالانه 2 میلیون 400 هزار تن درکشور برنج تولید می‌شود، عنوان کرد: این میزان مناسبی است و نیاز بخش غالب مصرف‌کننده‌ها را پاسخ می‌دهد و اگر در میادین و غرفه‌ها به صورت مناسب توزیع شود تا حدودی مشکل افزایش قیمت را مرتفع می‌کند.

وی با بیان اینکه وزارت جهاد مسئول اصلی تنظیم بازار محصولات کشاورزی از جمله برنج است، گفت: این وزارتخانه در تنظیم میزان واردات هم درست عملکرده و آن را کنترل کرده است اما باید در تنظیم بازار داخل کشور هم تلاش‌ بیشتری کند.

رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در سال های اخیر ذائقه مردم به برنج ایرانی گرایش بیشتری پیدا کرده است، زیرا کیفیتش خوب و محصولی سالم است. اما همزمان باید تنظیم بازار داخل هم به گونه‌ای باشد که تامین آن برای مصرف‌کننده سخت نباشد.

در همین رابطه دبیر انجمن برنج ایران نیز با بیان اینکه نبود نظارت در بازار به ویژه در بازار عرضه علت اصلی افزایش قیمت برنج است، عنوان کرد: اگر در بازار به ویژه در مراکز عرضه نظارت جدی صورت گیرد، نباید شاهد افزایش قیمت برنج باشیم.

جمیل علیزاده شایق با بیان اینکه این محصول به قیمت ارزان از کشاورزان خریداری و در کارخانه اصلاح و سپس وارد بازار می‌شود، گفت: متاسفانه درحالی که سرانه مصرف کشور تغییری نکرده و تولید هم کاهش نیافته است، با افزایش قیمت روبه‌رو هستیم.

وی اظهار کرد: در اسفند سال گذشته نیز زمانی که برنج ایرانی در مناطق تولید از جمله مازندران و گیلان به نرخ 8 هزار و 500 تومان بود، در مناطق پرمصرفی همچون تهران، شیراز و اصفهان این محصول با قیمتی تا سقف 13 هزار تومان نیز بهدست مصرف‌کننده می‌رسید که این امر نشان از نبود نظارت است.

شایق ابراز کرد: قیمت تمام شده برنج در دنیا هرساله کاهش می‌یابد اما در ایران بالا می‌رود؛ اگر در داخل هم روند قیمت تمام شده کاهشی باشد و علاوه بر آن آمار دقیقی از کمبود برنج داخلی داشته باشیم می‌توانیم به اندازه نیاز وارد و عرضه و تقاضا را مدیریت کنیم.

البته پیش از این شایق قیمت در بازار برنج را با انصاف فروشندگان مرتبط دانسته و به خبرنگار آنا گفته بود: قیمت‌ها در بازار تهران با مراکز تولید همخوانی ندارد چرا که گران‌ترین برنج در شمال کشور حدود 9 هزار تومان به فروش می‌رسد اما این داستان در مراکز عرضه تهران به لحاظ قیمت و کیفیت تفاوت دارد. در واقع میزان قیمت این محصول در شهرها از هیچ استانداردی تبعیت نمی‌کند و به انصاف فروشندگان بستگی دارد.

وی اظهار کرده بود: در واقع فروشندگان و بنکداران مقصر گرانی ناگهانی این محصول در بازار مصرف پایتخت هستند. این در حالی است که برنج عرضه شده در بازار تهران عمدتا کیفیت برنج‌های مراکز تولید در شمال کشور را ندارد چرا که غالب آنها با برنج‌های نیم‌دانه و یا انواع دیگر این محصول مخلوط می‌شود اما به قیمت برنج‌هایی مانند طارم هاشمی و یا دم سیاه به فروش می‌رسد.

اما نکته مهم این است که در حال حاضر بازار برنج در سردرگمی است و باید دید که غیبت نهاد نظارتی در این بازار تا چه زمانی عرصه را برای سودجویی دلالان باز می‌گذارد؟