چند ضلعی نامنتظم اصولگرایی در کش و قوس ائتلاف انتخاباتی؛ آیا اصولگرایان به کاندیدای واحد می‌رسند؟

شیما شعاعی، گروه سیاسی- جبهه اصولگرایی این روزها بیش از جناح مقابل درگیر یافتن گزینه‌ای مناسب برای انتخابات ریاست جمهوری، شوراهای شهر و روستاست چرا که حدود چهار سال قبل (خرداد 1392) جناح اصولگرا با چهار نامزد انتخاباتی که از چهره‌های سرشناس این طیف سیاسی هم به شمار می‌آمدند نتوانست توفیقی در انتخابات کسب کند. بزرگترین موفقیت آن‌ها کسب رتبه دوم در انتخابات توسط محمدباقر قالیباف با حدود 6 میلیون رأی بود. بعد از این شکست و روی کار آمدن دولت حسن روحانی، تنها امید اصولگرایان برای بازگشت به قدرت، انتخابات اسفند 94 بود که این امکان را به آن‌ها می‌داد تا ترکیب مجلس نهم با حضور حداکثری اصولگرایان حفظ شود اما در تحقق این هدف نیز ناکام ماندند و با از دست دادن 30 کرسی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس و پیروزی لیست اصلاح‌طلبان (امید) تنها امید خود برای حضور فعال در دو قوه مجریه و مقننه را از دست دادند؛ از این جهت به نظر می‌رسد اصولگرایان بیش از اصلاح‌طلبان برای انتخابات پیش‌رو در تکاپو هستند؛ البته این نکته‌ای‌ست که برخی از چهره‌های جریان اصولگرایی از جمله محمدرضا باهنر با بیان اینکه «اصلاح‌طلبان از روحانی عبور نخواهند کرد» آن را تأیید می‌کنند.

میرسلیم تا پایان انتخابات می‌ماند!

در ماه‌های اخیر، اصولگرایان از طیف‌ها، احزاب و تشکل‌های مختلف مرتبا مدعی شده‌اند برای حضور در انتخابات برنامه مشخصی دارند و به زودی لیست یا گزینه‌های انتخاباتی خود را معرفی می‌کنند. از سویی دیگر سخنگوی جامعه روحانیت مبارز، اواسط شهریورماه اعلام کرد اصولگرایان با محوریت این تشکل در انتخابات حضور می‌یابند. دوم دی ماه حزب مؤتلفه بعد از حدود دوماه گمانه‌زنی و اظهارات تلویحی اعضای خود مبنی بر معرفی کاندیدای مستقل سرانجام سیدمصطفی میرسلیم را به عنوان نامزد نهایی خود معرفی کرد. اسدالله بادامچیان در نشست دبیران این حزب که هفته گذشته برگزار شده بود، تأکید کرد: «ما در فرآیند انتخابات تا پایان مناظرات قاطعانه در صحنه خواهیم ایستاد». البته ترقی نیز بر این مسأله تأکید کرده است.

از سوی دیگر، محمدنبی حبیبی هفته گذشته درباره این اظهارات دوستان مؤتلفه‌ای خود گفت: «اظهار نظر آقای ترقی در این رابطه یک اظهارنظر شخصی است و در این رابطه هیچ‌گونه مشورتی با مسئولان حزب به عمل نیامده است و سیاست کلی حزب مؤتلفه مبنی بر چگونگی نقش‌آفرینی در انتخابات پیش‌رو از سوی دبیرکل حزب اعلام می‌شود». علاوه بر این باهنر به خبرنگار آنا گفت: «حزب مؤتلفه بارها گفته است با اصولگرایان همراه خواهیم بود، اما اینکه مؤتلفه بخواهد بر سر کاندیدای خود به عنوان کاندیدای نهایی اصولگرایان چانه‌زنی کند، منطقی است. با این حال بعید به نظر می‌رسد بر سر معرفی کاندیدای واحد ائتلاف اصولگرایی با دیگر احزاب به وحدت نرسند و میرسلیم گزینه نهایی مورد حمایت جبهه پیروان نخواهد بود و گزینه نهایی ما گزینه واحد ائتلاف اصولگرایان است».

از وعده جامعه روحانیت برای ائتلاف تا گلایه‌های دبیرکل آن

در سوی دیگر این جناح، محمدرضا باهنر، رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری در نشست‌های خبری ماهانه خود بارها تأکید کرده است اگرچه رأی و نظر سایر اصولگرایان مهم است و باید از تمام ظرفیت‌های اصولگرایی بهره برد اما محور اقدام اصولگرایان جامعه روحانیت مبارز است. در همین راستا، اواخر مهرماه، آیت‌الله موحدی کرمانی از دعوت این تشکل سیاسی- دینی از سایر تشکل‌های این جریان برای ائتلاف بزرگ اصولگرایان و دیدار و گفت‌وگو با آیت الله یزدی در آینده نزدیک خبر داد که تاکنون محقق نشده است. البته اعضای تشکل‌های مختلف اصولگرایی دیدارهای جداگانه‌ای با دبیرکل جامعه روحانیت داشته‌اند و به نظر می‌رسد اعضای این تشکل‌‌ها چارچوب‌ها و معیارهای خود را برای معرفی کاندیدای مورد نظر خود ارائه کرده‌اند و معتقدند نامزد نهایی جریان اصولگرایی باید مورد تأیید تمام تشکل‌ها باشد، نه چهره‌های سرشناس‌تر این جریان.

در همین راستا، دبیرکل یکی از تشکل‌های نسبتا جوان این جریان‌ درباره اظهارات حدادعادل مبنی بر معرفی نامرد نهایی پیش از جلسه همگرایی اصولگرایان با محوریت جامعه روحانیت مبارز گفته بود: این رفتارها با تشکل‌های اصولگرایی شایسته نیست و قطعا شکست اصولگرایان در انتخابات مجلس دهم مجددا تکرار خواهد شد. ابوالقاسم رئوفیان دبیرکل حزب اسلامی ایران زمین در این باره تأکید کرد: این مسأله حتی مورد انتقاد آیت‌الله موحدی کرمانی که افرادی چون باهنر و حدادعادل تشکل او را محور فعالیت انتخاباتی خود معرفی می‌کنند نیز هست. ‌البته در روزهای اخیر، حدادعدل و مرضیه وحید دستجردی اعلام کرده‌اند محور عمل این جریان سیاسی، جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی است.

جبهه‌های نوظهور و دست دوستی به سوی اصلاح‌طلبی

از دیگر اتفاقات تازه در جریان اصولگرایی، معرفی جبهه‌های نوظهوریست که می‌توان آن را ماحصل پیروزی حسن روحانی در یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری و لیست امید در مجلس دهم دانست.

جبهه یاران کارآمدی و تحول ایران اسلامی موسوم به یکتا که بیش از هر چیز شبیه هیأت دولت احمدی‌نژاد است یکی از این تشکل‌های نوپاست که این روزها پس از گذشت حدود یک سال و نیم از اعلام موجودیت خود وارد میدان انتخابات شده است. هرچند وزارت کشور بارها اعلام کرده است جبهه یکتا مجوز قانونی ندارد اما فعالیت‌های این جریان به قوت خود باقی است و این خود گواهی است بر وجود انگیزه‌های انتخاباتی در نزدیکان احمدی‌نژاد، آن هم در روزهایی که وی از حضور انتخاباتی منع شده است تا فضای جامعه به سوی دوقطبی شدن نرود.

جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی نیز از دیگر نوتشکل‌هایی است که این روزها در محافل سیاسی نامش بر سر زبان‌ است. این تشکل پنجم دی ماه امسال، سه روز پس از معرفی میرسلیم به عنوان نامزد مؤتلفه در محله سرچشمه تهران و با شعار حرکت فراجناحی و فرا اصولگرایی اعلام موجودیت کرد. این در حالی است که نام اشخاصی چون حمیدرضا حاجی بابایی -که دبیرکل جبهه یکتاست-، مرضیه وحید دستجردی -وزیر برکنار شده دولت احمدی‌نژاد-، نادر طالب‌زاده -برنامه‌ساز صداوسیما و از منتقدان دولت یازدهم-، یحیی آل‌اسحاق -از اعضای سابق حزب مؤتلفه که به گفته خودش 10 سالی است از این حزب جدا شده است- و مهدی چمران -عضو حزب آبادگران ایران اسلامی که در حال حاضر اکثریت شورای شهر تهران را در اختیار دارد و از حامیان قالیباف شهردار تهران و گزینه‌های احتمالی اصولگرایان در انتخابات پیش روست- در میان اعضای اصلی آن به چشم می‌خورد.

مرضیه دستجری، سخنگوی این جریان در مصاحبه با آنا گفته است ملاک ما برای همکاری، انقلابی بودن است و نه اصلاح‌طلب یا اصولگرا بودن اشخاص. آل‌اسحاق نیز در اظهاراتی اشاره کرده است شاید نامزدی اصلاح‌طلب برای انتخابات معرفی کنیم. با این حال محمدرضا باهنر، دبیرکل جبهه پیروان انقلاب اسلامی در نشست خبری اخیر خود اعلام کرد این جریان از توان بالایی برخوردار است و همکاری ما با آن‌ها در حال بررسی است. وی در پاسخ به پرسش خبرنگار آنا درباره اظهارات آل‌اسحاق گفت: «احتمالا مقصود ایشان از اصلاح‌طلبی پایبندی به انقلاب اسلامی و انقلابی بودن است نه احزاب یا جناح‌ اصلاح‌طلب؛ چرا که در این صورت رقابت میان دو طیف سیاسی معنا پیدا نمی‌کند».

هر چند خبرگزاری فارس در تیتری به نقل از وی اعلام کرد گزینه نهایی جبهه پیروان و جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی مشترک است. با این حال اظهارات سخنگوی این جبهه و اعضای آن، خود گواهی است بر تفاوت دیدگاه فاحش میان آن‌ها و طیف سنتی اصولگرایی. شاید تغییر محوریت از جامعه روحانیت به جبهه مردمی برای فعالیت در انتخابات ریاست جمهوری گواه دیگری باشد بر آنکه تا وحدت مسیر طولانی باقی است؛ هرچند سخنگوی این جبهه تاکید دارد محوریت آن‌ها با هدف وحدت چه در انتخابات پیش رو و چه در بلند مدت.

جلیلی فرصت دیگری ندارد

علاوه بر این رویدادها، طیف دیگر اصولگرایی که با شکست خود در انتخابات خرداد 92 به حاشیه رانده شد، در سال پایانی دولت یازدهم تمام قوای خود را به کار بسته تا در انتخابات 96 گوی میدان را از رقیب باز گیرد. سفرهای مکرر سعید جلیلی از زمستان گذشته تاکنون و سخنرانی‌های وی در نقد عملکرد تیم هسته‌ای دولت فعلی و دفاع از عملکرد خود گواهی است بر آمادگی وی برای انتخابات پیش رو؛ در حالی که طیف سنتی اصولگرایی اظهار نظری در حمایت از وی به عنوان «صالح مقبول» اصولگرایان انجام نداده است و افرادی همچون باهنر بارها تأکید کرده است اصولگرایانی که در انتخابات ریاست جمهوری گذشته، خود را در معرض انتخاب عمومی قرار دادند و از این میدان به در شدند فرصت را در اختیار دیگران قرار دهند. البته باهنر قالیباف را استثنای این استراتژی اصولگرایان می‌داند.

به نظر می‌رسد در این شرایط ائتلاف اصولگرایی امری غریب و دور از ذهن است، البته تا روزهای پرهیاهوی انتخابات چند ماه باقی است و شاید آن زمان فرصت بهتری برای قضاوت درباره این گزاره باشد.