تلویزیون با فوتبال آشتی کرد؟

تهدید فدراسیون فوتبال
پس از این موضوع و در جریان ریاست علی کفاشیان بر فدراسیون فوتبال بود که تهدیدها شروع شد و از سوی فدراسیون‌نشین‌‌ها عنوان شد «دوربین‌های تصویربرداری» به ورزشگاه‌ها راه داده نخواهند شد. این تهدید یکی، دو هفته هم عملی شد؛ ولی در نهایت دوباره همه چیز به خانه اول برگشت؛ بازی‌ها پخش مستقیم شد و حق پخشی به فوتبال داده نشد. بعد از آن موضوع، با شکایت‌های گسترده‌ای که اهالی ورزش از صداوسیما نزد مراجع ذی‌ربط بردند، جلسات دیگری برای حل اختلاف به وجود آمد که بعدها مشخص شد باز هم بازنده اصلی ورزش و در رأس آنها فوتبال بود. ماجرای حل اختلاف‌ها به آنجا رسید که دو طرف با سازوکاری جدید، دلخوش به راه‌اندازی سیستم «IPTV»، پخش بر بستر تلویزیون اینترنتی باشند تا از آن طریق هزینه حق پخش فراهم شود. البته این جلسه یک خروجی بد برای ورزش و فوتبال داشت؛ اینکه فدراسیون فوتبال تعهد داد که دیگر درباره حق پخش تلویزیونی صحبتی نکند! مدتی بعد از این توافق «آبکی»، فدراسیون فوتبال به این نتیجه رسید که طرح مذکور نه‌تنها قابلیت اجرائی‌شدن را ندارد؛ بلکه با پذیرش طرح «سکوت» ضرر دوچندانی هم کرده است. این‌طور شد که باز در مجمع فدراسیون فوتبال اعتراض‌ها نسبت به این موضوع ادامه‌دار شد تا باز هم کار به نهادهای نظارتی کشیده شود.
مغایرت با قانون
موضوعی که سناریوی حق پخش تلویزیونی را «کِش‌دار» کرد، بحثی بود که مسئولان صداوسیما داشتند. آنها موضوع حق پخش تلویزیونی و پرداخت به فوتبال و ورزش را امری «مغایر با قانون اساسی» می‌دانستند. استدلال آنها این بود که صداوسیما نهادی حکومتی و دولتی است که طبق قانون نباید به نهاد دولتی دیگر هزینه‌ای بپردازد. همین موضوع دست فدراسیون فوتبال و مسئولان وزارت ورزش را که جدی‌تر پیگیر ماجرا شده بودند، بست. این طرح در چند نوبت به شورای نگهبان و مرجع تشخیص مصلحت نظام فرستاده شد و هر بار به دلیل «مغایرت با قانون اساسی» رد شد.
صداوسیما در آستانه برنده‌شدن
کشمکش‌ها بین وزارت ورزش، فدراسیون فوتبال و صداوسیما پایان نداشت؛ جلسات متعدد دیگری هم به امید رسیدن به یک روزنه امید برای گرفتن حق پخش تلویزیونی برگزار شد که همگی بی‌نتیجه ماندند. از فدراسیون فوتبال خبر می‌رسید که آنها برنامه‌ای تازه دارند و قرار است در نشست با کمیسیون تلفیق و فرهنگی مجلس آن را ارائه کنند و صداوسیمایی‌ها را مغلوب؛ این اتفاق هم در عمل رخ نداد تا بعد از جلسات برگزار‌شده، یکی از نمایندگان مجلس از حذف کلی «موضوع حق پخش تلویزیونی» حرف بزند و بگوید «اهالی ورزش نتوانستند به‌خوبی از مواضع خود در این زمینه دفاع کنند». (احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، در گفت‌وگو با تسنیم). درست از همین زمان به بعد بود که دیگر خبری از موضوع حق پخش نشد. ورزشی‌ها آرام گرفتند و فدراسیون فوتبال هم که با آمدن مهدی تاج، کمتر در رسانه‌ها فعالیت می‌کرد، بحث «تهدید صداوسیما» را از دستور برنامه‌هایشان حذف کردند.
دیگر خبری از «حق پخش» نیست!
درست در زمان همین سکوت‌های خبری بود که یکی، دو جلسه دیگر هم بین مسئولان وزارت ورزش، فدراسیون فوتبال و مسئولان صداوسیما به میزبانی کمیسیون تلفیق برگزار شده است. در‌این‌میان پیشنهاد ویژه‌ای ارائه شده که نه‌تنها صداوسیما توانی برای دفاع‌کردن از آن نداشته؛ بلکه از قرار معلوم حاضر به همکاری شده است. اولین موضوعی که در این نشست‌ها بررسی و به تصویب رسیده، این است که دیگر موضوعی به اسم «حق پخش تلویزیونی» وجود ندارد! با حذف این موضوع اولین گام برای رفع مخالفت شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام برداشته شده است. امیررضا خادم، معاون حقوقی، امور مجلس و هماهنگی امور استان‌های وزارت ورزش و جوانان، با تأیید این موضوع می‌گوید: «اگر قرار بود با همان موضوع حق پخش تلویزیونی دوباره جلو می‌رفتیم، مثل همیشه این پروژه شکست می‌خورد و رأی نمی‌آورد. مسئولان صداوسیما با بیان این موضوع که مورد حق پخش با قانون اساسی مغایرت دارد، می‌گفتند علاقه‌ای به پرداختن این هزینه ندارند. این‌طور شد که ما با طرح موضوعی جدید به جلسه رفتیم و پیگیری‌های لازم را صورت دادیم». موضوع حذف حق پخش به‌تنهایی دلیلی برای قانع‌کردن مسئولان صداوسیما و دیگر مسئولان ذی‌ربط نبوده و باید برنامه ارائه‌شده برنامه‌ای مدون باشد تا مقبول قرار بگیرد.
حق ورزش جای حق پخش را گرفت
در طرح پیشنهادی مسئولان وزارت ورزش به مسئولان کمیته تلفیق و فرهنگی موضوع مقبولی مطرح شده است؛ ماجرا از این قرار است که مسئولان ورزش از خیر حق پخش تلویزیونی گذشته‌اند؛ یعنی این مورد که صداوسیما قراردادی با فدراسیون فوتبال و بقیه فدراسیون‌ها ببندد و بخواهد پولی ثابت به صورت سالانه بپردازد، از میان برداشته شده است. بحث درست به «قبل، حین و بعد از رویدادهای ورزشی» برمی‌گردد؛ به این معنی که صداوسیما در این سه مقطع پولی را که از تبلیغات تلویزیونی در می‌آورد، با ورزش کشور تقسیم کند. خادم در‌این‌باره می‌گوید: «بحثی که ما مطرح و پیگیری زیادی کردیم، این بود که چیزی به اسم حق پخش تلویزیونی نمی‌خواهیم. قبلا به مسئولان صداوسیما گفته شده بود همان‌طور که فوتبال و رویدادهای ورزشی خارجی را می‌خرید و پخش می‌کنید، رویدادها و فوتبال داخلی را هم بخرید که این موضوع پذیرفته نشده بود. پیشنهاد ما این بود که از محل تبلیغات قبل، حین و بعد از رویدادها و برنامه‌های ورزشی، حق پخش را که اسمش شده است حق ورزش، بدهند. البته مسئولان صداوسیما از پذیرفتن همین طرح هم طفره می‌رفتند؛ ولی در نهایت با نظر مثبت شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام این طرح به کرسی نشسته و مورد تأیید قرار گرفته است».
عملی‌شدن حق پخش از سال ٩٧؟
ابتدا باید درباره همین موضوع شفافیت بیشتری صورت گیرد. در طرح تازه‌ای که به تصویب رسیده، قرار شده است همه تبلیغاتی را که صداوسیما قبل، حین و بعد از رویدادهای ورزشی می‌گیرد، با وزارت ورزش و فدراسیون‌های مربوطه تقسیم کند. به این معنی که مثلا تبلیغات مرتبط با یک بازی فوتبال، یک تورنمنت کشتی یا برنامه‌های ورزشی مثل ٩٠ ورزش و مردم و... همگی باید در این طرح گنجانده شود. حالا اینکه دو طرف، یعنی ورزش و صداوسیما قرار است چه درصدی از این مبلغ تبلیغات را به دست بیاورند، هنوز مشخص نشده است. امیررضا خادم می‌گوید: «این موضوع می‌تواند گامی رو به جلو باشد؛ چون شامل همه تبلیغات و زیرنویس‌های تبلیغاتی می‌شود؛ ولی موردی که هنوز مشخص نشده، بحث تقسیم این درآمدهاست. قرار است آیین‌نامه‌ای نوشته شود و در آنجا درباره حق طرفین و میزان تقسیم این موارد تصمیم‌گیری شود و همه چیز به صورت مصوب درآید». او با بیان اینکه احتمال شکست‌‌خوردن این طرح وجود ندارد، هم می‌گوید: «این طرح دیگر مصوب شده و مورد تأیید هم قرار گرفته است». با‌این‌حال مورد مشخص اینکه تا نوشتن آیین‌نامه مذکور قطعا چندماهی زمان نیاز است؛ این موضوع یعنی اینکه طرح جدید سال ٩٦ نوشته خواهد شد و سپس در سال ٩٧ (خوش‌بینانه) اجرائی خواهد شد. معاون حقوقی، امور مجلس و هماهنگی امور استان‌های وزارت ورزش و جوانان درادامه می‌گوید در این جلسه به غیر از نمایندگان وزارت ورزش چندین مسئول از فدراسیون‌های فوتبال و والیبال هم حضور داشته و همگی در جریان آن هستند. خادم همچنین در پاسخ به این سؤال که «طرح جدید، انتخاب بین بدوبدتر و ناامیدشدن از به‌نتیجه‌نرسیدن طرح حق پخش اصلی است»، می‌گوید: «ما با همین طرح، به چیزی که مورد نظرمان بوده می‌رسیم. تلویزیون که از ابتدا قرار نبود چیزی فراتر از عایدی‌اش به ما بدهد پس آنها هم از این طرح منتفع می‌شوند و اتفاقا برای آنها هم می‌تواند جذابیت داشته باشد چون با همراهی مجموعه ورزش و صداوسیما این طرح می‌تواند طرح اقتصادی خوبی باشد که هر دو طرف را به درآمد بیشتری برساند. اتفاقا شاید با پیاده‌شدن اصولی این طرح بشود امیدوار بود حق پخش از چیزی که انتظارش را داشته‌ایم بیشتر هم شود».
موضوع جالب‌تری به نام «ارزش افزوده»!
در شرایطی که امیررضا خادم، نماینده وزارت ورزش، از تصویب طرح مذکور می‌گوید مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال کشورمان، به موضوع جدیدتری دراین‌میان اشاره می‌کند. او از بحت «حق ارزش افزوده» حرف می‌زند و می‌گوید: «ما در جلساتی که داشته‌ایم از موضوع حق ارزش افزوده استفاده کرده‌ایم؛ به این معنی که از مسئولان صداوسیما خواسته‌ایم درآمد بیشتری را که از تبلیغات در زمان پخش برنامه‌های ورزشی به دست می‌آورند به ما بدهند».

تاج با اشاره به همان موضوع که «حق پخش فوتبال» به «حق ورزش» تغییر نام داده است، می‌گوید: «ما به مسئولان صداوسیما گفته‌ایم شما یک کالا را در حالت معمول مثلا صد تومان تبلیغ می‌کنید ولی اگر همین کالا را در زمان داربی تبلیغ کنید هزار تومان می‌گیرید. ما گفته‌ایم این دیگر حق فوتبال است چون ما این ورزش را پدید آورده‌ایم؛ پس این ٩٠٠ تومان اضافه حق ماست و باید به ما برسد».

تاج هم می‌گوید مسئولان ذی‌ربط به منطقی‌بودن چنین بحثی ایمان داشته‌اند و از مسئولان صداوسیما خواسته‌اند این دیگر «حق فوتبال» است و باید پرداخته شود. او البته از همکاری مسئولان صداوسیما با این طرح حرف می‌زند و ابراز امیدواری می‌کند از سال آینده بخشی از درآمد باشگاه‌ها از این لحاظ تأمین شود.