در گفتوگو با آنا مطرح شد؛
قصه تکراری قطع خوراک پتروشیمی ها در فصول سرد؛
تَنِ تولید پتروشیمی‌ها در زمستان می‌لرزد
درست در سالی که گمان می‌شد برای تامین خوراک گاز مورد نیاز پتروشیمی‌ها به واسطه افزایش تولید گاز از پارس جنوبی هیچ مشکلی وجود نداشته باشد، سرما و برودت هوا در کنار قطع گاز وارداتی از ترکمنستان، دست به دست هم داد تا مصرف گاز خانگی بیشتر شده و تامین خوراک پتروشیمی‌ها در روزهایی با مشکل مواجه شود و تن پتروشیمی ها از سردی هوا بلرزد.
حوری قاسمی، خبرنگار اقتصادی آنا، در آستانه زمستان امسال، اغلب مسئولین صنعت نفت و پتروشیمی کشور اظهار کرده بودند به واسطه وارد مدار‌شدن تعدادی از فازهای پارس جنوبی، می‌توان امیدوار بود تا شرایط پایدارتری در تامین گاز صنایع مختلف و از جمله پتروشیمی حاکم باشد.
اما در بهمن ماه و با ورود سامانه بارشی و سرد به کشور، مصرف گاز خانگی اوج گرفت و رکورد شکست، بیش از 530 میلیون مترمکعب گاز هر روز در خانه‌ها سوخت تا شرکت گاز برای تامین پایدار گاز این بخش، مجبور به اعمال محدودیت در سایر بخش‌ها باشد.
گاز چند نیروگاه قطع و سوخت مایع جایگزین شد. پتروشیمی‌ها نیز از این رکوردشکنی بخش خانگی بی‌نصیب نماندند.
خوراک گازی پتروشیمی‌ها محدود و حتی در روزهایی به طور کامل قطع شد. قطع گاز و از مدار خارج شدن تولیدات پتروشیمی‌هایی نظیر خراسان، کرمانشاه، پردیس و ... صدای برخی از مدیران صنعت پتروشیمی را بلند کرد تا علاوه بر نگرانی از کاهش تولید، توجه به مسائل زیست محیطی را یادآور شوند.
در همین رابطه، حسین میرافضلی، مدیرعامل پتروشیمی جم گفت که با سرد شدن هوا در مناطق مختلف کشور به دلیل کمبود گاز و با توجه به افزایش بی‌رویه مصرف گاز توسط مشترکان خانگی و تجاری، محدودیت‌هایی در گازرسانی به صنایع پتروشیمی کشور اعمال شد و گازرسانی به مجتمع‌های پتروشیمی منطقه ویژه پارس جنوبی توسط شرکت ملی گاز با محدودیت روبرو گردیده است.
میرافضلی با اشاره به قطع گاز مجتمع‌های پتروشیمی عسلویه اظهار کرد: این قطع گاز در منطقه ویژه پارس جنوبی به جز اینکه خساراتی به شرکت‌های منطقه وارد می‌کند دارای عوارض زیست محیطی نیز هست .چرا که همچون حادثه پتروشیمی مبین که مجتمع‌های پتروشیمی عسلویه از سرویس خارج شدند و آلودگی شدیدی جهت خروج گازهای موجود شبکه در پی داشت . با قطع گاز اتان مجتمع‌ها از سرویس خارج می‌شوند و فعالیت فلرهای منطقه برای خروج گازهای موجود در لوله‌ها افزایش می‌یابد و بار دیگر آلودگی شدیدی در منطقه ایجاد خواهد کرد که آسیب فراوانی به محیط زیست عسلویه وارد می‌کند. از سوی دیگر این آلودگی زیست محیطی عوارض اجتماعی زیان باری در میان مردم منطقه خواهد داشت .
میر افضلی خاطرنشان کرد: علاوه بر زیان‌های زیست محیطی که این اقدام برای مناطق نفت خیز کشور دارد ، مصرف بی‌رویه گاز خانگی، صدها میلیارد تومان نیز به اقتصاد و تولید ملی کشور زیان وارد می‌کند، چرا که با توقف در تولید شرکت‌های پتروشیمی که اکنون حدود 90 درصد آنها متعلق به صندوق‌های بازنشستگی است، به تبع آن تامین مستمری بازنشستگان کشور نیز با مشکل مواجه خواهد شد.
افزایش 20 درصدی تحویل خوراک گاز به پتروشیمی‌ها
نکته قابل توجه این است که با وجود سرمای شدید در بیشتر مناطق کشور، به جز چند روز محدود، گاز پتروشیمی‌ها در سال جاری قطع نشد و در ادامه باید گفت که میزان گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها از سال 92 با افزایش تولید گاز از 35.6 میلیون متر مکعب در روز با 20 درصد رشد به 42.6 میلیون متر مکعب در روز رسیده است و محدودیت کامل عرضه گاز به پتروشیمی‌ها از حدود 2 ماه در سال 92 به مرز بدون محدودیت در سال 94 رسیده است. امسال نیز به دلیل سرمای بی‌سابقه تنها محدودیت کمی برای بخشی از صنعت پتروشیمی برای مدت کمتر از یک هفته ایجاد شده است.
این در حالی است که براساس مجوز ارائه شده از سوی کمیته سوخت زمستانی وزارت نفت، شرکت گاز در شرایط اضطراری 2 ماه برای پتروشیمی‌ها و 4 ماه برای صنایع بزرگ محدودیت اعمال و یا جریان گاز آنها را به طور کامل قطع کند.
عموما قرارداد صنایع با شرکت ملی گاز ایران برای مدت 10 ماه تامین خوراک و برای هشت ماه تامین سوخت است و درخارج از زمان مذکور، شرکت ملی گاز می‌تواند در شرایط خاص و اضطراری نسبت به محدود یا قطع کردن گاز ارسالی اقدام کند.
با این حال قطعی گاز در چند روز بهمن ماه را برخی از مدیران پتروشیمی به قطع گاز ترکمنستان مرتبط می‌دانند. اما سخنگوی شرکت ملی گاز ایران هرگونه ارتباط این اتفاق با قطع جریان گاز از سوی ترکمنستان را رد می‌کند. مجید بوجارزاده بر این نکته تاکید دارد که همزمان با افزایش مصرف گاز در کشور به علت ورود موج سرما، مجتمع‌های پتروشیمی طبق تعهدی که به دولت داده‌اند، گاز مصرفی خود را به بخش خانگی اختصاص می‌دهند تا این بخش با مشکل همراه نشود.
صحبت‌های بوجارزاده در حالی است که مسئولان پتروشیمی‌ها نظر دیگری دارند. از نظر آنها قطع گاز ترکمنستان در کنار موج سرمای امسال، در مشکلات اخیر پتروشیمی‌ها بی‌تاثیر نبوده و باعث شده است پتروشیمی‌ها برای پایداری گاز استان‌های شمالی با قطع گاز مواجه شوند.
خوراک پایدار در دستان پارس جنوبی
با این وجود مسئولان وزارت نفت تاکید می‌کنند که براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته با به تولید رسیدن کامل فازهای اولویت دوم میدان گازی پارس جنوبی، تولید گاز ایران از این میدان مشترک به بیش از 800 میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید.
وزارت نفت ایران در دولت یازدهم تمام تلاش خود را به کار بست تا هر سال حدود 100 میلیون متر مکعب گاز از این میدان بیشتر برداشت کند تا بتواند برنامه‌ریزی‌های مدون خود را در خصوص تامین سوخت زمستانی و نیز صرفه‌جویی سوخت مایع در نیروگاه‌ها و صنایع پر مصرف جامع عمل به پوشاند.
به ظرفیت اسمی رساندن فازهای اولویت نخست پارس جنوبی و راه‌اندازی بخش‌های از فازهای اولویت دوم پارس جنوبی از مهمترین برنامه‌های ایران برای تولید حداکثری از این میدان مشترک است.
با کامل شدن فازهای پارس جنوبی یعنی اتمام طرح‌های توسعه فازهای 12 تا 27 این میدان به میزان 650 هزار بشکه در روز میعانات گازی و 6.7 میلیون تن LPG (شامل پروپان و بوتان) و 4 میلیون تن اتان در سال قابل وصول خواهد بود که اتان به طور کامل و سایر موارد بر حسب نیاز در اختیار صنعت پتروشیمی قرار می‌گیرد.
دولت یازدهم از ابتدای روی کار آمدنش در سال 92 طی سه سال گذشته، تقریبا 300 میلیون متر مکعب گاز ترش به تولید این میدان افزوده و به گفته وزیر نفت این روند تا سال آینده ادامه دارد تا تولید این میدان به حدود 800 میلیون متر مکعب در روز برسد، تحقق این امر به معنی افزایش تجارت گاز و پایداری شبکه گازرسانی کشور در فصول سرد است، ضمن آن که دیگر همچون سال‌های گذشته در آستانه فصل زمستان شاهد قطع گاز صنایع عمده و پتروشیمی‌ها نخواهیم بود.
مزیت مهم ایران در این صنعت، برخورداری از دو نوع خوراک گازی و مایع به صورت همزمان است که کمتر کشوری در دنیا از این امتیاز برخوردار است. نزدیکی به سواحل، مزیت بزرگ دیگر ایران به شمار می‌رود که باعث تسهیل صادرات محصولات به سوی بازارهای مصرف می‌شود. قرار گرفتن ایران در میان دو بازار بزرگ مصرف دنیا یعنی اروپا و شرق آسیا، باعث شده ایران و به ویژه سواحل جنوبی کشورمان، به نقطه ایده آلی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی تبدیل شود.
اما نکته مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد این است که در شرایط کنونی بالانس میان عرضه و تقاضای گاز به‌ویژه در نقطه اوج مصرف برقرار نیست. برنامه‌های ایجاد تقاضا با برنامه‌های توسعه عرضه هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. تقاضا و مصرف، مسیر فزاینده و پرشتابی را طی می‌کند؛ درحالیکه افزایش ظرفیت عرضه و تولید با مشکلات فزآینده‌ای روبروست. حتی مدیریت عرضه و مدیریت تقاضای گاز نیز در سطح صنعت نفت متمرکز نیست. درحالیکه شرکت گاز پاسخگوی تقاضاست، عرضه در حیطه مسئولیت‌های شرکت نفت است.
با ادامه روند موجود تولید و مصرف، بالانس عرضه و تقاضا خصوصا در زمان اوج مصرف می‌تواند سال به سال نامتعادل‌تر شود. با توجه به ساختار مصرف گاز در کشور و سهم بالای مصارف‌خانگی و تجاری، مشکل گاز در فصل زمستان و با افزایش برودت هوا به اوج خود می‌رسد.
تا زمانی که برنامه جامعی برای بخش انرژی کشور توسط مرجع جامع‌نگر و سیاست‌گذار ذیصلاح و مستقل از متولیان تولید و توزیع انرژی کشور، طراحی نشود، تحمل کمبود گاز در فصل سرد اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. حتی اگر تمامی فازهای پارس جنوبی نیز به مدار تولید وارد شوند.
در واقع انتظار برای تکمیل فازهای پارس جنوبی برای حل مشکل قطع گاز پتروشیمی‌ها در حالی وجود دارد که همین حالا نیز میزان تولید گاز کشور کم نیست.
در حال حاضر روزانه بیش از 700 میلیون متر مکعب گاز در کشور تولید می‌شود که بخش‌های زیادی در کشور، از مصرف‌کنندگان خانگی گرفته تا خود مجتمع‌های پتروشیمی مسئول هدر دادن و سوخت کردن روزانه آن هستند. به این ترتیب زیرساخت‌های نامطلوب انتقال گاز، استاندارد نبودن ساختمان‌های کشور، استاندارد نبودن وسایل گرمایشی، متناسب نبودن روند گازرسانی به اقصی نقاط کشور، به روز نبودن تجهیزات پتروشیمی‌ها و مشکلاتی از این دست باعث شده‌اند با وجود ذخایر سرشار گاز در کشور، کارشناسان نسبت به روند مصرف گاز و هدر‌رفت منابع محدود هیدروکربوری در کشور ابراز نگرانی کنند.
در پایان باید گفت، بروز مشکل کمبود گاز در زمستان، به خصوص قطع گاز پتروشیمی‌ها، وجود نداشتن طرح راهبردی برای مصرف انرژی در کشور است که باید با مشارکت خود مردم در نحوه مصرف حل شود.
انتهای پیام/
معاون وزیر راه در گفتوگو با آنا تشریح کرد؛
