اسکارِ فروشنده و چند پیام غیرسینمایی/ علی تاجرنیا: این جایزه نتیجه استقلال جامعه هنری آمریکاست

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، شرق به ابعاد مختلف دریافت این جایزه و تأثیر پیامی که انوشه انصاری از طرف اصغر فرهادی پس از دریافت اسکار خواند، می‌پردازد.

پیام اول

بهمن کشاورز، حقوق‌دان: دیگربار فیلمی از ایران با کارگردانی آقای فرهادی جایزه اسکار را برد و موجب خوشحالی و سرافرازی ایرانیان شد. هرچند بعضی می‌گویند نوسانات سیاسی به وقوع این رویداد کمک کرده است، اما واقعیت این است که در زمان پخش اولیه این فیلم، همگان حتی افراد عادی بی‌اطلاع از سینما نظیر بنده به حکم غریزه، احساس کردند که این فیلم می‌تواند اسکاری باشد و این مطلب بارها گفته شد. در آن زمان نه آقای ترامپ، رئیس‌جمهور بود و نه اقدامات محیرالعقولی که انجام داد از او صادر شده بود. بنابراین گمان می‌رود تقارن اعطای جایزه اسکار را با موضع‌گیری‌ها علیه آقای ترامپ باید تا حد زیادی تصادفی تلقی کرد هرچند که ممکن است به‌هر‌حال ارتباطی دراین‌میان وجود داشته باشد. در‌عین‌حال، لحن پیام آقای فرهادی و انتخاب افرادی که به‌عنوان نماینده برگزیده بود، حاوی پیام صلح و دوستی و مساوات و برادری و برابری برای همه جهانیان است و این هنرمند محترم، از فرصت به‌دست‌آمده به‌خوبی استفاده کرد. بدیهی است همان‌گونه که به طور تاریخی و سنتی در کشور ما مرسوم است، کسانی موفقیت ایشان را به‌نوعی تخطئه خواهند کرد، اما قطعا این حرکات بر ذهن عقلای عالم، اثری نمی‌گذارد. سخن آخر اینکه با توجه به اینکه آقای ترامپ از اینکه جو اسکار و مراسم آن بر ضد او بوده و قطعا می‌دانست آنچه در آنجا گفته خواهد شد مطبوع طبعش نیست، چطور عقلش نرسید عده‌ای را گسیل کند که کل مراسم را به‌هم بزنند و سفره را برچینند؟!

پیام دوم

علی تاجرنیا، فعال سیاسی: شاید درست نباشد که مقوله هنر را مورد بهره‌برداری سیاسی قرار داد، اما به نظر می‌رسد که اسکار از این نظر یک پدیده ویژه در جامعه امروز ما باشد. شاید به‌همین‌خاطر است که پیام‌های پیروزی فیلم «فروشنده» در این رقابت جهانی را می‌توان از ابعادی فراتر از سینما نیز مورد بررسی قرار داد. اسکار اعطاشده به فروشنده نشان داد که در جامعه آمریکا، با وجود نقطه‌نظر عالی‌ترین شخص کشور، شاهد این هستیم که یک بخش غیردولتی آن‌قدر قدرتمند هست که می‌تواند آزادانه به نقد رفتارهای قدرتمندترین فرد جهان بپردازد و اتفاقا مؤثر نیز واقع شود. از سوی دیگر، نگاهی ساده به پنج فیلم رقیب فروشنده در بخش اسکار خارجی یادآوری می‌کند که ساخته آقای فرهادی بدون‌شک در بخش فنی و هنری بهترین فیلم بود و دریافت چنین جایزه‌ای حق آن؛ به‌عبارت‌دیگر، اسکارِ فروشنده نتیجه استقلال بخش مهم و تأثیرگذاری از جامعه هنری آمریکاست که تأثیرات جهانی گسترده‌ای دارد. از دیگر پیامدهای این اسکار، یادآوری این نکته است که نمی‌توانیم از عنوانی به نام جامعه آزاد یاد کنیم و آن را صرفا یک تبلیغ بدانیم، بلکه چنین بزنگاه‌هایی نشان می‌دهد که جامعه آزاد تا چه اندازه واقعیت دارد. یادمان نرود که هرگاه اجازه باروری ظرفیت‌های علمی و هنری را داشته‌ایم، چهره‌هایی چون فرهادی امکان ظهور و بروز پیدا کرده‌اند. اگر محدودیت‌ها، اعمال سلیقه‌ها و... نباشد، ایران ظرفیت‌های زیادی برای مطرح‌کردن دارد که می‌توان انتظار داشت فارغ از منازعات سیاسی در عرصه بین‌الملل، به‌خوبی از سوی مجامع تخصصی دیده شود.

پیام سوم

فریدون صدیقی، مدرس روزنامه‌نگاری: به گمان من کارآمدترین و مناسب‌ترین پیامی که می‌شود در فضای زیست هنری جهانی در قبال نگاه عبوس و تلخ آقای ترامپ به نمایش گذاشت، همین پیامی است که آقای فرهادی داده؛ یک پیام چندوجهی با درون و برون‌دادی نرم، یگانه و گره‌خورده به چند اتفاق. وجهی از این پیام آشکار می‌کند که ایرانی‌ها مردمانی مهرورز، خلاق، مبتکر و نوع‌دوست هستند، چراکه آثار هنری‌شان می‌تواند آثاری جهانی شود و «فروشنده» نشانگر این اتفاق است. وجه دوم این پیام، تنوع‌بخشی به ظرفیت‌های جهانی ایرانیان و یادآوری تنوع روحیه ایرانیان است؛ انتخاب آن دو چهره بین‌المللی برای حضور در مراسم و دریافت جایزه اسکار، انتخابی درست و بایسته بود. وجه دیگر این پیام، اهمیت و طنینی است که خود پیام در جهان ایجاد کرده است. اینکه زیر باران و در سرمای جانسوز لندن، جمعیتی قابل‌توجه، فیلمی را به تماشا بایستند و با کش‌وقوس قهرمانان در طول فیلم همدل باشند، کارکردی به‌مراتب فراتر و مؤثرتر از رفتارها و گونه‌های دیگر انتقال چنین پیام‌هایی داشته است. ما بدون توهین، تخریب، خشم و... با اتکا به قوه خلاقه آقای فرهادی - که مردم ایران را در جهان نمایندگی می‌کنند- کارآمدترین و مؤثرترین واکنش خود را به ترامپ و فرمانش نشان دادیم. فارغ از کشمکش‌ها، تعارضات و تعاملات سیاسی که همیشگی و همواره است و کارآمدی خودش را در جهان از دست داده، این مهم‌ترین پیامی بود که فرهادی می‌توانست به جهان بدهد و افرادی چون من، به نمایندگی از همسرم، هم‌نسلان و همکارانم، و فرزندانم به سهم همه نسل‌های بعدی از اینکه روزهای خوبی را با آقای فرهادی طی کرده‌ایم و طی می‌کنیم سپاسگزارم.

پیام چهارم

داریوش پیرنیاکان، موسیقی‌دان: پیام پیروزی «فروشنده» در اسکار ٢٠١٧ را می‌توان در دو بُعد مورد ارزیابی قرار داد. بُعد اول اشاره به توانمندی فرهنگ و هنر ایران دارد. از صبح روز دوشنبه، ایرانی‌ها می‌توانند باافتخار عنوان کنند که فرهنگ ایرانی، اندیشمندان و هنرمندان ایرانی و هنر ایرانی توانمندی حضور و مطرح‌شدن در سطح جهانی را داشته و دارند. تبریک ویژه ما به اصغر فرهادی و دیگر عوامل فیلم فروشنده اما فقط به این خاطر نیست که این گروه امروز نمودِ این حضور در سطح جهان هستند، بلکه به‌خاطر انتقال درست پیام صلح و انسان‌دوستی ایرانیان به دنیاست. بُعد دیگر این پیروزی را می‌توان در همین مورد دانست. آقای فرهادی با علم به این موضوع که فرمان ترامپ مانع از حضور ایشان در مراسم اسکار خواهد شد، دست به انتخاب هوشمندانه‌ای زدند تا دو نماینده برجسته از ایران در این برنامه حضور داشته باشند و بعد از آن، متنی را تنظیم کردند که بار هنری، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن جهان را تحت‌تأثیر قرار داد. این پیام و در نهایت قرائت آن در مراسم اسکار نشان داد که انتقاد از بی‌احترامی ترامپ به شهروندان هفت کشور جهان می‌تواند به شیوه‌ای فرهنگی و با ابزار فرهنگ و هنر به کلِ دنیا مخابره شود. دراین‌میان نباید از فضای باز به‌وجودآمده حضور فرهنگ و هنر در دولت یازدهم چشم پوشید. هر زمان که دست‌اندرکاران سیاست‌گذار فرهنگ و هنر ما به این فکر افتاده‌اند که با دید باز و آزادی لازم و برخورد صحیح با این فضا مواجه شوند، شاهد تأثیرگذاری و پیروزی هنرمندان کشور در سطح داخلی و بین‌المللی بوده‌ایم و هر زمان که خواسته‌اند بگیروببند و جلوگیری راه بیندازند، نتیجه‌ای در سطح ملی و در سطح بین‌المللی عایدمان نشده است.