پژوهشگران آمریکایی و انگلیسی را به ایران دعوت کنید تا حافظ‌شناسی گسترش یابد

ساسان گلفر، گروه فرهنگی- همایش بین‌المللی حافظ در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی در تهران، فرصت مناسبی به وجود آورد تا با یک حافظ‌شناس برجسته از دانشگاه UCLA در کالیفرنیا آشنا شویم. دکتر دومنیکو اینجنیتو ( Domenico Ingenito) آمریکایی است با اصالت ایتالیایی و ساکن لس‌آنجلس. همانطور که از یک استادیار رشته زبان فارسی دانشگاه انتظار می‌رود، خیلی خوب به زبان فارسی صحبت می‌کند.

* مدتی پیش مقاله‌ای از شما خواندم در مورد گوته و حافظ. بحث اصلی شما در آن مقاله این بود که گوته نگاه‌ها در مورد حافظ را از خاکی به آسمانی برگرداند. می‌خواستم اگر ممکن است کمی بیشتر در این مورد توضیح بدهید.

- مقاله‌ای بود که با دوست صمیمی‌ام خانم دکتر کامیلا میلیو (Dr. Camilla Miglio) که ادبیات آلمانی در دانشگاه لا ساپینِزا تدریس می‌کنند، نوشته بودیم. ما همراه با هم، «دیوان شرقی و غربی» گوته را با حافظ مقایسه کرده و سعی کردیم ببینیم چه نقطه مشترکی بین آنها وجود دارد که به این ترتیب بتوانیم به‌طور واضح نشان بدهیم که گوته تا چه حد از حافظ الهام گرفته است.

* چه مقاله تازه‌ای در زمینه حافظ‌شناسی در دست دارید؟
- یک مقاله در مورد ارتباطات بینامتنی بین حافظ و امیر خسرو دهلوی به زبان انگلیسی زیر چاپ است و مقاله‌ای که در اینجا ارائه کرده‌ام، چکیده فارسی آن است.

* کتابی در این زمینه در دست انتشار دارید؟
- کتابی در مورد غزلیات سعدی در دست دارم.

* ممکن است برخی از مقالات و کتاب‌های قبلی خود را در این مورد معرفی کنید؟
- مقاله‌ای دارم در مورد ارتباطات شاعری بین شیراز و تبریز در دوره ایلخانی، بخصوص بین هُمام تبریزی و سعدی شیرازی که پارسال چاپ شده، مقاله‌ای در مورد ترجمه‌های ایتالیایی و فرانسوی دیوان حافظ و یک مقاله که زیر چاپ است و پنج یا شش ماه دیگر در آمریکا چاپ خواهد شد، در مورد اشعار جهان‌مَلک خاتون که هم‌عصر و همشهری حافظ بود.

* چند سال است که به عنوان حافظ پژوه کار می‌کنید؟
- من در دوره دکتری در مورد حافظ و شاعرانی که به استقبال حافظ رفتند، پژوهش کردم. الان تقریباً پنج سال است که در مورد حافظ کار می‌کنم.

* چند سال است که در رشته زبان فارسی فعالیت می‌کنید؟
- هشت، نُه سال.

* همایش بین‌المللی حافظ را که الان در حال برگزاری است، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
- خصوصیت این همایش این است که خیلی از حافظ شناسان غیر ایرانی به آن دعوت شده‌اند، به خصوص از کشورهایی مثل بنگلادش، هندوستان، ترکیه و تاجیکستان. این نکته بسیار مهم است چون علاوه بر آنکه نشان می‌دهد که حافظ‌شناسی جنبه بین‌المللی دارد، نشان‌دهنده این نیز هست که چقدر فعالیت در این زمینه در حال حاضر وجود دارد، چقدر پژوهشگران ایرانی ترجیح می‌دهند که به دنبال پژوهش‌های خارجی هم بگردند، از خارجی‌ها هم یاد بگیرند و ببینند حافظ‌شناسی در خارج از ایران چه بازتاب‌هایی دارد، نه فقط در داخل کشور.

* در آمریکا پتانسیل حافظ‌شناسی را چطور می بینید؟

- نکته جالب این است که تاکنون در آمریکا ترجمه کامل و شاعرانه دیوان حافظ به زبان انگلیسی چاپ نشده است. ترجمه‌های مختلف خیلی خیلی خوبی از حافظ به زبان‌های آلمانی، ایتالیایی و فرانسوی داریم با یک ارزش هنری بسیار بسیار خوب. ولی به زبان انگلیسی هنوز در مورد ترجمه خوب کمبود داریم. فکر می‌کنم اولین قدم این است که پژوهشگران آمریکایی یا انگلیسی به ایران دعوت بشوند تا هم فارسی‌شان بهتر شود و هم با شعرای معاصر آمریکایی و انگلیسی همکاری کنند. به نظر من این باید اولین قدم باشد برای آنکه بتوانیم حافظ‌شناسی را در آمریکا یا انگلیس گسترش بدهیم.