بی‌توجهی به نیاز مخاطب و بیان مطالب صرفا احساسی؛ مهمترین ایراد سخنرانان مساجد

صادق چهرقانی - گروه دین و اندیشه: آیت الله رضا استادی، عضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس اسبق حوزه های علمیه سراسر کشور در گفت وگو با سرویس دین و اندیشه خبرگزاری آنا، به علت عدم اقبال برخی از جوانان و نوجوانان در سال های اخیر به مساجد می پردازد.

امام جمعه سابق شهر قم معتقد است: مساجد ما یا فقط به فکر فراهم کردن مکانی برای نمازخواندن هستند یا این که سعی دارند مجالس مذهبی برپا کنند که متأسفانه در آن مجالس هم بیشتر مطالب احساسی دنبال می شود.

آیت الله استادی البته دسته دیگری از مساجد را مساجدی می داند که در اثر درایت امام جماعت و مدیران مسجد و نیز با آشنایی به وضع موجود جامعه، به فکر هستند که در حد توان خود، مردم را با مسجد و در سایه آن‌ها، با معارف اسلامی آشنا و آن ها را از به دام افتادن در دام منحرفان حفظ کنند.

این عضو اسبق فقهای شورای نگهبان می افزاید: اگر روحانیت و سازمان امور مساجد و ائمه جماعات دست به دست هم دهند، می توانند روز به روز به عدد این گونه مساجد بیافزایند.

گفت وگوی کوتاه خبرنگار خبرگزاری آنا با آیت الله استادی را در ادامه بخوانید:

*به عنوان اولین سؤال بفرمایید نقش مساجد را در تقویت باورهای دینی مردم و همچنین دوری از انحرافاتی که به نام دین در جامعه مطرح است را تا چه میزان می دانید؟

مساجد ما به چند گروه تقسیم می شوند؛ یکی مساجدی که فقط این خدمت را انجام می دهند که برای نمازگزاران زمینه و مکان مناسب و پر ثوابی را آماده کنند و جز این، هیچ مسئولیتی برای خود قائل نیستند؛ چه امام جماعت داشته باشد و چه از این امتیاز هم محروم باشند.

و دیگر مساجدی که علاوه بر آن خدمت، برنامه های تبلیغی و فرهنگی مانند دعوت از سخنرانان و برپایی مجالس عزا و جشن و احیاناً برنامه هایی برای جوانان، کودکان و یا خانم ها دارند؛ اما متأسفانه این برنامه ها نیز، از جهاتی کار آمدی لازم را ندارد؛ برای مثال سخنرانان فعلی، مانند زمان های گذشته و دور، هرچه خود می خواهند می گویند، اما این که مخاطب آن ها چه نیازی دارند، غالبا به آن توجه نیست. در مجالس عزا و سرور هم بیشتر مطالب احساسی دنبال می شود و نوعا برای معتقدان و متدینان، که با صرف نظر از این مجالس هم خود با این مقدار از تعلیمات دینی آشنا هستند، سودمند است؛ یعنی ثواب دارد.

و همچنین مساجدی که البته شاید عدد آن ها زیاد نباشد، مساجدی هستند که در اثر درایت امام جماعت و مدیران مسجد و نیز با آشنایی وضع موجود جامعه به فکر هستند که در حد توان خود، مردم را با مسجد و در سایه آن ها با معارف اسلامی آشنا و آن ها را از به دام افتادن در دام منحرفان حفظ کنند. این مساجد برنامه های حساب شده دارند و در اداره مسجد خود جوانان را سهیم می‌کنند؛ در دعوت از سخنران و مداح سعی می کنند از کسانی بهره مند شوند که با برنامه های اصیل ن هآن ها همسویی داشته باشد.

*چگونه می توان مساجدی که شما در دسته سوم قرار دادید و فرمودید که آن مساجد، مردم را با معارف اسلامی آشنا و از به دام افتادن در دام منحرفان حفظ می کنند، را گسترش داد؟ راهکار حضرتعالی برای تحقق این مهم چیست؟

اگر روحانیت و سازمان امور مساجد و ائمه جماعات دست به دست هم دهند، می توانند روز به روز به عدد این گونه مساجد بیافزایند؛ این گونه مساجد می توانند، مردم و به ویژه جوانان و نوجوانا را از انحرافات اخلاقی و نیز انحرافاتی که به نام مذهب و عرفان ظهور کرده و سعی دارند جوانان را به دام بیاندازند، حفظ کنند. این گونه کارها برای جامعه هم بسیار مفید و مؤثر خواهد بود.

*یک واقعیتی وجود دارد و نمی توان آن را انکار کرد این است که در سال های گذشته رفته رفته شاهد کاهش اقبال برخی از جوانان و نوجوانان به مساجد بوده ایم؛ علت این موضوع را چه می دانید؟

مشکل مهمی که گریبان گیر مملکت ما شده این است که مسجدی ها و مخاطبان روحانیت، قشر خاصی از مردم هستند و ما از بقیه گویا غافل شده ایم. دلمان را خوش کرده ایم، به همان ها که هستند. آیا معنی این برخورد این نیست که از بقیه غافل شده ایم؟!

ناگفته نماند عدم استقبال و اقبال و توجه چشمگیر جوانان و نوجوانان به مساجد، نمازجماعت ها، و سخنران ها، تنها به خاطر این نیست که غالب مساجد ما برنامه های سازنده ندارند، بلکه این تنها یکی از عوامل است، اما عوامل فراوان دیگری هم هست که در جریان های مختلف در رقابت با مساجد، مردم را به طرف خود می برند و از مساجد دور می کنند.

*آن عوامل دیگر که سعی در رقابت با مساجد دارند را برای مان تشریح کنید؟

این عوامل دو گونه است؛ یکی از آن ها مظاهر شهوت رانی و هوی و هوس پرستی و زمینه های خوش بودن های حرام یا گناه است که توسط دشمنان دین و یا دوستان نادان، روز به روز دایره اش در جامعه ما بزرگ و گسترده تر می شود.

کمتر فردی از انسان هاست، که اگر در برابر دو برنامه که یکی صد در صد معنوی و دیگری مادی و شهوانی و خوش گذارانی است قرار گیرد، همت و قدرت و دیانت لازم را داشته باشد که معنویات را بر مادیات ترجیح می دهند. یک طرف ناهار و غذای آماده و لذیذ و طرف دیگر رفتن به مسجد و نماز اول وقت است. یک سو نماز جمعه و حمایت از نظام اسلامی و سوی دیگر رفتن به کنار دریا با آن همه لوازم فساد و آلودگی و...؛ یک راه، راه معنویت و راه دیگر خواسته های نفسانی و ...؛

عامل دیگر برنامه های رسانه هاست که با برنامه های دینی و محافل مذهبی رقابت جدی دارند؛ چه بخواهند و چه نخواهند مردم بیشتر طرف رسانه ها را که از جذابیت ویژه ای برخوردار هستند را می گیرند و آن ها را انتخاب می کنند و از این روست که دلسوزان نظام بارها و بارها به خصوص به صدا و سیما و مجلات پر تیراژ سفارش کرده و می گویند، اکنون که شما مخاطب میلیونی دارید به مسئولیت خود بیشتر واقف باشید و از این اقبال و استقبال مردم به نفع دین و اخلاق و سلامت جامعه کمک کنید نه این که برای تأمین هزینه ها و کسب درآمد به هرکاری قائل باشید. واقعاً از خود بپرسید که آیا فیلم های بیگانه، سریال های کذایی، وضع خانم ها و برخورد آن ها با اجانب در این برنامه ها، کمک به عفاف و حجاب و سلامت جامعه از هرزگی است یا خدایی ناکرده مسیر بی حیایی و بی بند و باری را هموار می کند؟ و آیا به برنامه های اخلاقی و دینی این رسانه ها، به همان میزان بهاء داده می شود که در سایر موارد بهاء می دهید و در جاذبه داشتن آن ها کوشش می کند یا در این موارد گویا اصلا لازم نیست بهایی پرداخت گردد؟ نواری را تهیه و مضمون آن را در اختیار مخاطبان قرار می دهیم، بی آن که به کارشناسی اصولی آن بپردازیم. امیدواریم با فراهم شدن ساز وکارها و بر طرف شدن موانع مردم حقیقت دین را بشناسند.