اهالی فرهنگ و هنر درباره دفاع مقدس چه گفتند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، نشست هم‌اندیشی اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه در عرصه دفاع مقدس، چهارشنبه شب (12 مهرماه) با حضور سیدعباس صالحی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونین این وزارتخانه و چهره‌هایی همچون علی نصیریان، جمشید هاشم‌پور، حسام‌الدین سراج، مسعود ده نمکی، منوچهر هادی، اسماعیل امینی، احمد دهقان، مرتضی سرهنگی، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، هدایت‌الله بهبودی، جواد محقق، سهیل محمودی، عباسعلی براتی‌پور، علی‌محمد مودب، محمدحسین مهدویان، جعفر شیرعلی‌نیا، محمد گلریز، مسعود جعفری‌جوزانی برگزار شد.

پنل سینما؛

ضرورت تامین ماکت های جنگی از سوی ارشاد

نخستین بخش از این نشست، به پنل سینما اختصاص یافت که علیرضا رضاداد، مدیریت این پنل را عهده‌دار بود و محمدحسین مهدویان (کارگردان)، منوچهر محمدی(تهیه‌کننده) و مصطفی رزاق‌کریمی (مستند‌ساز) در آن سخنرانی کردند.

در ابتدای بحث، رضاداد درباره سینمای دفاع مقدس گفت: «تنها آثاری که در سینمای ما، شاخصه‌های ژانر پیدا کرده، سینمای دفاع مقدس بوده است اما از مدت‌ها قبل در مراجعه به برخی منابع احساس کردم که ضعف زیادی در حوزه پژوهش سینمای دفاع مقدس وجود دارد.»

در ادامه، منوچهر محمدی، سینما را دومین گرایش هنری بعد از شعر خواند که به دفاع مقدس ادای دین کرده است. وی اظهار داشت: «اگر به کارنامه سینمای بعد از انقلاب نگاه کنیم، درمیابیم که سینمای دفاع مقدس ما کارنامه‌ قابل قبول و افتخارآوری داشته است. البته این رویه در تمام حوزه‌های سمعی و بصری وجود داشته و مثلا مجموعه‌ روایت فتح، یک گنجینه ارزشمند در این حوزه است.»

رزاق‌کریمی نیز درباره سینمای مستند ایران گفت: «منکر این نیستم که قبل از انقلاب نیز سینمای مستند ما موفقیت‌هایی را به دست آورد اما بعد از انقلاب؛ خصوصا بعد از آغاز جنگ تحمیلی اتفاق حائز اهمیتی در سینمای مستند ما رخ داده که آن را در جهان مطرح کرده است. هرچند به نظر در حوزه دفاع مقدس، هنوز جای کار زیاد است؛ خصوصا در جنبه‌های انسانی و عبرت‌آموز.»

مهدویان اما با انتقاد از مشکلاتی که برسر راه ساخت فیلم‌های دفاع‌مقدسی وجود دارد، خاطر نشان کرد: «از آنجایی که برای ساخت فیلم‌های جنگی باید با نهادهای مختلفی مانند نهادهای نظامی هماهنگ شد، وزارت فرهنگ چندان در این حوزه امکان برنامه‌ریزی ندارد.»

وی افزود: «پیشنهاد من این است که وزارت فرهنگ با تجهیز مجموعه‌هایی مثل بنیاد فارابی با تجهیزات لازم و ماکت‌های جنگی، فیلم‌سازان دفاع مقدس را از نهادهای نظامی بی‌نیاز کنند تا دیگر مجبور نباشیم برای در اختیار گرفتن کوچکترین تجهیزات نظامی، به مشکل بربخوریم.»

پنل رسانه؛

وظیفه رسانه ها تبیین ارزش های دفاع مقدس است

بعد از پنل سینما، نوبت به پنل رسانه رسید که مدیریت آن را محمد سروش؛ معاون فرهنگی معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ به عهده داشت و سردار هاشمی‌دانا(مدیرعامل خبرگزاری دفاع‌مقدس)، سعید علامیان(روزنامه‌نگار) و محمد ظهورالدینی(عکاس مطبوعاتی) در آن سخنرانی کردند.

سخنان هاشمی‌دانا آغاز بخش این پنل بود. او گفت: «برای تداوم فرهنگ ایثار و شهادت در حوزه دفاع مقدس به ورودهای جدی اهالی رسانه‌ای نیاز داریم که با عملکرد خود زمینه‌های آموزش مستقیم و غیرمستقیم را برای نسل‌های جوان ایجاد کنند.»

وی با تاکید بر ضرورت پرهیز از تحریف واقعیت در مطالب و ایجاد انگیزه برای اهالی رسانه نسبت به فعالیت در عرصه دفاع مقدس، تاسیس شورای سیاست‌گذاری رسانه دفاع مقدس و همچنین تخصیص بخشی از نمایشگاه رسانه را به ارائه تولیدات دفاع‌مقدسی رسانه‌ها پیشنهاد داد.

علامیان نیز در ادامه، ضمن بیان این مطلب که رسانه حتی پیش از شعر و سینما به دفاع‌مقدس ادای دین‌کرده است، گفت: «روزنامه‌ها ونشریات ما در دوران دفاع مقدس، عملکرد قابل قبوی داشتند و نمره قبولی دریافت کردند. اما طبیعتا نیاز است که الان هم رسانه‌ها به ارزش‌های دفاع مقدس بپردازند. آخرین نمونه‌ کارکرد رسانه‌ای در این حوزه، مراسم تشییع پیکر شهید حججی بود که نمی‌توان آن را از مفاهیم دفاع مقدسی جدا کرد.»

وی ادامه داد: «رسانه‌ها در طول جنگ وظیفه‌داشتند با تهییج جامعه، جبهه‌ها را پر کنند اما بعد از جنگ، وظیفه ما تبیین ارزش‌های دفاع مقدس برای جامعه است.»

علامیان اظهار داشت: «متاسفانه رسانه های ما در پوشش اخبار مدافعین حرم در سوریه و عراق، نمره قبولی نگرفته‌اند که امیدوارم با ایجاد جریان‌هایی مانند برپایی جشنواره‌های رسانه‌ای در حوزه دفاع مقدس، این ضعف جبران شود.»

ظهورالدینی به عنوان آخرین سخنران پنل رسانه اما از بی‌تفاوتی‌هایی که به نابودی عکس‌های به جا مانده از دفاع مقدس انجامیده، انتقاد کرد و گفت: «انتخاب مدیران میانی ناکارآمد و تصمیم‌گیری‌های غیر مسئولانه باعث شده که بسیاری از نگاتیو‌ها و عکس‌های به‌جامانده از دفاع مقدس، نابود شوند و باقی‌مانده آن‌ها نیز در دست نابودی است.»

وی خاطرنشان کرد: «ضرورت دارد که یک موزه عکس جنگ دایر شود تا ضمن نگهداری از این گنجینه‌های ارزشمند، امکان تحقیق و پژوهش را برای دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها فراهم آورد.»

پنل فرهنگی

با صاحب خانه مثل مستاجر برخورد نشود

سومین پنل از نشست هم‌اندیشی با وزیر فرهنگ در حوزه دفاع مقدس، پنل فرهنگی بود که مدیریت آن را همایون امیرزاده(مشاور اجرایی وزیر فرهنگ) عهده‌دار بود و مرتضی سرهنگی(نویسنده)، احمد دهقان(نویسنده) و جواد محقق(شاعر) در آن سخنرانی کردند.

سرهنگی در این بخش از نشست گفت: «نوشتن از جنگ، در همه‌جای دنیا سنت است. وقتی تانک‌ها و سربازها از جنگ بازمی‌گردند، جنگ کلمات آغاز می‌شود و سربازها شروع می‌کنند به نوشتن؛ آنچنانکه سربازان زیادی بعد از جنگ‌های جهانی نویسنده شدند و حتی برخی از آن‌ها جایزه نوبل را از آن خود کردند.»

وی ضمن بیان اینکه سربازان جنگ رفته‌رفته پیر می‌شوند و از دست می‌روند، اظهار داشت: «اتفاق‌ها و وقایع زیادی از جنگ تحمیلی ناگفته مانده و کسی به آن‌ها نپرداخته است؛ مثلا اینکه ما در جنگ، از 15 کشور دنیا اسیرداری کردیم!»

احمد دهقان نیز در ادامه، با بیان توضیحاتی درباره ادبیات دفاع‌مقدس و ظرفیت‌های امروزین آن گفت: «امروز داستان‌نویسان جوان ما توانسه‌اند به جایگاه خوبی در این حوزه برسند که در جایزه جلال، شاهد این پیشرفت‌ها بوده‌ام. ادبیات دفاع‌مقدس از انسانیت حرف می‌زند و این مساله یک امر جهانی است.»

وی با انتقاد از رویکردهای مدیریتی در این حوزه، اظهار داشت: «داستان‌نویسان جوان، صاحب‌خانه‌های ادبیات جنگ‌اند و چه بخواهیم و چه نخواهیم؛ کار خود را به نحو احسن انجام می‌دهند. بنابراین نباید با این صاحب‌خانه‌ها،‌ مثل مستاجر رفتار کرد.»

جواد محقق به عنوان آخرین سخنران پنل فرهنگی نیز درباره شعر دفاع مقدس گفت: «تصور من این است دیگر گرایش‌های هنری ظرفیت‌های بیشتری از شعر برای پرداختن به دفاع مقدس را دارند و اینکه آیا شعر شاعران جوان که جنگ را ندیده‌اند می‌تواند کارکرد خوبی داشته باشد یا نه، باید مورد بررسی قرار بگیرد.»

وی افزود: «پیشنهاد من در سال‌های گذشته، ایجاد نمونه‌های عینی و به‌روز برای شاعران جوان بوده که بتوانند با درک آن‌ها، به درک بهتری از دفاع مقدس برسند. با این رویکرد کنگره شعر مقاومت را که به مفاهیم مقاومت در کشورهای مختلف مانند فلسطین، لبنان، عراق، سوریه و ... را شامل می‌شد، راه انداختیم که بعد از سه سال متوقف ماند و نیازمند حمایت وزارت فرهنگ است.»

پنل هنر؛

پرهیز از ساخت آثار شعاری

آخرین پنل از این نشست، پنل هنر بود که مرتضی گودرزی دیباج (پژوهشگر در حوزه هنرهای تجسمی)، ایوب آقاخانی (نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر) و سید محمد میرزمانی (آهنگساز حوزه دفاع مقدس) در آن به ایراد سخن پرداختند.

گودرزی دیباج درباره مستقل بودن حوزه هنرهای تجسمی در دوره انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و استفاده نکردن آن از حمایت های دولتی، این مساله را از افتخارات این حوزه برشمرد و آن را از جمله عرصه های مردمی هنر لقب داد.

وی گفت: ما برای خلق آثار ارزشی در راستای هنر متعهد از جمله هنر دفاع مقدس، نیازمند معاصرسازی این ارزشها و مطابقت دادن آنها با شرایط روز هستیم که این خود نیز نیازمند کارهای علمی و پژوهشی است که برای آن وزارت ارشاد باید حمایت های لازم را صورت دهد.

همچنین محمد میرزمانی آهنگساز با اشاره به نحوه خلق آثار موسیقایی حوزه دفاع مقدس بر ضرورت میدان دادن به هنرمندان برای خلق آثار خلاقانه تأکید کرد و گفت: متأسفانه در حال حاضر اصلی ترین و بیشترین وظیفه دفتر موسیقی وزارت ارشاد انجام دادن کارهای سلبی است. یعنی فقط خطوط قرمز را اعلام می کند. در چنین شرایطی آیا می توان آثار خلاقانه موسیقایی در حوزه دفاع مقدس را تولید کرد؟

وی همچنین بودجه حوزه موسیقی را بسیار اندک دانست و از اینکه جشنواره موسیقی دفاع مقدس بعد از سالها پویش به جشنواره مقاومت تغییر نام و تغییر محور داده است گلایه کرد و خواستار احیای جشنواره قبلی شد.

در این نشست همچنین ایوب آقاخانی نمایشنامه نویس و کارگردان حوزه تئاتر از آنچه ریل گذاری فرسوده برای خلق و عرضه آثار نمایشی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامید، انتقاد کرد و با اشاره به اینکه این حوزه از هنر در حال حاضر با بحران مخاطب روبرو است خاطرنشان کرد: معتقدم این مسئله به این خاطر بوده که ما یک عمر شعار تحویل مخاطب تئاتر در حوزه دفاع مقدس داده ایم.

وی با تأکید بر اینکه عمیقا معتقدم دفاعی که پشت سر گذاشته ایم مقدس بوده و هرگز نباید فراموش شود یادآور شد: مسئله اصلی این است که ما باید بتوانیم زبان مخاطب امروز را هم پیدا کنیم. من از شما به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می خواهم که کمک کنید تا خط کشی های بیهوده در زمینه تولید این قبیل محصولات برداشته شود.