ابتکار ایران برای ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه

به گزارش حوزه پارلمانی خبرگزاری آنا، مصطفی کواکبیان رئیس شورای‌اجرایی‌بین‌المجالس مجلس شورای اسلامی در یکصد و سی و هفتمین نشست IPU در سن پترزبورگ سخنرانی و به موضوع معاهده ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای اشاره کرد.

متن سخنرانی در مورد معاهده ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای در نشست بین‌المجالس به شرح زیر است:

آقای رئیس، خانم‌ها و آقایان، حضار محترم

تاریخ سلاح‌های هسته‌ای یادآور زشت‌ترین واقعه تاریخ و بزرگترین نسل‌کشی و سوء استفاده از دستاورد علمی انسان است. بمباران هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی توسط آمریکا فاجعه‌ای انسانی با ابعاد بی‌سابقه‌ای به وجود آورد و امنیت بشری را با تهدیدی عظیم مواجه ساخت. از همین رو همه کشورها بایستی با همکاری یکدیگر از تکرار چنین فجایعی جلوگیری نمایند.

جمهوری اسلامی ایران در کنار بسیار از ملل دیگر همیشه یکی از طرفداران اصلی و حامیان جدی جهان عاری از سلاح هسته‌ای بوده و خواهد بود. ما به عنوان یکی از قربانیان سلاح‌های کشتار جمعی و واقع شده در منطقه‌ که برنامه هسته‌ای اسرائیل و ملل خاورمیانه را تهدید می‌کند همواره از تحقق هدف نابودی کامل سلاح‌های هسته‌ای حمایت کرده‌ایم چون از نظر ما تحقق آن تنها تضمین قطعی و دائمی علیه استفاده یا تهدید به استفاده از سلاح‌های هسته ای است.

ابتکار ایران برای ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه در سال 1974 و فتوای رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران در ممنوعیت سلاح‌های کشتارجمعی به ویژه سلاح‌های هسته‌ای، دیدگاه و مواضع ما را در این رابطه به روشنی نشان می‌دهد.

بر اساس این مواضع اصولی ایران علیرغم اعتقاد راسخ به لزوم اتخاذ یک رهیافت جامع در این زمینه از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل جهت برگزاری کنفرانس مذاکره یک سند الزام‌آور حقوقی برای ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای منتهی به امحای کامل آن حمایت کرد و در طول برگزاری این کنفرانس نیز هیأت ایران به طور فعال سازنده و مسئولان در تهیه پیش نویس این معاهده کمک کرده و از هر تلاشی برای پیشرفت آن کوتاهی نکرد.

متأسفانه تاکنون تلاش‌های بین‌المللی برای برطرف ساختن تهدید بزرگ سلاح‌های هسته‌ای توفیقی نداشته است و عمده‌ترین عامل این عدم موفقیت دارندگان سلاح هسته‌ای است که هیچ اقدام جدی در اجرای تعهدات خلع سلاح هسته‌ای خود صورت نداده‌اند. کشورهای هسته‌ای با بی‌اعتنایی به مطالبه جهانی به مدرن‌سازی و ارتقاء کیفی زرادخانه‌های سلاح‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهند و با ساخت کلاهک‌های هسته‌ای جدید درصدد توسعه انواع پیشرفته‌تری از این تسهیلات با قدرت تخریبی بیشتر می‌باشند.

این در حالی است که کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای بر اساس ماده 6 NPT تعهد بین‌المللی دادند تا در خصوص اقدامات موثر برای خلع سلاح هسته‌ای با حسن نیت مذاکره لازم را انجام دهند ولی عدم مشارکت آنها در کنفرانس مذاکره معاهده سند الزام آور حقوقی ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای نشانگر عدم پایبندی آنها به تعهدات ماده NPT است.

در واقع مذاکره و تدوین این معاهده بیانگر نارضایتی عمیق و گسترده جامعه بین‌المللی و به عنوان یک اعتراض دسته جمعی از سوی تعداد زیادی از کشورهای غیر هسته‌ای نسبت به وضعیت تبعیض‌آمیز حاکم و عدم اجرای تعهدات کشورهای هسته‌ای در مورد الزامات خلع سلاحی آنها است زیرا کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای عضو NPT داشتن سلاح هسته‌ای و استفاده و یا تهدید به استفاده از آن را حق قانونی خود می دانند و با هر گونه تلاش و حرکتی برای محدودیت عام و غیر تبعیض آمیز سلاح هسته‌ای یا خلع سلاح هسته‌ای مخالف هستند و به همین دلیل از حضور در این مذاکرات سر باز زدند.

تصویب این معاهده تحول بین المللی بسیار مهمی محسوب می شود زیرا این معاهده نتیجه فرآیندی است که طی آن اکثریت کشورهای غیرهسته‌ای تصمیم گرفتند به ساز و کاری که قدرت‌های بزرگ هسته‌ای طی نیم قرن اخیر با هدف حفظ منافع و تسهیلات هسته‌ای شان در سطح بین‌المللی تعریف و پیاده کرده بودند، نه بگویند و هنجارسازی در مورد ممنوعیت سلاح هسته‌ای و استفاده از چنین تسهیلات را خود به دست بگیرند.

البته درک ما از متن معاهده تدوین شده این است که در تهیه این متن به منظور تشویق دارندگان سلاح هسته‌ای برای پیوستن به این معاهده رویکردی انعطاف‌پذیر اتخاذ شده است لذا امیدواریم این نیت خیر با واکنش مثبت دارندگان سلاح‌های هسته‌ای مواجه شود و در اولین زمان مناسب با این تصمیم جمعی همراه شوند.

اگرچه این معاهده گام مهمی در جهت خلع سلاح هسته‌ای به شمار می‌رود ولی هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران انعقاد یک کنوانسیون جامع و همه جانبه در مورد خلع سلاح هسته‌ای است که برای دستیابی به این هدف معاهده ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند نیروی محرکه‌ای برای تحقق آن باشد.

بر این اساس همان‌گونه که در سال 2013 در اولین نشست عالی رتبه مجمع عمومی در خصوص خلع سلاح قویا مورد حمایت عمومی قرار گرفت و در قطعنامه‌های 32/68، 58/69، 34/70و 71/71 تأکید شده است. آغاز فوری مذاکرات تدوین یک کنوانسیون جامع در مورد سلاح‌های هسته‌ای با هدف امحای کامل اینگونه سلاح‌ها بایستی در دستور کار قرار گیرد لذا اجلاس عالیرتبه خلع سلاح در سال 2018 ( بر اساس قطعنامه 32/68) فرصت باارزشی برای اتخاذ تصمیمات لازم جهت چگونگی رسیدن به این کنوانسیون جامع خواهد بود.

در خاتمه مجددا بر تداوم حمایت جمهوری اسلامی ایران از انهدام کامل سلاح‌های هسته‌ای تأکید می شود، ما به همکاری با همه ملت‌ها در این خصوص ادامه خواهیم داد، این یک مسئولیت جمعی است و ما صادقانه برای تحقق آن آماده‌ایم. آری باور راهبردی و اعتقادی ما این است که داشتن سلاح هسته‌ای حرام است و نه تنها خاورمیانه بلکه باید جهان عاری از سلاح هسته‌ای داشته باشیم.