نجات نفت از چاله تحریم‌ها

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، صادرات نفت ایران پیش از اجرای برجام در بهترین شرایط برابر با 900 هزار بشکه در روز بود و این موضوع بشدت قدرت چانه‌زنی ایران در مجامع انرژی و همین‌طور تأمین منابع ارزی کشور را تحت تأثیر قرار داده بود. آن‌هم در شرایطی که هر بشکه نفت خام بیش از 110 دلارفروش می‌رفت. لذا شاید احیای بازار ازدست‌رفته نفت خام عینی‌ترین دستاورد برجام بود که به جلوگیری از فروپاشی اقتصاد ایران در سال‌های اخیر کمک کرد. اما از افزایش صادرات نفت خام، میعانات گازی و همین‌طور گاز و سایر فرآورده‌های نفتی که بگذریم، برجام در دو سال اخیر به داد بسیاری از بخش‌های صنعت نفت کشور رسید. این موضوع در دوسالگی برجام حتی بیشتر از پیش خودنمایی می‌کند.

افزایش تولید و صادرات نفت خام

تحریم‌ها به‌ویژه تحریم‌های کنگره امریکا در اواخر دولت دهم با سوء مدیریت آن دولت به اوج خود رسید و بر اساس آن قرار بود که سهم ایران در بازار جهانی نفت خام هر 6 ماه 20 درصد کاهش یابد تا به کمتر از روزانه 366هزار بشکه در سال 2016 برسد، البته این رقم بدون اجرای مصوبه جدید کنگره امریکا بود و اگر مطابق با گفته‌های کنگره تحریم جدید وضع می‌شد سال 2015 صادرات نفت خام کشورمان به صفر می‌رسید؛ اما برجام اجازه این اتفاق ناگوار را نداد.به‌محض اجرای برجام تولید و صادرات نفت خام ایران افزایش یافت. طی یک بازه یک‌ساله این رقم حتی به 2 میلیون و 440 هزار بشکه در روز هم رسید.

همین موضوع هم کمک کرد تا ایران بتواند سهمیه تولید خود در اوپک را احیا کند؛ اگر برجام نبود امکان احیای بازار ازدست‌رفته نفت خام و افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در اوپک وجود نداشت. هرچند که انتظار می‌رفت دستاوردهای برجام در بخش بانکی بیشتر از این باشد اما همین‌که ایران می‌تواند پول نفت فروخته‌شده را وارد اقتصاد کشور کند، موضوع مهمی است.

ورود نفت به بازار اروپا

صادرات نفت خام ایران به اروپا درنتیجه تحریم‌ها به صفر رسیده بود اما شرکت‌های اروپایی بعد از برجام مجدداً خرید محموله‌های نفت خام ایران را ازسر گرفتند. اروپایی‌ها اینک پذیرای حدود ۴۰ درصد از محموله‌های صادراتی این کشور هستند. شرکت‌های انگلیسی -هلندی شل، توتال فرانسه، انی ایتالیا و ساراس ایتالیا، هلنیک پترولیوم یونان، رپسول اسپانیا و مول (MOL) مجارستان، بعضی از مشتریان محموله‌های نفت خام ایران در اروپا هستند که به‌طور میانگین از ابتدای سال ۲۰۱۷ روزانه ۷۲۰ هزار بشکه نفت خام خریده‌اند. مابقی نفت ایران به آسیا می‌رود.

صفر شدن ذخایر میعانات گازی

با اجرای برجام ایران توانست همه میعانات گازی خود را که طی سال‌های تحریم روی دریا و یا در انبارهای کشورهای مقصد ذخیره کرده بود به فروش برساند. اتفاقی که بدون برجام ممکن نبود و هزینه گزافی را به کشور تحمیل می‌کرد. در حال حاضر میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران روزانه نزدیک به 3 میلیون بشکه است و تمام این میعانات از تولیدات کنونی است.

تکمیل پروژه‌های نیمه‌کاره

از قراردادهای نفتی و تفاهم‌نامه‌های جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی که بگذریم، بعد از برجام بسیاری از تجهیزات خارجی موردنیاز طرح‌های نیمه‌کاره صنعت نفت وارد کشور شد. اتفاقی که اگر رخ نداده بود الآن با مشکلات زیادی در این صنعت روبه‌رو بودیم.

دو برابر شدن تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی و تأمین نیاز داخلی، افزایش تولید خوراک پتروشیمی و همین‌طور صادرات محصولات آن، تکمیل فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و افزایش 12 میلیون لیتری بنزین در هرروز، به‌روزرسانی پالایشگاه‌ها و بسیاری از اقدامات درنتیجه برجام میسر شد.

موتور محرکه اقتصاد است و نقش مهمی در فعال کردن بقیه بخش‌های اقتصاد دارد، تحریم‌ها هم به همین خاطر صنعت نفت ایران را نشانه گرفته بود. از حمل‌ونقل محموله‌های نفتی و فروش نفت خام گرفته تا واردات بنزین و تجهیزات صنعت نفت. ازاین‌رو برجام بیشترین کمک را به این بخش کرد. برای مثال اگر برجام نبود امکان تکمیل بسیاری از پروژه‌های صنعت نفت مانند فازهای نیمه‌کاره میدان گازی پارس جنوبی و یا فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس وجود نداشت. چراکه تکمیل این پروژه‌ها نیازمند واردات تجهیزات اساسی بود و تحریم‌ها اجازه واردات آن را نمی‌داد.

کمک به اقتصاد و امنیت

اگرچه در چند ماه اخیر قیمت ارز مطابق با نرخ تورم افزایش داشته اما حسینی می‌گوید که اگر برجام اجرایی نمی‌شد اکنون نرخ دلار به 8 هزار تومان نیز رسیده و نرخ تورم نیز رکوردهای جدیدی را ثبت کرده بود.

کشور ما نیازمند 75میلیارد دلار درآمد ارزی در هرسال بوده ضمن آنکه اگر دولت سالانه کمتر از 30 میلیارد دلار درآمد نفتی به بودجه اختصاص دهد با کسری مواجه و مجبور به استقراض خواهد شد. درحالی‌که اگر برجام نبود اکنون در خوش‌بینانه‌ترین شرایط، مجموع درآمدهای ارزی کشور 10 الی 15 میلیارد دلار بود که این موضوع افزایش تورم، نرخ ارز و کاهش رشد اقتصادی و حتی تبعات سیاسی و اقتصادی را به دنبال داشت.