در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
برگزیده جشنواره خوارزمی:
اگر تسهیلات در راستای تجاری‌سازی باشد، تاثیر بیشتری روی اقتصاد خواهد داشت
فاطمه مهندس با ارائه طرح «سنتز و شناسایی انواع نانو و ساختارهای اکسیدی و سرامیکی» مقام سوم پژوهش‌های بنیادی نوزدهمین جشنواره جوان خورازمی را از آن خود کرده است. او هم‌اکنون در حوزه شیمی به فعالیت‌های تحقیقاتی خود ادامه می‌دهد.
فاطمه مهندس در بهمن ماه سال ۱۳۶۲ در شهر کاشان متولد شده است. پس از اتمام دوره دبیرستان و پیش دانشگاهی در رشته علوم تجربی، در سال ۱۳۸۱ در رشته شیمی مقطع کارشناسی دانشگاه کاشان پذیرفته شد. به دلیل علاقه فراوانی که به رشته شیمی داشت، مقطع کارشناسی ارشد و دکتری را نیز در حوزه نانوشیمی و در دانشگاه کاشان ادامه داد.
حضور اساتید برجسته در دانشگاه کاشان از جمله جناب آقای دکتر مسعود صلواتی نیاسری یکی دیگر از دلایل مهندس برای ادامه تحصیل در این دانشگاه بود. پس از اتمام دوره دکتری، فرصت جدیدی برای ورود به حوزه زیست فناوری نانو در دانشگاه صنعتی شریف برای مهندس فراهم شد.
مهندس مقطع پسادکتری را در حضور استاد فرهیخته جناب آقای دکتر عبدالرضا سیم‌چی گذراند. وی در حال حاضر در حوزه شیمی به فعالیت‌های تحقیقاتی خود ادامه می‌دهد.
در ادامه مصاحبه ما را با این برگزیده جشنواره خوارزمی می‌خوانید:
تا به حال چند طرح یا اختراع داشتید؟
علاوه بر پروژه‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، در دوره پسادکتری در طرح‌های مختلفی مشارکت داشته‌ام از جمله:
- «پوشش‌های فوق آب‌گریز و خودتمیزشونده نانوساختار برای حفاظت سطوح رنگ شده، شیشه، منسوجات و بتن» که این طرح ثبت اختراع شده است.
- «استخراج و فرآوری ترکیبات کلسیم فسفات نانوساختار از ضایعات زیستی مانند صدف و مرجان دریایی، دندان‌های کشیده شده انسان و ضایعات استخوانی حیوانات»؛ این ترکیبات دارای فعالیت زیستی مناسب، خواص استخوان‌سازی بالا و سمیت بسیار پایین هستند که برای ترمیم و بهبود استخوان‌ها و دندان‌های آسیب دیده در انسان قابل استفاده هستند. این طرح علاوه بر ثبت داخلی، در ایالات متحده امریکا (US Patenet) نیز به ثبت رسیده است.
- «داربست‌های نانوکامپوزیتی نانوساختار بر پایه پلیمرهای طبیعی و کلسیم فسفات جهت ترمیم استخوان‌ها و دندان‌های آسیب دیده» که این طرح نیز جهت ثبت اختراع در مرحله داوری است.
آخرین اختراع یا طرحتان چه بوده است؟
در حال حاضر در زمینه مواد مغناطیسی پوشش داده شده با گرافن جهت تشخیص بهتر تومورهای سرطانی با تصویربرداری MRI مشغول به فعالیت هستم. از آنجایی که امروزه انواع بیماری‌های سرطانی با سرعت قابل ملاحظه‌ای درحال گسترش است، تشخیص زود هنگام و درمان به موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است، لذا با طراحی و کاربرد یک سیستم مناسب جهت تشخیص و درمان هم زمان می‌توانیم رشد بیماری‌های صعب‌العلاج سرطانی را کنترل کنیم.
در حال حاضر این طرح در مرحله تحقیقاتی است و پس از موفقیت‌آمیز بودن تست‌های زیستی و حیوانی، می‌توانیم برای ثبت اختراع و تجاری‌سازی آن اقدام کنیم.
برای ثبت اختراع یا تجاری‌سازی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم کردید؟
اگر ایده یک طرح از نظر علمی منطقی و کاربرد آن سهل‌الوصول باشد برای ثبت اختراع کردن آن مشکلی وجود نخواهد داشت. از آنجا که تعدد ثبت اختراعات در سطح ملی و بین‌المللی بسیار زیاد است مشکل اصلی تجاری کردن آن طرح یا ایده است. در حال حاضر اگر ارتباط نزدیک و اعتماد لازم بین دو حوزه دانشگاه و صنعت وجود داشته باشد بسیاری از مشکلات بخش صنعتی حل خواهد شد.
بنیاد ملی نخبگان یا صندوق حمایت چه تسهیلاتی را در اختیارتان قرار داده‌اند؟
تسهیلات از طرف این سازمان‌ها در قالب حمایت‌های مالی از طرح‌های پژوهشی وجود دارد که برای بخش تحقیق و توسعه مناسب است. علاوه بر حمایت مالی از طرح‌های پژوهشی، مطابق آیین نامه‌های موجود، مخترعان در صورت واجد الشرایط بودن، می‌توانند از تسهیلات دیگر این سازمان‌ها هم برخوردار شوند.
آیا فضای فعلی آموزشی در دانشگاه‌ها به نوآوری یا کمک به بروز ایده‌ها کمک می‌کند؟
اگر چه فضای دانشگاه و به خصوص آزمایشگاه‌های تحقیقاتی محل تولد اکثر ایده‌ها بوده است ولی استفاده از تجارب اساتید و در اختیار داشتن امکانات لازم می‌تواند به رشد و تکامل یک ایده کمک قابل‌توجهی کند. به نظر بنده اگر برای تبدیل یک طرح و ایده با کمبود امکانات مواجه باشیم می‌توانیم از امکانات و قابلیت‌های موجود در سایر مراکز داخلی و یا حتی کشورهای خارجی استفاده کنیم که برای به وقوع پیوستن این امر لازم است تا سطح ارتباط و تاملات پژوهشگران افزایش یابد.
دوست دارید برای کار یا انجام تحقیقات پژوهشی به خارج از کشور بروید؟
بله، دوست دارم به منظور کسب مهارت‌های به‌روز در حیطه فعالیت‌های پژوهشی‌ام به خارج از کشور بروم. به دلیل وجود برخی از محدودیت‌های داخلی در زمینه شناسایی محصولات تهیه شده می‌توانیم از امکانات موجود در خارج از کشور استفاده کنیم. در واقع اتفاق مثبت می‌تواند همان ارتقای سطح دانش و مهارت‌های شخصی باشد.
جایزه‌ای که از جشنواره خورازمی دریافت کردید چه تاثیری بر برنامه‌های علمی آینده شما دارد؟
این جایزه می‌تواند باعث افزایش انگیزه و سرعت حرکت در فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی من شود. حتی می‌تواند موجب ایجاد انگیزه و تمایل در دانشجویان بشود تا برای کسب این نشان علمی بیشتر تلاش کنند.
جایزه خوارزمی چه تاثیری بر تشویق مخترعان و روند تجاری‌سازی محصول شما خواهد داشت؟
وقوع این رویداد علمی می‌تواند طرح‌های برگزیده را به صنایع مرتبط معرفی کند و باعث جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی برای تجاری سازی محصول شود.
جایزه نقدی جشنواره خوارزمی تا چه حد می‌تواند کارهای پژوهشی شما را پیش ببرد؟
جایزه نقدی تنها می‌تواند گوشه‌ای از هزینه‌های مربوط به طرح را در بخش تحقیقاتی تامین کند. ولی از نظر بنده جایزه نقدی، مانند دادن ماهی به پژوهشگر است در حالی که پژوهشگران به دنبال یاد گرفتن ماهیگیری هستند.
فکر می‌کنید جشنواره خوارزمی یا جشنواره‌های مشابه آن باید به چه سمت و سویی پیش بروند تا بیشتر به نفع ایده‌پردازان و مخترعان باشد؟
اگر تسهیلات چنین جشنواره‌هایی بتواند در راستای تجاری‌سازی و تبدیل یک طرح و ایده به محصول صنعتی شود، تاثیر بسیار خوبی برای اقتصاد کشور خواهد داشت. در صورت فراهم شدن بستر مناسب برای تولید محصولات وارداتی در داخل کشور، علاوه بر کارآفرینی و عدم وابستگی کشور می‌توانیم مانع از خروج نخبگان و ایجاد انگیزه برای خدمت به کشور شویم.
حرف آخر؟
در پایان وظیفه دارم از اساتید گرانقدر خود جناب آقای دکتر مسعود صلواتی نیاسری، عضو هیات علمی دانشگاه کاشان، و جناب آقای دکتر عبدالرضا سیم‌چی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، که همواره از راهنمایی‌های آنها بهرمند شدم تشکر و قدردانی کنم.
افتخارات:
پژوهشگر برتر دانشگاه کاشان در سال 1388، چاپ بالغ بر ۵۰ مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی با نمایه «ISI» و «H-index= 20»، ارائه مقاله برتر یا «hot paper» سال ۲۰۱۲ در مجله «Chemical Engineering Journal» و «Elsevier»، انتشار دو ثبت اختراع داخلی و یک ثبث اختراع بین المللی «US patent».
گفت‌وگو از هانا حیدری
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
