تخریب معروفترین قلعه نظامی بلوچستان، تلنگری برای توجه بیشتر

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، شاخص‌ترین بنای بمپور و شاید بلوچستان قلعه‌ای است که در شمال شھر بمپور بر روی ارتفاعی تپه مانند ساخته شدہ که از فاصله دور قابل دیدن است. این قلعه که در گذشته یکی از قلعه‌های نظامی مھم بلوچستان به شمار می‌رفته، امروزه از شرایط مناسبی برخوردار نیست.

ناآگاهی مردم منطقه از اهمیت تاریخی این قلعه و حفاری‌های غیرمجاز آن هم به بهانه پیداکردن گنج و زیرخاکی تنها یکی از مشکلات امروزه قلعه بمپور به حساب می‌آید. این‌که میراث فرهنگی در استان‌های مختلف نیرو و تجهیزات کافی برای نگهداری 24 ساعته از بناهای تاریخی را در اختیار ندارد یکی از مسائلی است که باعث افزایش حفاری‌های غیرمجاز و یا آسیب‌ها و تخریب‌های یکباره به برخی از بناهای تاریخی می‌شود و در قلعه بمپور هم رفت و آمد‌های افراد و عدم توجه به ارزش تاریخی آن باعث شده تا ساختمان این قلعه رفته رفته سیر فرسایشی پیدا کند.

چه بومیان، چه تورلیدرها و چه گردشگرانی که از بناهایی چون قلعه بمپور بازدید می‌کنند، باید بدانند که تردد زیاد و ورود به حاشیه قلعه با ماشین‌ و همچنین کندن بخش‌های مختلف آن به امید پیداکردن زیرخاکی تنها تخریب‌کننده بخشی از تاریخ کشورمان است.

در این میان بارش باران‌های شدید به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب‌وهوایی استان، یکی دیگر از عوامل تخریب‌کننده قلعه بمپور است که شاید با بازسازی و رسیدگی‌های مستمر خطر تخریب و ویرانی چنین بناهایی کاسته شود.

از سویی دیگر به دلیل خالی بودن و استفاده نشدن بنا، قلعه بمپور این روزها لانه حیوانات و پرندگان شده که این امر هم آسیب‌زننده است. از نظر بسیاری از میراث دوستان و کسانی که دغدغه حفظ بناهای تاریخی را دارند، میراث فرهنگی باید کاربری و تمهیدات ویژه‌ای برای قلعه بمپور در نظر گیرد. در صورتی که روز پویایی در این قلعه تاریخی دمیده شود این امید در دل تمام میراث دوستان ایجاد می‌شود که نه بنا به واسطه ورود پرنده‌ها تخریب شود و نه حفاران غیرمجاز بتوانند در بخش‌های مختلف قلعه، به راحتی به کندوکاو بپردازند.

قلعه بمپور یکی از قلعه‌های نظامی مھم بلوچستان و بر روی یک تپه مصنوعی بلند قرار گرفته و در اشاره به تاریخچه این قلعه تاریخی باید به این نکته اشاره کرد که تپه‌ای که قلعه بمپور روی آن ساخته شدہ حدود ۸۰ متر از سطح زمین‌ھای دشت بلندتر است و در نوشته‌ھا معمولا تاریخ‌ھایی از دورہ ساسانی، صفاریان، سجلوقی، افشار و قاجار برای این قلعه عنوان شده است.

این قلعه از دو قسمت متمایز ارگ یا حاکم‌نشین و قسمت عامه‌نشین در جنوب تشکیل شدہ است. گفته می‌شود، برای آخرین بار بمپور و قلعه آن سال (۱۳۰۷ ھ.ش) توسط نیروھای شرق به سرکردگی امان اللہ جھانبانی مورد حمله قرار گرفت. بدین ترتیب قلب بلوچستان پس از قرن‌ھا اقتدار به ضرب توپ و خمپارہ از تپش افتاد و مرکزیت سیاسی بلوچستان از بمپور به فھرہ (ایرانشھر) منتقل شد.
در برخی از افسانه‌های محلی بمپور را مربوط به بهمن (پسر اسفندیار) می‌دانند که اول بهمن‌پور بوده و به مرور زمان به بمپور تبدیل گشته است و با بررسی آثار مکتوب گذشتگان نام باستانی این محل «بن‌پهل» بوده که با گذشت زمان به «بن‌فهل»، «بن‌فول»، «بن‌فور»، «بن‌پور»، و به «بم پور» (Bompour) تغییر نام پیدا کرده است.

این قلعه معروفترین قلعه نظامی بلوچستان است زمانی بسیار طولانی مرکز حکومت کرمان و بلوچستان بوده‌ است بنا بر تحقیق باستان‌شناسان قدمت آن به دوره‌های ساسانی و اشکانی بر می‌گردد. در سال ۱۹۶۰میلادی بئاتریس دیرینه‌شناس انگلیسی بخشی از سراشیبی تپه زیر قلعه بمپور را مورد کاوش قرار داد و آثاری از دوران آغازین تاریخ به دست آورد. این قلعه به صورت دو تکه ساخته شده که این دو بخش به لحاظ ارتفاع با هم یکسان نیستند، صحن پایین در ورودی دیواره شرقی قلعه قرار گرفته و چند برج نیز آن را احاطه کرده است که مصالح بکار رفته در آن خشت و گل است.