نخستین انتخابات پارلمانی در لبنان پس از یک دهه خلاء سیاسی

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا؛ پیش از آغاز انتخابات در لبنان، در برخی از مناطق جهان رای‌گیری‌ انجام شد که شاید تاثیر آنچنانی در ترسیم خطوط سیاسی پارلمان آتی نداشته باشد، اما از نکات مهم این است که در کشورهایی همچون آمریکا، استرالیا، امارات و عربستان طرفداران ائتلاف حزب‌الله – امل نتوانستند در انتخابات حاضر شوند، زیرا نگران این موضوع بودند که پس از رای دادن به لیست حزب‌الله – امل با تدابیر تنبیهی مواجه شوند به ویژه اینکه رای‌دهندگان زیر ذره‌بین دستگاه‌های امنیتی این کشورها نیز بودند.

گرچه انتخابات کنونی طبق قانون جدید و بر اساس سیستم تناسبی برگزار می‌شود، ولی همچنان انتظار می‌رود نیروهای سیاسی سنتی در پارلمان باقی بمانند و احتمالا توازن قدرت میان حزب‌الله و متحدانش برای نخستین‌بار از سال 2005، یعنی تاریخ خروج ارتش سوریه از لبنان تغییر کند.

رقابت میان جریان‌های 14 مارس و 8 مارس

جریان 8 مارس جریانی منحصر به گروه‌های شیعه به‌شمار نمی‌رود و شامل احزاب شیعی، مسیحی، دروزی و سنی است که بارزترین آن‌ها عبارتند از؛ حزب‌الله، به دبیرکلی سید حسن نصرالله، جنبش اَمل به رهبری نبیه بری، جریان المرده به رهبری سلیمان فرنجیه، جریان ملی آزاد به رهبری میشل عون، حزب دموکرات لبنان به ریاست طلال ارسلان، جریان التوحید به ریاست وئام وهاب، حزب سوری ملی‌گرای سوسیال، جبهه کار اسلامی و حزب رابطة الشغیله که حزبی چپگرا به‌شمار می‌رود و در اواخر دهه 60 تاسیس شد و اکنون ظاهر خطیب آن را رهبری می‌کند.

جریان 14 مارس نیز شامل احزاب سنی، دروزی و مسیحی است و از سوی برخی از کشورهای منطقه‌ای و غربی از جمله عربستان، فرانسه و آمریکا حمایت می‌شود. بارزترین احزاب وابسته به این جریان عبارتند از؛ المستقبل به ریاست سعد حریری، القوات‌ اللبنانیه به ریاست سمیر جعجع، الکتائب به رهبری امین جمیل، حزب سوسیالیست ترقی‌خواه به رهبری ولید جنبلاط، جنبش چپ دموکراتیک، تجدد دموکراتیک.

هر کدام از جناح‌های 8 و 14 مارس مناطق مشخصی از نظر آرایش سیاسی به خود اختصاص داده‌اند، به‌عنوان نمونه در بعلبک که نفوذ حزب‌الله به صورت سنتی در آنجا زیاد است، جریان المستقبل و طیف منتسب به رفیق حریری با حمایت مالی عربستان توانسته‌اند پول بیشتری برای به میدان آوردن طرفداران خود و متمایل شدن شهروندان آن ناحیه به سوی جریان المستقبل خرج کنند.

به جرات می‌توان گفت برخی عوامل در لبنان و خارج از این کشور و همچنین برخی نیروهای منطقه‌ای با این فرض که حضور نمایندگان حزب‌الله و حامیان مقاومت در پارلمان آینده قطعی است، در تلاش هسند تا حزب‌الله و متحدانش در این انتخابات کمترین کرسی‌های پارلمانی را به دست آورند. در این راستا به‌تازگی دولت مراکش اتهاماتی علیه حزب‌الله مطرح و این جریان را به کمک تسلیحاتی از جبهه پولیساریو متهم کرد، اتهامی که از سویی موج جدیدی از تبلیغات علیه حزب‌الله را در منطقه رقم زد و از سوی دیگر با حمایت عربستان از این اتهام‌زنی، اعراب به‌دنبال ایجاد اجماع سیاسی عربی علیه حزب‌الله در آستانه انتخابات پارلمانی برآمدند.

توطئه دیگری که مخالفان حزب‌الله در دستورکار قرار دادند، این است که از افزایش اختلافات میان نبیه بری و جبران باسیل، روسای جریان‌های اَمل و جریان آزاد ملی سوء استفاده کنند و بر اختلاف ائتلاف سیاسی حزب‌الله و جریان آزاد ملی دامن بزنند. شاید به همین خاطر است که حزب المستقبل لبنان تلاش می‌کند تا ائتلاف سیاسی خود را با جریان ملی آزاد لبنان مستحکم و بدین‌وسیله از ائتلاف حزب‌الله و جریان آزاد در پارلمان آتی لبنان جلوگیری و جناح‌های منسوب به 8 مارس را تضعیف کند. خروجی این اقدام می‌تواند حضور پر قدرت سمیر جعجع در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری لبنان باشد.

نحوه تقسیم کرسی‌های پارلمان

128 کرسی پارلمان لبنان به‌طور مساوی میان مسلمان و مسیحیان به ترتیب زیر تقسیم شده است:

64 کرسی متعلق به مسیحیان؛

مسیحیان مارونی: 34 کرسی

مسیحیان ارتدکس: 14 کرسی

مسیحیان کاتولیک: 8 کرسی

مسیحیان ارمنی ارتدکس: 5 کرسی

مسیحیان ارمنی کاتولیک: 1 کرسی

مسیحیان انجیلی: 1 کرسی

اقلیت های مسیحی: 1 کرسی

64 کرسی متعلق به مسلمانان؛

سنی: 27 کرسی

شیعه: 27 کرسی

دروز: 8 کرسی

علوی: 2 کرسی

با توجه به نحوه تقسیم‌بندی و با توجه به قانون جدید انتخابات لبنان، جریان‌های وابسته به 8 مارس به استثنای جریان ملی آزاد می‌توانند نهایت استفاده را از فضای موجود ببرند. البته حزب‌الله و جنبش امل از این قانون متضرر نخواهند شد و میزان زیانی که در برخی حوزه‌ها می‌بینند در حوزه‌های دیگر و به‌وسیله متحدانشان جبران خواهد شد. با همه این تفاسیر پیش‌بینی می‌شود امل و حزب‌الله و متحدانشان به استثنای جریان ملی آزاد حدود 46 تا 48 کرسی در پارلمان آینده به دست آورند.

انتخابات پارلمانی که فردا وارد مرحله اصلی خود می‌شود، ایستگاه جدیدی برای نشان دادن اتحاد جریان 8 مارس است. حزب‌الله و امل نه تنها تصمیم به ائتلاف در همه حوزه‌ها دارند بلکه ائتلاف خود با همه متحدان سنتی‌اش را در جریان 8 مارس در سراسر لبنان نهایی کرده است. حزب‌الله همای سعادت ریاست پارلمان لبنان را همچنان بر دوش نبیه بری می‌بیند، اما آن‌ها نسبت به اینکه نخست‌وزیر آینده سعد حریری باشد، سکوت اختیار کرده‌اند. این سکوت از آن روست که حزب‌الله به خوبی می‌داند در قالب توافق انتخاب میشل عون به‌عنوان رئیس‌جمهوری، جریان ملی آزاد لبنان همچنان علاقه‌مند است تا حریری زمام امور هیات دولت آینده لبنان را به دست بگیرد.

نخست‌وزیر آینده لبنان؛ همچنان محل اختلاف

همانگونه که ذکر شد، حزب‌الله لبنان نسبت به اینکه نخست‌وزیر آینده سعد حریری باشد، سکوت اختیار کرده‌اند. از سویی کارشناسان سیاسی لبنان معتقدند میشل عون زمانی توانست به‌عنوان رئیس‌جمهوری این کشور انتخاب شود که توافقی سیاسی شکل گرفت و در جریان این توافق بود که حریری نخست‌وزیر لبنان شد. البته این توافق به‌دنبال خود توافقات جانبی به همراه داشت که تعیین سهمیه وزارتی احزاب و سازمان‌ها در هیات دولت ازجمله آن‌ها بود.

اکنون و در آستانه انتخابات لبنان، از آن ائتلاف و توافق سیاسی چیزی جز یک برگه باقی نمانده است ولی همچنان گمانه‌زنی‌های سیاسی نشان می‌دهند سعد حریری بخت نخست نخست‌وزیری است. با وجود این، برخی احزاب مخالف حزب المستقبل معتقدند کاندیداتوری و انتخاب سعد حریری ضمانت اجرایی ندارد، زیرا ممکن است جناح‌های رقیب حریری فراکسیون‌های قوی‌تری تشکیل دهند، آنگاه ممکن است از میان شخصیت‌های اهل سنت برای نخست‌وزیری، حریری فقط یکی از کاندیداهایی باشد که شانس برای این منصب دارد.

سکوت حزب‌الله لبنان را در برابر نخست‌وزیری حریری از آن رو می‌توان بررسی کرد که این جریان معتقد است حریری گزینه محکمی برای این سمت نیست، ولی تمایل دارد خلاف میل باطنی‌اش، فضای همبستگی و هم‌زیستی مسالمت آمیز طایفه‌ای در لبنان را به‌عنوان یک اصل اولیه در قالب حفظ امنیت ملی لبنان حفظ کند.