با تیراژهای فعلی کتاب جایزه نوبل نمی‌بریم/ پخش سری جدید «کتاب باز» از شهریورماه

احسان رضایی در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، با اشاره به سطوح تربیت مختلف کودک گفت: سطح اول خانواده، شما ببینید در جامعه ما چند درصد پدرها یا مادرها کتاب می‌خوانند که بچه‌‌هایشان را هم کتابخوان کنند؟ برای کودک خود کتاب می‌خرند ولی خودشان نمی‌خوانند. با اینکه کتاب‌های کودک و نوجوان قیمت بالاتری هم دارند و قیمت تمام شده کتاب‌های کودک و نوجوان به ازاء هر صفحه‌اش بالاتر از سایر کتاب‌های عمومی است و فقط کتاب‌های هنری با آنها برابری می‌کند، یعنی خرج هم می‌کنند ولی خودشان نمی‌خوانند.

وی بیان کرد: سطح دوم تربیت مدرسه است. یک زنگ کتابخوانی در مدارس تصویب کردند ولی در اغلب مدارس این زنگ اجرا نمی‌شود، آن را می‌دهند به درس‌های دیگری که از نظرشان مهم‌تر است. سطح سوم که رسانه است و بزرگ‌ترین رسانه ما هم همین صدا و سیما است، در سطح سوم تربیت‌مان می‌بینیم که چقدر داریم برای کتاب برنامه می‌سازیم یا در کدام‌یک از سریال‌های‌مان ماجراهای کتابی اتفاق می‌افتد، اینها همه یک زنجیره است که کنار هم‌دیگر تکمیل می‌کند و یک مسئله را به فرهنگ تبدیل می‌کند. هم‌دیگر را تکمیل کرده و یک فرهنگی را جا می‌اندازند. اینها در جامعه ما خیلی جدی گرفته نمی‌شود.

این کارشناس حوزه کتاب با اعلام این خبر که سری جدید برنامه «کتاب‌ باز» شهریورماه پخش خواهد شود، اظهار کرد: جای برنامه «کتاب‌باز» در نمایشگاه بین‌المللی کتاب و در مهم‌ترین مناسبت کتابی کشور خالی بود. درست است در ایام نمایشگاه، شبکه‌های مختلف تلویزیون یک عنایتی به نمایشگاه دارند ولی ما به همان اندازه که در نمایشگاه کتاب برنامه کتابی داریم، باید در سایر اوقات داشته باشیم و آن هم نه با تبلیغ مستقیم بلکه با روش‌های تبلیغی غیرمستقیم. مثلاً داستان یک قسمتی از سریالی به کتاب مربوط باشد. ببینید ما چند نمونه در سریال‌های مختلف می‌توانیم مثال بزنیم؟ تا جایی که در ذهن دارم در کل تاریخ تلویزیون یک سریال «کتاب‌فروشی هدهد» خانم مرضیه برومند ساخته بود که یک کتاب‌فروشی بود که در سطح شهر با اتوبوسش می‌گشت و کتاب می‌فروخت. به جز این مورد هیچ سریال دیگری که موضوعش کتاب باشد در ذهن نمی‌آید. یعنی حتی اگر پخش هم شده این‌قدر برجسته نبوده که در یاد بماند. ما نیاز داریم صحبت درباره کتاب تبدیل به یک جریان شود.

رضایی درباره ناشناس بودن نویسندگان ایرانی در بین مخاطبان گفت: ما نویسندگان بسیار بزرگی داریم. حداقل در حوزه ادبیات کودک و نوجوان نویسنده‌های مطرح در سطح جهانی داریم که به مهم‌ترین جایگاه ادبیات کودک مثل جایزه «هانس کریستین آندرسن» راه پیدا کرده‌اند. سال گذشته آقای فرهاد حسن‌زاده یکی از چهار کاندید نهایی بود، در دوره‌های دیگر هم ما کاندید داشتیم. چقدر جامعه را نسبت به حضور ایشان آگاه می‌کنیم و بعد این را مقایسه کنیم با کاری که کشورهای دیگر برای نویسنده‌های‌شان می‌کنند.

وی عنوان کرد: اگر ادبیات ما در سطح جهان دیده نمی‌شود همه‌اش این نیست که مثلاً کمیته نوبل با ایرانیان لج است، یک بخش این است که ما خودمان با خودمان لج هستیم، ما خودمان به خودمان کمک نمی‌کنیم، باعث نمی‌شویم مفاخرمان در جامعه خودمان شناخته شوند.

این نویسنده و کارشناس حوزه کتاب درباره ارتباط تیراژ کتاب و شناخته شده بودن یک نویسنده در سطح بین‌المللی توضیح داد: یک ناشر خارجی که می‌خواهد بیاید یک کتاب از کشورهای دیگر را به زبان خودش ترجمه کند، اولین چیزی که نگاه می‌کند این است که تیراژ آن کتاب چقدر بوده است، کما اینکه ناشران خود ما هم همین کار را می‌کنند. ناشر خارجی هم اولین چیزی که توجه می‌کند این است که ببیند این کتاب در کشور خودش و در میان جامعه و هم‌زبان‌های خودش چند نفر آن را خوانده‌اند. وقتی می‌آید با تیراژهای مثلاً یک هزار و 500 نسخه مواجه می‌شود، با چاپ سوم و چهارم مواجه می‌شود، چرا باید بیاید این را ترجمه کند؟ و وقتی ترجمه نشود و در دنیا آن را نشناسند، خب معلوم است نه نوبلی می‌بریم نه بوکر می‌بریم نه جایزه دیگری. اینها مال این نیست که دیگران با ما بد باشند، حق‌مان را بخورند، مال این است که خودمان حق خودمان را می‌خوریم، خودمان به خودمان بی‌توجه هستیم و خودمان به خودمان بد می‌کنیم.

رضایی با ذکر مثالی از یک تجربه موفق جهانی در فروش کتاب بیان کرد: چرا هری پاتر رکوردهای فروش کتاب را جابه‌جا می‌کند؟ علاوه بر اینکه یک موضوع خوبی است که نویسنده با هوشمندی انتخاب می‌کند، یک داستان مدرسه‌ای می‌نویسد که مدرسه در همه جای دنیا شبیه به هم‌دیگر است، تصور ما از مدیر و ناظم در همه جای دنیا یک چیز است. به جز این، بخش دیگر آن مربوط به تبلیغات است. شما می‌بینید پس از انتشار جلد هشتم سری هری پاتر با عنوان «هری پاتر و فرزند نفرین شده»، در صفی که تشکیل شده برای خرید این کتاب، شهردار لندن هم ایستاده است. اینهاست که یک چیزی را ارزشمند می‌کند و به آن بها می‌دهد. ولی شما ببینید سیاستمداران ایرانی چندتا کتاب معرفی کرده‌اند؟

این فعال حوزه کتاب با بیان اینکه تا خواندن و آگاهی اتفاق نیفتد، جامعه بالنده و در حال رشدی نخواهیم داشت و اگر می‌خواهیم که جامعه رشد کند، راهش فقط تبلیغ، ترویج و خواندن کتاب است، افزود: وقتی مسابقات «کتاب زندگی» برگزار می‌شد، برای آن تیزر تلویزیونی ساخته می‌شد، کمپین‌هایی برگزار می‌کردند که چهره‌ها و هنرپیشه‌ها تبلیغش می‌کردند، تعریفش می‌کردند، کتاب به راحتی به چاپ صدم می‌رسید. این نشان می‌دهد که جامعه ما ظرفیت کتاب خواندن و علاقه به کتاب خواندن را هم دارد و این راه را ما امتحان هم کردیم، جواب هم داده، باز هم می‌توانیم امتحان کنیم. وقتی کتابی به چاپ صدم برسد، حتماً در دنیا هم دیده می‌شود، حتماً حرف‌های بیشتری می‌زند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: کتاب «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» خانم رویا پیرزاد که به چاپ صدم رسیده است، به هشت زبان زنده دنیا هم ترجمه شده است. این اتفاق کم چیزی نیست، همین اتفاق‌ها باعث می‌شود فرهنگ ما با کشورهای دیگر تبادل پیدا کند، دیده شود و قدرش را بدانند؛ منتهی به شرط اینکه جریان باشد، به شرط اینکه مداوم باشد، یک مورد و دو مورد نباشد.

انتهای پیام/4028/