وحدت؛ مفهومی که امیرالمؤمنین حق حکومتش را برای آن‌ها فدا کرد/ نگاهی به «فرصت وحدت» امت اسلامی از منظر کارشناسان مختلف

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، اسلام، مسلمانان را امت واحده خوانده است. مؤمنان برادر یکدیگر معرفی شده‌اند. بنابراین اختلاف در پاره‌ای از مسائل مانع اخوت اسلامی و وحدت مسلمانان نمی‌شود.

وحدت به‌عنوان یکی از عوامل اصلی دستیابی به اقتدار جهان اسلام از صدر اسلام تاکنون در نزد مسلمانان واقعی و آگاه امری مسلّم و تردیدناپذیر بوده است. در سایه وحدت و برادری اسلامی است که عزت و عظمت جامعه اسلامی می‌تواند جلوه کند و مشکلات فراروی مسلمانان حل شود. بدون شک رسیدن به وحدت اسلامی نیازمند عبور از موانع سخت داخلی و خارجی است که با ایجاد بسترهای فکری، فرهنگی، رسانه‌ای و سیاسی در فضای کشورهای مسلمان می‌توان به این مهم دست یافت.

اهل بیت(ع) همیشه پیشگامان مقابله با این انشقاق و تفرقه بین مسلمین بودند؛ با مطالعه در تاریخ اسلام می‌توان شواهد فراوانی از وحدت و همگرایی ائمه و ثمرات آن در بین مذاهب اسلامی یافت و آن‌ها را به‌عنوان اسوه و نمونه چراغ راه تعامل بین مسلمین کرد.

محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفتگوی خبرنگار خبرگزاری آنا درباره وحدت‌گرایی و مدارای اهل بیت(ع) در طول تاریخ می‌گوید: حضرت علی (ع) حق حکومت و رهبری اسلامی را برای وحدت فدا کرد تا جامعه دچار چنددستگی نشود و اصل دین حفظ شود. ایشان پشت سر خلفای انتخابی نماز می‌خواند و هرگاه که آنان دچار مشکل می‌شدند به آن‌ها کمک می‌کرد و مشاوره می‌داد. امام حسن مجتبی (ع) در مقابل معاویه که پرچم سرکشی در عالم اسلام را برافراشته و با قدرت و ثروت مردم را فریب داده بود برای جلوگیری از جنگ و خونریزی از حق‌شان درباره حکومت کناره‌گیری می‌کنند.

وی درباره مدارای عبرت‌آموز و تاریخی اهل بیت(ع) ادامه می‌دهد: امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نیز شاگردان فراوانی داشتند که اکثرشان اهل تسنن بودند و به امامت آن‌ها باور نداشتند اما برای این‌که دچار انحراف نشوند از دریای بیکران علم آن‌ها را بهره‌مند می‌کند. این شرایط در دوره دیگر ائمه نیز وجود داشته است تا جایی که امام صادق (ع) خطاب به منصور جنایتکار و امام رضا (ع) خطاب به مأمون که قاتل ایشان بود مجبور بودند امیرالمؤمنین خطاب کنند درحالی‌که شیعه معتقد است جز حضرت علی (ع) هیچ‌کس شایستگی این عنوان را ندارد. اگر این چنین عمل نمی‌کردند به این معنی بود که حکومت آن‌ها را قبول ندارند و باعث آزار و اذیت خود و شیعیان می‌شدند. در عصری که امامان بین مردم حاضر بودند درگیری بین شیعه و سنی وجود نداشت و این نشان از مدیریت صحیح ائمه است.

پرواضح است که وحدت اسلامی در بین فِرق مختلف، به معنای دست برداشتن از اعتقادات مذهبی نیست. کسی از وحدت اسلامی این انتظار را ندارد که از میان مذاهب اسلامی یکی انتخاب شود و سایر مذاهب کنار گذاشته شود. بلکه منظور از وحدت شیعه و سنی کنار گذاشتن مسائل اختلافی و تکیه بر مشترکات و مبنا قرار دادن آن‌ها در تعامل با یکدیگر و در مسائل مربوط به جهان اسلام و صحنه بین‌المللی است. در اجرای این استراتژی مرز باریکی بین مدارایی که وحدت حول آن انجام می‌شود با نفاق و مداهنه وجود دارد.

حجت‌الاسلام مهدی مسائلی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا درباره تفاوت‌های بین مدارا با نفاق و مداهنه بیان می‌کند: باید رویکرد درون مذهبی و رویکرد برون مذهبی و تعامل با هم‌مذهبان و تعامل با کسانی که هم‌مذهب ما نیستند را از هم تفکیک کنیم. مدارایی که گفته می‌شود برای تضعیف اندیشه مذهبی نیست چون اندیشه مذهبی در درون مذهب به همان پررنگی که در گذشته بوده، با رعایت همان خطوط قرمزی که مذهب در نظر دارد بیان می‌شود و هیچ محدودیتی از جهت تبلیغ درون مذهب وجود ندارد.

وی ضمن بیان این‌که در دنیای اسلام و غیر از ایران و عراق در سایر کشورهای اسلامی شیعیان در اقلیت هستند، می‌گوید: باید این گزاره‌های مکتب اهل بیت(ع) که خودمان معتقدیم که تفسیر درست از اسلام است به سایر مسلمانان انتقال پیدا کند. اگر ما تشیع را به‌صورتی جلوه و انتقال بدهیم که موجب انزجار اهل سنت از مکتب اهل بیت(ع) شویم، موجب تنفر و دوری آن‌ها از مکتب اهل بیت(ع) شویم، بالاترین ضرر را خودمان با دست خودمان به این مکتب زده‌ایم. این را باید در نظر داشته باشیم.

در شرایطی که دشمنان اسلام تمام تلاش خویش را برای مبارزه و مقابله با اسلام به کار بسته و آشکارا این دشمنی را اعلام می‌کنند؛ تأکید بر مسائل اختلافی و تفرقه میان صفوف مسلمانان منطقی نیست. در زمانی که مسلمانان می‌توانند با توجه به جمعیت بیش از یک میلیارد نفر و منابع و امکاناتی که در اختیار دارند، به‌عنوان یک قدرت تأثیرگذار در صحنه بین‌المللی مطرح باشند، پرداختن به اختلافات و مسائل تفرقه‌انگیز نتیجه‌ای جز به هدر رفتن سرمایه‌ها و استفاده دشمن از این اختلافات، نخواهد داشت.

علیرضا کمیلی دبیر اتحادیه امت واحده در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با اشاره به این‌که اکثریت جامعه و نخبگان و تأثیرگذاران جامعه باید از افراط دوری کنند، اظهار می‌کند: اصل پروژه وحدت در خدمت زندگی بشر است که ما اصلاً زندگی‌مان راحت‌تر شود و بعدش هم برود به سمت این‌که قدرت ایجاد شود. عقلانیت راه مقابله با افراطیون است. اگر جامعه‌ای تربیت کنیم که اهل عقلانیت باشد می‌تواند جلوی تعمیم‌های ناروا را بگیرد. کاری که اتفاق می‌افتد این است، آن‌ها تندروهای ما را ضریب می‌دهند، ما هم تندروهای آن‌ها را ضریب می‌دهیم. یعنی شیعه و سنی با هم این کار را می‌کنند. مثلاً یاسر حبیب کیست اصلاً؟ بین این همه عالم و مرجع و ... این چی حساب می‌شود؟ هیچ! ولی چه کار کرده؟ رسانه‌‌ها این‌قدر به او ضریب داده‌اند که انگار تمام شیعه عقاید افراطی او را دارند.

دبیر اتحادیه امت واحده بیان می‌کند: ما هنوز نیامده‌ایم یک مقدار شجاعانه و صریح، فهم درست انقلاب اسلامی از مقوله وحدت را تبیین کنیم. ما به برخی مسئولین و فعالان این حوزه می‌گویم، تمدنی که شما تعریف می‌کنید فقط در حد کلیات در ذهن است. وقتی خواسته باشی، گام اولش را تعریف کنی باید نسبت خودت را با امت اسلامی معلوم کنی. که بالاخره در گام‌های عملی‌ات امت اسلامی چه جایگاهی دارند؟ یا توهم داری که می‌خواهی یک میلیارد و ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون را شیعه کنی.

وی می‌افزود: باید نگاه تمدنی مثل حضرت آقا داشته باشی که می‌گوید اصلاً صمیمی می‌شویم، ارتباط ما قلبی هست و خروجی ما همکاری است. ما اصلاً بحث دعوای تاریخی و ... را نمی‌کنیم، در محیط علمی از عقیده‌مان محکم دفاع می‌کنیم ولی پروژه ما همکاری است. این همان نگاه تمدنی است.

و سخن آخر این‌که حال که دشمنان اسلام از یک‌پارچگی و وحدت مسلمین هراس دارند، و با همان ایده و استراتژی معروف «تفرقه بینداز و حکومت کن» وارد میدان شده‌اند، می‌بایست از اصول اشتراکی  میان مذاهب و عقاید بر حق دین اسلام پیروی گردد. لذا  اختلافات را، در مسیر رقابت‌های سازنده  قرار داده و اجازه داده نشود که اختلافات به تضادها، تکفیرها و بی‌محبتی‌ها مبدل گردد، که خود عامل رکود، سقوط و انحطاط و نابودی می‌گردد. 

انتهای پیام/4028/