هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی چگونه تشکیل می‌شود؟

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد.

مجلس شورای اسلامی پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است و از این‌رو آشنایی با بخش‌های مختلف آن ضروری به نظر می‌رسد. با همین هدف اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌های حقوقی مجلس شورای اسلامی برای آشنایی مخاطبان در این صفحه منتشر می‌شود.

هیئت‌های رئیسه مجلس

براساس ماده 10 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مسن‌ترین فرد از نمایندگان حاضر به عنوان رئیس سنی و فرد بعدی به عنوان نایب رئیس و دو نفر از جوانترین نمایندگان حاضر به سمت دیر معین می‌شوند و در جایگاه هیئت رئیسه قرار می‌گیرند. در صورت تساوی سن، هیئت رئیسه سنی با قید قرعه از میان مسن‌ترین و جوان‌ترین نمایندگان حاضر تعیین می‌شوند.

اعلام هیئت رئیسه سنتی با معاونت قوانین مجلس است.

در ماده 11 آیین نامه داخلی مجلس به وظایف هیئت رئیسه سنی اشاره شده که عبارت است از: «اداره جلسه افتتاحیه و جلسات بعدی تا زمان انتخابات هیئت رئیسه»،‌ «انجام مراسم تحلیف»، «قرعه کشی برای تعیین اعضای شعب»، «توزیع اعتبارنامه‌ها بین شعب»، «برگزاری انتخابات هیئت رئیسه» و «تمشیت امور اداری مجلس تا زمان انتخاب هیئت رئیسه».

هیئت رئیسه

طبق ماده 12  آیین نامه هیئت رئیسه سنی در نخستین جلسه پس از افتتاح مجلس اقدام به برگزاری انتابات هیئت رئیسه می‌کند. اعضای هیئت رئیسه برای مدت یک سال انتخاب می‌شوند. انتخابات بعدی در سالروز انتخاب هیئت رئیسه است و در صورتی که با تعطیلات مصادف باشد، در جلسه قبل آن انجام می‌شود و مسئولیت هیئت رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل آغاز می‌شود.

در تبصره یک ماده 12 آمده است: نمایندگانی که داوطلب عضویت در هیئت رئیسه هستند، باید حداکثر تا پایان وقت اداری روز افتتاحیه مجلس برای ثبت‌نام به هیئت رئیسه سنی مراجعه کنند و این موضوع قبلاً باید به اطلاع نمایندگان برسد. هیئت رئیسه سنی موظف است شرح حال و سوابق داوطلبان را همراه تصاویر آنان تهیه کند و در دومین جلسه علنی و قبل از برگزاری انتخابات هیئت رئیسه در اختیار نمایندگان قرار دهد.

تبصره2 این ماده اضافه می‌کند:چنانچه اعتبارنامه نماینده‌ای که برای هیئت رئیسه انتخاب شده است به تصویب مجلس نرسد، برای تعیین جایگزین وی مجدد رأی‌گیری می‌شود.

طبق تبصره سه ماده 12؛ پس از تشکیل هیئت رئیسه،‌گزارش شعب پانزده‌گانه در مجلس قرائت و تصویب اعتبارنامه‌ها اعلام می‌شود.

ترکیب هیئت رئیسه مجلس

براساس ماده 13 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هیئت رئیسه مرکب از رئیس، دو نایب رئیس و 6 دبیر و سه ناظر است.

ماده 14 نیز می‌گوید: انتخاب رئیس در نوبت اول با اکثریت مطلق آرای نمایندگان و انتخاب نواب رئیس، دبیران و ناظران هر کدام جداگانه و با اکثریت نسبی و رأی مخفی و با ورقه خواهد بود. در صورتی که در انتخاب رئیس در نوبت اول اکثریت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم اکنثریت نسبی کافی خواهد بود.

ماده 14 این آیین‌نامه در تبصره یک خود بیان می‌کند، چنانچه آرا برای رئیس، نواب رئیس،‌ دبیران، ناظران با یکدیگر برابر باشد، حسب مورد به قید قرعه تعیین می‌شوند.

تبصره2؛ می‌افزاید: در صورتی به فرد غائب در جلسه می‌توان رأی داد که قبل از تشکیل جلسه مربوط به انتخابات هیئت رئیسه، کتباً نامزدی خود را به معاونت قوانین اعلام کرده باشد.

طبق ماده 15 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی قبل از اخذ رأی برای هیئت رئیسه،‌ اسامی داوطلبان به ترتیب وصول به هیئت رئیسه بدون بحث در جلسه علنی اعلام می‌شود.

سوگندنامه هیئت رئیسه مجلس

براساس ماده 16 آیین‌نامه؛ اعضای هیئت رئیسه، پس از انتخاب در حضور نمایندگانبا قرائت متن زیر سوگند یاد می‌کنند و موظف به رعایت دقیق مفاد آن هستند.

بسم الله الرحمن الرحیم

«من به عنوان عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در برابر قرآن مجید به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌کنم که حداکثر توان خود را برای اجرای آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با مراعات بی‌طرفی کامل در انجام وظایف به کار گیرم و از هر گونه اقدام مخالف آیین‌نامه اجتناب نمایم.»

در ماده 17 آیین‌نامه درباره نواب رئیس آمده است: نواب رئیس به ترتیب تعداد آرا به عنوان نایب رئیس اول و دوم و در صورت تساوی آرا با قید قرعه انتخاب می‌شوند و در غیاب رئیس مجلس به ترتیب،‌ وظایف و اختیارات او را برعهده خواهند داشت.

تبصره ماده 17 بیان می‌کند: رئیس مجلس می‌تواند حتی هنگام حضور خود، اداره جلسه رسمی را به ترتیب برعهده نواب رئیس بگذارد.

فوت یا استعفای رئیس مجلس

طبق ماده 18، اگر رئیس مجلس پیش از انقضای مدت از ریاست استعفا دهد یا فوت شود نواب رئیس به ترتیب تقدم، جلسه را منعقد می‌کنند و متن استعفا نامه را قرائت یا فوت را اعلام می‌کنند. در مورد فوت به احترام متوفی جلسه ختم می‌شود و در هر صورت در جلسه بعد نایب رئیس جلسه را تشکیل می‌دهد و رئیس جدید طبق آیین‌نامه داخلی مجلس انتخاب می‌شود.

در مورد استعفا بعد از اعلام و قرائت متن استعفانامه در مجلس و استماع توضیحات رئیس مستعفی و مذاکراتی که نمایندگان لازم بدانند، چناانچه استعفا پس گرفته نشود، انتخاب رئیس جدید در جلسه بعد به عمل می‌آید، حداکثر توضیحات رئیس، 30 دقیقه و سه نفر نمایده هر کدام 10 دقیقه است.

فوت یا استعفای سایر اعضای هیئت رئیسه

در تبصره یک ماده 18 آیین نامه داخلی مجلس آمده است: در مورد فوت یا استعفا سایر اعضای هیئت رئیسه نیز باید بدون تشریفات در جلسه بعد انتخاب فرد یا افراد جدید به عمل آید.

تبصره2 اضافه می‌کند: انتخاب رئیس و هریک از اعضای هیئت رئیسه جدید برای مدت باقیمانده از یکسال خواهد بود.

ماده 19 قانون داخلی مجلس می‌گوید: هیچ یک از اعضای هیئت رئیسه مجلس نمی‌تواند به عضویت کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس انتخاب شود و در صورتی که هریک از اعضای این کمیسیون به عضویت هیئت رئیسه انتخاب شوند، از کمیسیون مستعفی شناخته شده و مطابق مراتب منظور در این آیین نامه نسبت به تعیین کمیسیون جدید اقدام خواهند کرد و همچنین نمی‌توانند به عنوان رئیس یا سخنگوی کمیسیون‌های مجلس انتخاب شوند و در صورتی که رئیس یا سخنگوی کمیسیون‌ها به عضویت هیئت رئیسه انتخاب شوند از سمت خود در کمیسیون مستعفی شناخته می‌شوند.

انتهای پیام/4034/