تبلور هنر ایرانی با دستی از جنس طلا/ جعبه‌گشایی از اختراع دانشجویان ایرانی که جهانی شد

گروه استان‌های خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای در دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان با مشارکت سازمان چای کشور برای نخستین بار در ایران و دنیا علاوه بر صرفه‌جویی میلیاردی در هزینه‌ها بیش از همه موجب خوشحالی کشاورزان چای‌کار شد.

ناظر کنترل کیفیت ممکن است در تشخیص کیفیت برگ سبز چای دچار اشتباه شود؛ اما با ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای احتمال اشتباه به حداقل می‌رسد و کشاورز نیز مطمئن می‌شود، محصولی که تولید کرده با همان کیفیت به بازار عرضه می‌شود و می‌تواند محصول خود را به قیمت واقعی بفروشد.

شاید این سؤال در ذهن مخاطب ایجاد شود که ذهنیت ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای از کجا شکل گرفت و چگونه به سرانجام رسید.

ماجرای ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای از آنجا آغاز شد که صادق ساعی پژوهشگر و نخبه دانشگاه با پیشنهاد یکی از دوستانش مبنی بر ساخت دستگاهی برای تشخیص کیفیت برگ سبز چای مواجه شد تا به‌این‌ترتیب محصول کشاورزان کیفیت‌سنجی و کنترل شود.

جزئیات کارکرد دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای

دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان و سازمان چای کشور که از سال ۱۳۹۰ روی ساخت دستگاهی برای تشخیص کیفیت برگ سبز چای تمرکز کرده بودند، سرانجام با همکاری دوجانبه بعد از هشت سال موفق به ساخت این دستگاه شدند که در دنیا نظیر آن وجود ندارد.

این دستگاه می‌تواند کیفیت برگ سبز چای را به‌راحتی تشخیص دهد، برای مثال این برگ درجه‌یک است، یا دو یا سه و یا اصلاً غیرقابل خرید است و به‌این‌ترتیب کشاورزانی که محصول باکیفیتی تولید می‌کنند، مطمئن هستند که این محصول بدون اینکه مورد اغراض شخصی برخی منفعت‌طلبان (دلالی‌ها) قرار بگیرد یا بدون بررسی کارشناسی محصول بی‌کیفیت برخی دیگر از کشاورزان (صرفاً به دلیل تبانی) به ناظر تشخیص برگ سبز چای وارد بازار برای فروش می‌شود.

سازمان چای کشور که متولی تشخیص کیفیت برگ سبز چای است، دستگاه تشخیص برگ سبز چای را به رسمیت شناخته است و مقرر شده این دستگاه تولید انبوه شده و سپس وارد بازار شود.

صادق ساعی محقق این پروژه و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته کامپیوتر واحد لاهیجان با تشریح اهداف خود (مطلب بیشتر را اینجا بخوانید) از ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای و در پاسخ به این پرسش که آیا ساخت این دستگاه محصول پایان‌نامه شما بوده است؟ اظهار می‌کند: «ابتدا باید بگویم که خانواده من نسل در نسل در کار کشاورزی و کشت و برداشت چای فعالیت دارند؛ بنابراین در این زمینه دغدغه داشتم.»

وی اضافه می‌کند: «در جمع یکی از دوستان پیشنهاد شد که روی این موضوع کار کنیم و من نیز تحقیق را آغاز کردم؛ البته نه به این صورت که به نتیجه ۱۰۰ درصد برسم؛ اما به هر صورت حدود یک سال روی این موضوع به‌صورت تک‌برگی کار کردم.»

وی یادآور می‌شود: «قصد داریم با استفاده از تکنیک‌های پردازش تصویر، کیفیت برگ سبز چای را مورد ارزیابی قرار دهیم. حال پایان‌نامه من درباره تک‌برگ بود، به‌عنوان‌مثال از تک‌برگ به‌صورت جدا عکس گرفتیم و به روش‌های مختلف آزمایش کرده و به نتیجه ۸۵ تا ۹۰ درصدی رسیدیم و این جرقه‌ای در حوزه تولید چای بود.»

ساعی با بیان اینکه بعد از تدوین پایان‌نامه، یک سال روی ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای کار کردیم، تبیین می‌کند: «استارت ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای از دو سال پیش خورد در تدوین پایان‌نامه نیز یک سال به طول انجامید. بعد از مهر و آبان سال ۱۳۹۷ کار روی دستگاه را آغاز کردیم و مهر ۹۸ تست اولیه را انجام دادیم که با موفقیت ۸۰ درصدی مواجه بود و هنوز هم نیاز به کار دارد و پیش‌بینی می‌کنیم تا سال ۱۴۰۰ این دستگاه به تولید انبوه رسیده و به فروش برسد.»

قیمت پیشنهادی دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای؛ زیر 100 میلیون تومان

محقق پروژه دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای خاطرنشان می‌کند: «درهرصورت برآورد ما زیر ۱۰۰ میلیون تومان است.»

وی با بیان اینکه عنوان پایان‌نامه من «درجه‌بندی برگ سبز چای با استفاده از تکنیک‌های پردازش تصویر» بود به آنا می‌گوید: «دغدغه ما در استان گیلان ساخت چنین دستگاهی بود؛ این یک کار گروهی و در حال تداوم است؛ به‌خصوص لاهیجان، شهرستانی که پایتخت چای است.»

ساعی مطرح می‌کند: «باید کارخانه‌ای برای تست دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای راه‌اندازی شود؛ به‌عنوان‌مثال باید یک کارخانه در اختیار ما قرار دهند تا بتوانیم این دستگاه را در آن کارخانه تست کنیم.»

وی درباره اینکه ممکن است در آینده با حمایت مسئولان، کارخانه مستقل برای تولید انبوه دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای داشته باشید، می‌افزاید: «خیر. فعلاً در مرحله آزمایش هستیم و نیاز به کارخانه نداریم. خودمان در حال فعالیت هستیم و فقط می‌توانیم برای تست نهایی در کارخانه‌ای این دستگاه‌ها را مورد ارزیابی قرار دهیم. از اکنون نمی‌توانیم روی تولید انبوه کار کنیم.»

محقق پروژه دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای اشاره می‌کند: «برای اینکه این دستگاه را با بهترین کیفیت بسازیم نیاز به بودجه داریم و با این کار به چای‌کاران و کشاورزان کمک زیادی می‌شود. با این دستگاه چای‌کاران کیفیت برگ چای خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و دیگر نگرانی از بابت اشتباه ناظر ندارند و مطمئن خواهند بود که کیفیتی که دستگاه تأیید می‌کند، دقیق است.»

وی توضیح می‌دهد: «این کار فردی نبود؛ بلکه گروهی بود که کارشناسان سازمان چای، IT و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان موفق به انجام آن شدند.»

محقق پروژه دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای با بیان اینکه هشت تا ۱۰ نفر فعالیت مستمر، سنگین و مستقیم روی پروژه داشتند و ۱۰ تا ۱۵ نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم به ما کمک کردند، تشریح می‌کند: «هزینه‌ای که برای ساخت این دستگاه شد، ۶ میلیون تومان بود و برخی قطعات آن از جمله سنسورها، CPU یا قطعات سخت‌افزاری متعلق به کشورهای خارجی است؛ اما سایر قطعات برای ایران است.»

ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای از زبان مدیر پروژه

کامراد خوشحال مدیر پروژه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای نیز درباره چگونگی پرداختن به این پروژه در گفتگو با آنا (مطالب بیشتر را اینجا بخوانید) عنوان می‌کند: «برای نخستین بار از طریق یکی از دانشجویان رشته کامپیوتر مقطع کارشناسی‌ارشد که کارمند سازمان چای و دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان بود، مطرح شد؛ معمولاً نخستین پرسش ما از دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی این است که کجا مشغول کار هستند تا متناسب با نوع و محل کار موضوعات آنان را پیش ببریم و پژوهشگر دنبال حل مسئله‌ای باشد که در اطرافش می‌بیند.»

وی متذکر می‌شود: «در این راستا دو نفر از دانشجویان ما در سازمان چای عنوان کردند که دغدغه اصلی و کنونی، تشخیص کیفیت برگ سبز چای است که از سوی ناظر انسانی انجام می‌شود و ممکن است تبعات بسیاری داشته باشد. به‌عنوان‌مثال ممکن است ناظر برای تشخیص برگ‌های سبز چای نظرات مختلفی بدهد یا نظر سایر اشخاص را در تصمیم خود دخیل دهد.»

مدیر پروژه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای یادآور می‌شود: «به‌عبارتی، درآمد کشاورز و چای‌کار وابسته به تصمیم ناظر انسانی است که اگر خدای‌نخواسته نادرست یا سلیقه‌ای باشد در زندگی آن چای‌کار تأثیر منفی می‌گذارد؛ البته نگرانی‌های دیگری نیز وجود دارد که حتی می‌تواند موجب فساد شود.»

خوشحال مطرح می‌کند: «ناظر کنترل کیفیت ممکن است در تشخیص کیفیت برگ سبز چای دچار اشتباه شود؛ اما با ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای احتمال اشتباه به حداقل می‌رسد و کشاورز نیز مطمئن شده محصولی که تولید کرده با همان کیفیت به بازار عرضه می‌شود و می‌تواند محصول خود را به قیمت واقعی بفروشد.»

مدیر پروژه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای تشریح می‌کند: «بعد از چند ماه واکاوی و مطالعات اولیه به این نتیجه رسیدیم که می‌شود چنین دستگاهی ساخت و سپس با تدوین پایان‌نامه «آنالیز کیفیت برگ سبز چای به‌صورت هوشمند» صادق ساعی از پایان‌نامه با موفقیت دفاع و سازمان چای نیز از تبدیل این پایان‌نامه به محصول استقبال کرد.»

خوشحال می‌افزاید: «طرح ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای را با تیمی از دانشجویان فعال در آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان از سال گذشته آغاز کردیم؛ برای تکمیل این پروژه باید از یک سری برگ سبز چای در فصول مختلف نمونه‌برداری می‌کردیم.»

وی توضیح می‌دهد: «برای تشخیص هوشمند برگ سبز چای نیاز به نمونه‌برگ داشتیم که درنهایت از این نمونه‌برگ‌ها تصویر گرفتیم؛ بعد از این مرحله این دستگاه هوشمند تشخیص داد که برگ سبز چای از چه نوع درجه‌ای است. درجه‌یک، درجه دو یا غیرقابل خرید.»

دستگاه تشخیص هوشمند برگ سبز چای اطلاعات مربوط به محتوای برگ را جذب می‌کند

خوشحال تأکید می‌کند: «دستگاه تشخیص هوشمند برگ سبز چای اطلاعات مربوط به محتوای برگ سبز چای را جذب می‌کند و این اطلاعات می‌تواند تجمیع و مدیریت شود. برای تشخیص کیفیت برگ سبز چای آن را به ۳۰ نفر از کارشناسان دادیم و نظرات متفاوت بود. این نظرات متفاوت در کارخانه‌ها روی درآمد یک کشاورز تأثیر مستقیم دارد.»

وی تبیین می‌کند: «به‌عنوان‌مثال ممکن است قیمت یک کیلو برگ سبز چای درجه‌یک ۳ هزار تومان باشد و قیمت برگ سبز چای درجه دو ۲ هزار تومان. حال تصور کنید ۱۰۰ کیلو محصول کشاورز با نظرات متفاوت کارشناسان مواجه شود یا نظرات سلیقه‌ای اعمال شود و همان‌طور که گفتم این روی درآمد کشاورز تأثیر منفی خواهد گذاشت.»

مدیر پروژه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای عنوان می‌کند: «دستگاه تشخیص هوشمند برگ سبز چای اطلاعات مربوط به محتوای برگ سبز چای را جذب می‌کند و این اطلاعات می‌تواند تجمیع و مدیریت شود.»

خوشحال ادامه می‌دهد: «تبعات تشخیص نادرست کیفیت برگ سبز چای مستقیم به ناظر انسانی برمی‌گردد و با دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای ناظر از اتهامات مبرا می‌شود؛ از سوی دیگر حجم بالای برگ چای سبز امکان تشخیص درست کیفیت را از ناظر می‌گرفت، درحالی‌که دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای می‌تواند کل چای را آنالیز کرده و تشخیص کیفی خیلی دقیق‌تری بدهد.»

مدیر پروژه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه لاهیجان مرکز چای‌خیز کشور است، دانشگاه آزاد اسلامی متولی این کار شده و توانستیم نمونه اولیه را بسازیم و با موفقیت آن را تست کنیم تا بتوانیم این محصول را تجاری‌سازی کرده و به‌صورت تولید انبوه در اختیار همه کارخانه‌های چای‌سازی منطقه قرار دهیم.»

سیروس بیدریغ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان (گزارش کامل را اینجا بخوانید) نیز به صرفه‌جویی میلیاردی در صنعت چای با ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای اشاره می‌کند و به آنا می‌گوید: «سازمان چای کشور سالانه ۷ میلیارد تومان به ناظران خود برای تشخیص برگ سبز چای پرداخت می‌کند و با ساخت دستگاه تشخیص برگ سبز چای صرفه‌جویی زیادی در هزینه‌ها می‌شود.»

نقش گروه هوش مصنوعی در ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان ادامه می‌دهد: «در جلسه‌ای با رئیس اداره چای شهرستان لاهیجان، وی درخواست ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای را از ما خواست و برای ساخت آن فرصت خواستیم. در دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان گروه هوش مصنوعی داریم که از استادان بنام و مشهور کشور هستند و درنهایت بعد از کلی رایزنی و نشست‌های متعدد این استادان و دانشجویان برای ساخت دستگاه تشخیص برگ سبز چای اعلام آمادگی کردند تا اینکه این دستگاه ساخته شد و فرآیند تست نیز ۶ ماه طول کشید.»

بیدریغ با بیان اینکه صفر تا ۱۰۰ ساخت این دستگاه به همت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان صورت گرفته است، می‌افزاید: «البته بخشی از اعتبار ساخت این دستگاه سازمان چای کشور و تعاونی چای‌کاران تقبل کردند و متعهد شده‌اند که اگر مراحل کار این دستگاه به‌خوبی پیش برود، تمام هزینه‌ها را خواهند داد.»

وی متذکر می‌شود: «این دستگاه ۶ ماه به‌صورت آزمایشی کار کرد و چند بار با حضور نمایندگان سازمان چای کشور تست شد و تست نهایی نیز با حضور استادان خبره صورت گرفت و مقرر شده از فروردین‌ماه سال آینده با حضور کارخانه‌داران در کارخانه مستقر شود. این دستگاه که نمونه خارجی ندارد ۶ ماه در کارخانه کار می‌کند تا اگر احیاناً ایراداتی دارد، برطرف شود و سپس به تولید انبوه برسد.»

وی توضیح می‌دهد: «صفر تا ۱۰۰ ساخت این دستگاه به همت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان صورت گرفته است؛ البته بخشی از اعتبار ساخت این دستگاه سازمان چای کشور و تعاونی چای‌کاران تقبل کردند و متعهد شده‌اند که اگر مراحل کار این دستگاه به‌خوبی پیش برود، تمام هزینه‌ها را خواهند داد.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان ادامه می‌دهد: «دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای این توانایی را دارد از چند زاویه از برگ‌ها عکس بگیرد و درنهایت به‌صورت دقیق کیفیت را تشخیص دهد.»

بیدریغ با بیان قیمت واقعی محصول می‌گوید: «چای درجه‌یک کیلویی ۷۰ هزار تومان است. به‌عنوان نمونه اگر ناظر تشخیص دهد محصول درجه‌یک است، ممکن است این محصول خشک شود و از کیفیت آن کاسته شود و اینجاست که کارخانه‌دار ضرر می‌کند، پول درجه‌یک را می‌دهد؛ اما چایی که به دست آورده درجه دو یا سه است.»

وجود 300 تا 400 ناظر تشخیص کیفیت برگ سبز چای

وی عنوان می‌کند: «۳۰۰ تا ۴۰۰ ناظر تشخیص کیفیت برگ سبز چای در کشور داریم. ممکن است یک ناظر محصولی را درجه‌یک تشخیص دهد، اما ناظر دیگر همان محصول را درجه دو تشخیص دهد، درحالی‌که این دستگاه محاسبه دقیق می‌کند.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان با اشاره به اینکه مقرر شده این دستگاه در کارخانه‌های چای‌سازی شهرستان لاهیجان به تولید انبوه برسد، تشریح می‌کند: «بعد از پایان تست در کارخانه چای‌سازی و تأیید دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای از سوی اداره چای شهرستان لاهیجان، کارخانه‌ها ملزم می‌شوند از روش دستی برای تشخیص کیفیت برگ سبز چای خودداری کرده و با استفاده از دستگاه مخصوص محصول کشاورزان را درجه‌بندی کنند.»

بیدریغ درباره اینکه هزینه ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای تاکنون چقدر بوده است؟ چنین پاسخ می‌دهد: «فکر می‌کنم حدود ۷ یا ۸ میلیون تومان هزینه برده است، اما چون برای نصب در کارخانه باید در سایز بزرگ‌تر ساخته شده و دوربین‌های قوی‌تری نصب شود، احتمالاً ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان هزینه خواهد داشت.»

ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای برای نخستین بار در ایران و دنیا آن هم به دست نخبگان توانمند ایرانی این موضوع را اثبات کرد که خواستن، توانستن است.

براین‌اساس، نخبگان ایرانی جلوتر از مسئولان و دست‌اندرکاران به خلأ حوزه کشاورزی و چای‌کاری پی بردند و با ساخت دستگاه تشخیص کیفیت برگ سبز چای با یک تیر دو نشان زدند، به‌طوری‌که هم به هزینه مازاد در تشخیص کیفیت برگ سبز چای پایان دادند و هم حق کشاورزی که ممکن است با تشخیص اشتباه کیفیت تضییع شود به صفر می‌رسد.

به‌این‌ترتیب کشاورز مطمئن می‌شود، محصولی که تولید کرده با همان کیفیت به بازار عرضه می‌شود و می‌تواند محصول خود را به قیمت واقعی بفروشد.

دستگاهی که ادعا می‌شود در ایران و دنیا نظیر ندارد با ۸ میلیون تومان ساخته شده و قیمت آن نزدیک به ۱۰۰ میلیون تومان است و مشتریانی نیز در بازار جهانی از جمله بنگلادش و هندوستان دارد، می‌تواند به بالارفتن آمار صادرات ایران کمک قابل توجهی کند.

انتهای پیام/4078/پ