ولادت تا شهادت حضرت زهرا (س) در کتاب «بیت الاحزان»

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، همزمان با فرا رسیدن ایام سوگواری به مناسبت شهادت جانگداز حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها، پرونده «ویترین کتاب» به معرفی کتبی با محوریت وجود نازنین سیدة نساء العالمین می‌پردازد. نخستین کتاب از این مجموعه «بَیْتُ الْاَحْزان فی مَصائبِ سَیّدةِ النِّسْوان» نوشته شیخ عباس قمی است که توضیحاتی از آن در ادامه آمده است.

عباس بن محمد رضا القُمی مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی، عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. این عالم وارسته‌ی شیعه، در طول عمر 65 ساله‌اش 70 کتاب تألیف کرد که معروف‌ترین آن‌ها «مفاتیح الجنان»، «سفینة البحار» و «نَفَس المَهموم» هستند.

یکی از کتاب‌های مهم درباره زندگی حضرت زهرا(س) کتاب «بَیْتُ الْاَحْزان فی مَصائبِ سَیّدةِ النِّسْوان» نیز نوشته شیخ عباس قمی است که بیشتر با نام اختصاری «بیت الاحزان» شناخته می‌شود. این اثر شریف کتابی تاریخی و به زبان عربی است که در سال ۱۳۳۰ قمری نگاشته شده و در چند باب از ولادت تا شهادت دختر پیامبر اکرم(ص) تنظیم شده و تنها به بیان وقایع تاریخی پرداخته است.

محدث قمی در مقدمه، نام کتاب را «بَیْتُ الْاَحْزان فی مَصائبِ سَیّدةِ النِّسْوان» معرفی می‌کند، اما در برخی چاپ‌ها با نام «بیت الاحزان فی ذکر احوالات سیدة نساء العالمین» آمده است. بیت الاحزان، نام اتاقکی بوده است که امیرالمؤمنین(ع) در قبرستان بقیع برای آن بانوی گرامی ساخت تا اهالی شهر از گریه‌های آن حضرت آسوده باشند.

مؤلف در این کتاب زندگانی حضرت زهرا(س) را در چهار باب تشریح می‌کند. روش مؤلف، تحلیلی نیست و در برخی موارد تنها به بررسی احادیث پرداخته است. بنا بر آنچه مؤلف در مقدمه کتاب گفته، بیت الاحزان حاوی ابوابی است، اما اشاره به تعداد آن نشده و از آنجا که متن کتاب به صورت پیوسته نوشته شده و تیتر ندارد، در چاپ‌ها و ترجمه‌های گوناگون، ترتیب ابواب توسط مترجمان اثر به صورت و اشکال مختلف آمده است. اما تمام مباحث مطرح شده در کتاب به شرح ذیل است.

باب اول دربرگیرنده ولادت، نام‌ها و کنیه‌ها حضرت زهرا(س) است. باب دوم به فضائل فاطمه زهرا(س) با طرح مباحثی مانند مصحف فاطمه، جایگاه ایشان نزد خداوند، زهد و پارسایی ایشان، فاطمه پس از رحلت پیامبر (ص)، ازدواج حضرت زهرا(س) پرداخته است.

باب سوم به اخبار سقیفه و احوالات پس از رحلت پیامبر با بررسی وقایعی مانند توطئه‌های منافقان، چگونگی بیعت گرفتن از امیرمؤمنان، احتجاج حضرت زهرا با ابوبکر، حوادث خانه حضرت زهرا، آتش زدن در، غصب فدک، کثرت حزن و گریه فاطمه، سوگواری و عزاداری حضرت زهرا کنار قبر پدر، سخنان حضرت به خلیفه اول و دوم در بستر بیماری، عیادت زنان مهاجر و انصار، وصیت و شهادت حضرت زهرا، دفن ایشان و شکوائیه امیر‌مومنان می‌پردازد.

از این کتاب گرانقدر دو نسخه خطی موجود است که یک نسخه در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم و نسخه‌ای دیگر در کتابخانه آستانه مقدسه قم به خط سید مصطفی تهرانی مشهدی نگهداری می‌شود.

کتاب «بیت الاحزان»، نخستین بار در سال 1369 توسط محمد محمدی اشتهاردی با عنوان «رنج‌ها و فریادهای فاطمه سلام الله علیها» ترجمه و با مقدمه‌ای از آیت‌الله مکارم شیرازی در قم به چاپ رسید. پس از آن ترجمه‌های متعددی از بیت الاحزان با عناوین مختلف منتشر شد که کتاب‌های «خانه غم: شرح زندگانی فاطمه زهرا» با ترجمه احمدرضا احمدی، «همراه با حضرت زهرا در سرای غم‌ها» با ترجمه ولی فاطمی، «کلبه احزان» با ترجمه محمدباقر محبوب القلوب، «فاطمه در سوگ عدالت» با ترجمه علی کرمی، «غم‌خانه فاطمه زهرا» با ترجمه محمدرضا حسن زاده طباطبایی، «غم‌سرای حضرت زهرا» با ترجمه مشترک لطیف و سعید راشدی، «بر فاطمه زهرا چه گذشت؟» ترجمه جواد قیومی اصفهانی و «شرح زندگانی حضرت زهرا(س) از ولادت تا شهادت» ترجمه مجتبی خورشیدی از مهم‌ترین آن‌هاست.

انتهای پیام/4028/