تولید دانش مواجهه با چالش‌های ویروس کرونا از سوی دانشگاه آزاد اسلامی

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، ویروس کرونا خیلی سریع کشورهای مختلف جهان را به تسخیر خود درآورد و همه‌گیری ویروس کرونا پدیده‌ای نوین در عرصه جهانی است که می‌تواند پیامدهای زیادی در تدبیر امور در سطوح کلان، میانه و خرد داشته باشد.

در سطح کلان این پدیده بر نظام جهانی، کنش و واکنش‌های دولت‌ها در عرصه سیاست خارجی در سطوح جهانی، بین‌المللی و منطقه‌ای تأثیرگذار خواهد بود. در سطح میانه این پدیده بدون شک نحوه حکمرانی دولت-ملت‌ها را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دیگر عرصه‌ها را متأثر خواهد ساخت. در سطح خرد نیز پدیده‌های این‌گونه، نوع نگاه فرد را به جامعه، حکومت و جهان تحت تأثیر قرار خواهد داد.

دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یک دانشگاه اجتماعی و حل مسئله که توان عملیاتی خود را در راه‌اندازی طرح پایش و تدوین نظام موضوعات در قالب بیش از ۱۸ برنامه علمی برای مأموریت محور کردن پایان‌نامه و رساله‌ها جلوه‌گر کرد، این بار درصدد است با واکنش به‌موقع به اثرات این معضل گریبان‌گیر جامعه جهانی از نظاره‌گری بدر آمده و از این فرصت برای ایجاد فرآیند گذار و انتقال به دانشگاه پاسخگو و زنده استفاده کند. بدیهی است که می‌بایست با جریان سازی، گفتمان سازی و شبکه‌سازی، ایجاد اکوسیستم و زیست‌بوم دانشگاه، مقدمات رفتارسازی دانشگاه حل مسئله را فراهم کنیم.

دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به این پاندمی که آثار و تبعات منحصربه‌فردی را جلوه‌گر شد بنا دارد با اتکا به توانایی ویژه خود در یکپارچگی توان بیش از 20 هزار هیئت‌علمی با استفاده از روش گفتگوهای علمی و سپس با تعمیق بخشی آن به «تولید دانش مواجهه با چالش‌های حاصل از این معضل جهانی و استخراج روش‌های کاربست این دانش و بررسی حکمرانی در جهان پساکرونا» به ارائه راه‌حل‌های مناسب و بومی بپردازد.

اهداف اصلی

اهداف اصلی این طرح بررسی شاخص‌های حکمرانی صالح و مؤثر در جهان جدید، آینده‌پژوهی در خصوص حکمرانی صالح در جهان جدید و بررسی شاخص‌های جدید قدرت و اقتدار در جهان جدید در نظر گرفته شده است.

همچنین قرار است اقدام دولت و ملت‌ها در سطوح منطقه‌ای، بین‌المللی و جهانی بررسی شود. فرصت‌ها و نقاط قوت و چالش‌ها و نقاط ضعف جمهوری اسلامی ایران در جهان جدید مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بررسی جایگاه دین و مهدویت در حکمرانی صالح و بین‌المللی، چگونگی تمدن سازی نوین اسلامی در روابط بین‌الملل، تحلیل جایگاه جمهوری اسلامی ایران در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، بررسی نقش جوانان، اساتید و علم و تکنولوژی در جهان جدید، تبیین جایگاه دانشگاه آزاد اسلامی در دستیابی به حکمرانی صالح در جهان جدید از دیگر اهداف طرح است.

برای این طرح حوزه‌های موضوعی در نظر گرفته شده است. اولین حوزه سطح کلان (نظام جهانی) است. برای این حوزه دو ساحت شناختی و کارکردی در نظر گرفته شده است.

سطح کلان (نظام جهانی)

در حوزه شناختی سطح کلان تمرکز اندیشه‌ورزی بر شناخت محیط جهان پساکرونا با تمرکز بر تبیین ساختار، ماهیت، بازیگران و فرایند نظام بین‌الملل و روندهای بین‌المللی (یک‌جانبه‌گرایی، چندجانبه گرایی، نهادگرایی، همگرایی، واگرایی، ملی‌گرایی و...) است. تحولات منطقه‌ای به‌ویژه منطقه خاورمیانه و جهان اسلام و جایگاه دین و مذهب و موعودگرایی در روابط بین‌الملل هم حائز اهمیت است.

در حوزه کارکردی سطح کلان تمرکز اندیشه‌ورزی بر نحوه کنش و واکنش و تعاملات بین‌المللی با محوریت تمدن سازی نوین اسلامی و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی در جهان پساکرونا است. شاخص‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب حکمرانی صالح هم حائز اهمیت است.

سطح میانه (دولت-ملت ها)

در این طرح سطح دوم سطح میانه (دولت-ملت ها) است که برای آن نیز حوزه‌های شناختی و کارکردی در نظر گرفته شده است. در حوزه شناختی سطح میانه تمرکز اندیشه‌ورزی بر تبیین شاخص‌های حکمرانی صالح و مؤثر در جهان پساکرونا است. شناخت شاخص‌های جدید قدرت و اقتدار و مؤلفه‌های اقتدار، عزت، حکمت و مصلحت هم حائز اهمیت است. در حوزه کارکردی سطح میانه تمرکز اندیشه‌ورزی بر نحوه سیاست‌گذاری مطلوب حکمرانی صالح در ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ارتباطاتی با تمرکز بر اقتصاد مقاومتی در جهان پساکرونا است. تبیین جایگاه علم و تکنولوژی و دانشگاه آزاد اسلامی در دستیابی به حکمرانی صالح حائز اهمیت است.

سطح خرد (فردی)

آخرین سطح در نظر گرفته شده در این طرح سطح خرد (فردی) است که باز در حوزه شناختی سطح میانه تمرکز اندیشه‌ورزی بر شاخص‌های افراد دین‌دار و بابصیرت در جهان پساکرونا است. تبیین نقش جوانان، اساتید و دانشجویان هم حائز اهمیت است. در حوزه کارکردی نیز سطح خرد تمرکز اندیشه‌ورزی بر تبیین سبک زندگی اسلامی در جهان پساکرونا است. سواد رسانه‌ای و دشمن‌شناسی هم حائز اهمیت است.

شیوه اندیشه‌ورزی

برای این طرح شیوه اندیشه‌ورزی در نظر گرفته شده است. اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در چارچوب انجام موظفی پژوهشی اندیشه‌ها، پژوهش‌ها، ایده‌ها، افکار و پیشنهاد‌های خود را در هر قالبی که مدنظرشان است در دو مرحله الف) گفتگوهای علمی و ب) کار پژوهشی و کرسی‌های نظریه‌پردازی مطرح کنند. گفتگوهای علمی در سه قالب گروه‌های گفتگو، تالارهای گفتگو و هسته‌های گفتگوی علمی با استفاده از ظرفیت اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان صورت می‌پذیرد. از زمان ابلاغ این شیوه‌نامه در دوره 45 روزه برگزار خواهد شد. طی حداکثر دو هفته اول با شرکت اعضا موضوعات موردبررسی تدقیق می‌شود و در چهار هفته بعد پیرامون موضوعات مشخص شده گفتگوهای علمی صورت خواهد پذیرفت.

گروه‌های گفتگو ذیل هیئت‌های اندیشه‌ورزی استانی؛ برای تحقق اهداف این شیوه‌نامه، روسای استان‌ها، واحدها و مراکز آموزشی می‌توانند هیئت‌های اندیشه‌ورز استانی را وفق آیین‌نامه مربوطه به شماره 20896 مورخ 15/4/1398 فعال کنند. مسئولیت هر هیئت با رئیس هیئت اندیشه‌ورز در آن استان است.

تشکیل گروه‌ها ی گفتگو

تشکیل گروه‌های گفتگو از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه در فضای مجازی با مدیریت هیئت اندیشه‌ورز استانی به‌نحوی‌که هر عضو هیئت دبیر تخصصی یکی از این گروه‌های گفتگو باشد.

مسئولیت حسن اجرای این بخش با معاونت علوم انسانی و هنر خواهد بود.

تالارهای گفتگو؛ اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانند برای اعلان اندیشه‌های خود به تالارهای گفتگو به آدرس cir.iau.ac.ir مراجعه و نظرات و ایده‌های خود را ثبت کنند. در صورت لزوم سیستم آنلاین ویدئوکنفرانس هم برای تالارهای گفتگو در نظر گرفته شده است که متقاضیان می‌توانند درخواست خود را در این زمینه به طور رسمی از طریق واحد دانشگاهی با پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی مکاتبه کنند. در این تالارها، اندیشه‌های مفید شناسایی و جهت تبیین بهتر در قالبی علمی‌تر، به مرحله بعد راه خواهد یافت. مسئولیت این تالارها با پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه است.

گفتگوی دانشجویی

طرح اندیشه‌های مفید، کارآمد و کاربردی توسط دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در چارچوب باشگاه پژوهشگران و نخبگان و معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه در این طرح، قابل بیان کردن است. بررسی و تأیید این اندیشه‌ها با مسئول باشگاه پژوهشگران و نخبگان استان و برنامه‌های معاونت دانشجویی و فرهنگی است؛ که شیوه‌نامه مربوطه از سوی این دو مرجع ابلاغ خواهد شد.

پژوهش علمی

نتایج مرحله اول با توجه به موفقیت حاصله می‌تواند در قالب الف) کرسی‌های نظریه‌پردازی ترویجی ب) بروندادهای پژوهشی ج) برنامه علمی طرح پایش ارائه و پیگیری شود تا به خلق دانش و روش‌های کاربست آن بینجامد.

کرسی‌های نظریه‌پردازی ترویجی نتایج حاصل از گروه‌های گفتگو در پایان مرحله اول پس از ارزیابی دستاوردهای علمی به‌عنوان کرسی نظریه‌پردازی ترویجی مصوب و ارائه خواهد شد.

بروندادهای پژوهشی

پس از شرکت در تالارهای گفتگو مباحث برتر به‌عنوان طرح اندیشه‌های مفید، کارآمد و کاربردی در قالب کتاب، مقاله، طرح پژوهشی که بسته به قالب ارائه کار پژوهشی، بخشنامه مربوطه بر نحوه ارائه آن کار حاکم خواهد بود. مسئول بررسی و تأیید این کارها در شورای پژوهشی واحد وفق بخشنامه‌های مربوطه، با معاون پژوهش و فناوری/علمی هر واحد است. پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه مدیریت این بخش را عهده دار خواهد بود.

با توجه به مجموعه مباحث مطرح‌شده نظام موضوعات تدوین و در قالب برنامه از سوی دبیرخانه برنامه‌های علمی پیگیری خواهد شد.

روسای هیئت‌های اندیشه‌ورز استان‌ها و مسئولین تالارها و گروه‌های گفتگو موظف‌اند با هماهنگی با ستاد مرکزی این شیوه‌نامه در پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه حداکثر تا پایان فروردین‌ماه سال جاری نسبت به تدقیق موضوعات تعیین شده موردبررسی اقدام لازم را به عمل آورند.

رؤسای شورا‌های پژوهش و فناوری هر استان ضمن نظارت بر حسن اجرای فعالیت‌ها در پایان اردیبهشت‌ماه ضمن جمع‌بندی اندیشه‌های واصله در هر قالبی، نتیجه را به ستاد مرکزی در پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه ارسال کنند.

پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی موظف به ایجاد کتابخانه اختصاصی در جهت بهره‌برداری در این موضوع است. هر گونه طرح عملی در کاربست دانش تولیدشده در مواجهه با این ویروس که به محصول بینجامد در چارچوب راهبری معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری توسعه خواهد یافت. مرکز فناوری اطلاعات موظف به تهیه زیرساخت فضای مجازی است. نتایج حاصل از گفتگوها حداکثر در هفته اول خردادماه سال جاری توسط پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه جمع‌بندی و جهت شروع فاز دوم به هیئت‌رئیسه دانشگاه گزارش خواهد شد.

گفتگوهای برتر به‌عنوان طرح پژوهشی یا کرسی نظریه‌پردازی در مرحله دوم مورد حمایت قرار خواهد گرفت. در پایان فاز اول اعضای هیئت‌علمی نسبت به ارائه گزارش خود اظهاری که به تأیید روسای هیئت‌های اندیشه‌ورز و دبیران تالار گفتگو می‌رسد، اقدام کنند. این گزارش‌ها پس از تأیید رئیس شورای پژوهش و فناوری استان، از سوی روسای واحدها به‌عنوان ساعات موظفی پژوهشی اعضا محاسبه و در ترفیع سالانه حسب میزان فعالیت می‌تواند بخشی یا تمام امتیاز پژوهشی را از این ردیف حاصل شود.

انتهای پیام/4040/پ