«جمال‌الدین بَحرانی»؛ فقیهی که مرثیه‌سرای سالار شهیدان شد

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آناـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت‌به‌خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ،از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابوعلی جمال‌الدین حسینی بحرانی، ادیب، شاعر، فقیه و محدث شیعی سده‌های دهم و یازدهم هجری قمری است.

بحرانی در روستای جِدِّ حَفص بحرین متولد شد و در همان‌جا به تحصیل پرداخت. پس از آن، به اصفهان رفت و از محضر شیخ بهایی بهره برد و از او اجازه گرفت. همچنین محمد بن احمد بن خاتون و فضل بن محمد بن فضل عباسی نیز به او اجازه دادند. بحرانی مدتی نیز امام جمعه بحرین بود و منصب قضای آنجا را برعهده داشت، سپس راهی شیراز شد و به نشر حدیث و گسترش علوم دینی پرداخت. پس از مدتی شیخ‌الاسلام شیراز شد و چنهدان شهرت یافت که دوستداران فقه و حدیث از حجاز و عراق نزد او می‌آمدند.

بحرانی تا پایان عمر امامت جمعه و منصب قضای شیراز را به عهده داشت و در 21 رمضان 1028 درگذشت. او را در جوار حضرت شاه‌چراغ به خاک سپردند.

بحرانی در بحرین و شیراز شاگردان بسیاری تربیت کرد؛ از جمله ملامحسن فیض کاشانی، محمد بن حسن بحرانی، محمد بن علی مقشاعی، زین‌الدین علی بن سلیمان بحرانی، سید عبدالرضا بحرانی، احمد بن جعفر بحرانی، احمد بن عبدالسلام بحرانیف جمال‌الدین فسایی، جعفر بن کمال‌الدین بحرانی و میرفضل‌الله دستغیب حسینی.

بحرانی شعر نیز می‌سرود و با شاعر هم عصر خود، ابوالبحر بن محمد خطی بحرانی، رابطه نزدیکی داشت. آقا بزرگ طهرانی دیوان او را معرفی کرده است. از او دو قصیده رائیّه یاد کرده‌اند؛ یکی در مرثیه امام حسین(ع) و دیگری در قتل خلیفه دوم عمر.

برخی از دیدگاه‌های فقهی و اصولی او همچون اعتقاد او به وجوبِ نماز جمعه، توجه علما را جلب کرد. از بحرانی آثار متعددی به‌جا مانده است. برخی از آثار او بدین قرار است:

1. رساله یوسفیه، درباره اعتقادات شیعه و احکام نماز که آن را به درخواست و به نام یوسف بن نصرالله بحرانی نوشت؛

2. رساله‌ای در مقدمه واجب؛

3. مقالة فی العام المخصص، در اصول؛

4. المقامات؛

5. حاشیه شرایط الاسلام؛

6. حاشیه معالم‌الدین؛

7. حاشیه خلاصة الرجال، که علی بحرانی آن را به خط مؤلف دیده است؛

8. حاشیه اثنی عشریه بهائیه؛

9. سلاسل الحدید فی تقیید اهل التقلید.

 انتهای پیام/4104/