شرایط کرونایی باعث شد هیئات کم حاشیه‌تر و با کیفیت‌تر بشوند/ منبر دیگر یک رسانه سنتی نیست و تاثیرش جهانی شده است

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب  گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، دو ماه عزای سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین امسال با شیوع ویروس منحوس کرونا رنگ و بوی دیگری دارد. ویروسی که گریبان‌گیر این دو ماه نیز شد و غربتی مضاعف بر دل‌ها نشاند. جوشش عشق حسینی بر اعمال محدودیت‌ها برای برگزاری آیین‌های سوگواری غلبه کرد و این مراسم‌ با شکوه تمام در حال برگزاری است. خبرگزاری آنا در پرونده «طریق الحسین» به بررسی این محرم و صفر متفاوت می‌پردازد.

در ادامه بخش اول گفتگوی خبرنگار خبرگزاری آنا با حجت‌الاسلام سید مهدی حائری‌زاده، را درباره ماه محرم  متفاوت در شرایط کرونایی را می‌‌خوانید. 

آنا: درباره اصل برگزاری مراسم سوگواری سیدالشهدا (ع) در ماه محرم با توجه به شرایط کرونایی شبهات زیادی مطرح شد و ستاد ملی مقابله با کرونا هم سردرگم عمل کرد. ضرورت برگزاری مراسم عزاداری در این شرایط چه بود؟

حائری‌زاده: برای پاسخ به این سوال یک سوال ساده مطرح می‌کنم؛ مگر مردم برای خرید بیرون نمی‌روند؟ برای تهیه میوه، پروتئین و ... چرا بیرون می‌روند؟ چون یک نیاز مادی و ضروری است؛ بحث سوگواری اباعبدالله هم یک نیاز معنوی است. آن کسی که در ستاد کرونا نشسته می‌خواهد دستورالعمل صادر کند، اولاً خودش باید تشنه این نیاز باشد، ثانیاً این نیاز را درک کرده باشد. کسی که به عمرش جمکران نرفته یا مزه مجالس امام حسین (ع) را درک نکرده باشد، نمی‌تواند نظر بدهد. درست است کارشناسی می‌تواند بکند و نظر کلی بدهد اما به عنوان یک نیاز اگر مبنایش را نداشته باشد، طبیعتاً در تصمیم‌گیری‌اش اثر می‌گذارد.

به نظرم مؤمنین هم خوب امتحان دادند و تجربه بسیار بسیار خوبی شد. از جهت اینکه هم رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی را می‌کردند، مجالس‌شان را هم گرفتند چون اساساً راجع به برگزاری مجالس امام حسین(ع) سه نظریه وجود داشت؛ یک نظریه که اصلاً نباید جلسات باشد و به کل باید تعطیل باشد، یک نظریه اینکه ولو بمیریم هم جلسات باید برگزار شود، یک نظریه معتدل هم این بود که باید اقتضائات را ببینیم، بعضی از مکان‌ها نمی‌شود جلسه گرفت، فضا نیست نمی‌شود رعایت کرد، اما آنجاهایی که می‌شود، چرا نگرفت؟ هم رعایت پروتکل‌های بهداشتی است، هم اینکه مجالس امام حسین(ع) را برگزار کنیم. 

آنا: نیاز فطری انسان‌ها نیز به این محافل احتیاج دارد؛ این نیاز چقدر در شلوغی مجالس اهل بیت (ع) تأثیر دارد؟

حائری‌زاده: شرایط امسال باعث شد برخی مجالس در فضای باز برگزار شود، جالب اینجاست وقتی فضای بیرون می‌گیری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، فاصله اجتماعی، ماسک و دیگر مسائل، نکته‌ای که خیلی مهم است چهره‌های مختلفی که ممکن است مسجد نیایند، اینها آمده بودند.

رهبر انقلاب می‌فرمایند؛ در مسائل بهداشتی کاملاً مقلد ستاد کرونا هستم، این بسیار آموزنده است. اگر ایشان ورود نمی‌کردند، شاید کسی نمی‌توانست جلودار آن طیف تندرو که قائل به برگزاری مراسم عزاداری به هر نحو بودند، باشد.

این همان نیازی است که خود افراد در وجود خودشان حس می‌کنند و من می‌گویم واقعاً نمی‌شود صرفاً به ظاهر افراد نگاه کرد، بالاخره بخواهیم یا نخواهیم الان حقیقت جامعه همین است و طیف‌های تأثیرگذار هستند که می‌توانند به اینها جهت دهند که اگر کسی ورود پیدا کند، به صورت معقول و منطقی با این طیف از مردم برخورد شود اینها می‌آیند و ماندگار هم هستند.

آنا: عدم درکی که اشاره کردید باعث شده بود تصمیم‌هایی گرفته شود که هیئات را به دردسر بیندازد و هزینه‌هایی را هم به آنها تحمیل کند؛ مثلاً هیئات هزینه‌های بسیاری برای فضاسازی مکان مراسم خود کرده بودند که دو روز مانده به آغاز ماه محرم اعلام کردند برگزاری مراسم در زیر سقف ممنوع است. این درحالی است که بسیاری از فعالیت‌های دیگر مثل سینما، تئاتر و ... برگزار می‌شود.  

حائری‌زاده: اگر قانون، قانون است، باید فراگیر و شمولیت داشته باشد. یک بام و دو هوا نمی‌شود. اگر قانونی است که باید رعایت شود در تمام فضاها باید رعایت شود ولی نمی‌دانم چه اصراری است که فقط حساسیت سر جلسات سیدالشهدا (ع) است. ما دیدیم در جشن حافظ بعضی از هنرمندان و سلبریتی‌ها خیلی فشرده عکس گرفته بودند، بدون رعایت فاصله اجتماعی، بدون ماسک زدن، هیچ کس هم آنجا اعتراضی نکرد، اگر هم اعتراض بوده، اعتراض رسانه‌ای و شلوغ‌کاری نبوده است. اما جلسات سیدالشهدا (ع)، هنوز شاید روز اول یا دوم محرم بود که در شبکه‌های اجتماعی دیدم بعضی عکس‌ها و تصاویر آمده که نگاه کنید! اینها اصلاً هیچ‌کدام رعایت نکردند! کنار هم هستند! آنجا را کسی حساسیت ندارد ولی اینجا را حساسیت دارد.

آنا: ارزیابی شما از مراسم‌ برگزار شده در این شرایط چیست؟ 

حائری‌زاده: نکته اول اینکه حاکمیت، یعنی کسانی که در ستاد کرونا هستند و به هر حال آدم‌هایی که تصمیم‌گیرنده هستند، بعضی‌ها این احساس نیاز را ندارند و بعضی‌ها دارند. کسی که می‌خواهد تصمیم بگیرد، علاوه بر اینکه باید بحث فنی و تخصصی‌اش را داشته باشد، اگر این احساس نیاز را نداشت روی تصمیم‌گیریش اثر می‌گذارد. با این حال شما به عنوان رسانه یا من به عنوان کسی که خطیب هستم و جلسات مختلف می‌رفتم اخباری که می‌گرفتیم، می‌گفتند غالب جلسات همه دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت می‌کردند.

نکته بعدی اینکه با تمام احترامی که برای مراسم‌ مختلف عزاداری اهل بیت (ع) قائل هستم، شرایط و محدودیت‌های امسال باعث شد جلساتی که بیشتر به حاشیه سوگواری می‌پرداختند کم شده و جلسات باکیفیت شود، که این تجربه بسیار خوبی بود. ممکن است یک مقدار آمار هیئت‌هایمان به خاطر ملاحظاتی پایین آمد اما از این طرف قصه هم به هر حال جلسات امسال بسیار با کیفیت بودند.

آنا: آیا تبعیض در برخورد ستاد مقابله با کرونا با هیئات در مقابل دیگر مواردی که خلاف دستورالعمل‌های صریح بهداشتی بود تعمدی وجود داشت؟

حائری‌زاده: نمی‌توانم به ضرس قاطع بگویم تعمدی در این تصمیم‌گیری‌ها بود؛ ولی غفلت وجود داشت. حالا این غفلت ممکن است سهوی بوده، ممکن است هم به خاطر همان عدم احساس نیاز و عدم درک باشد. البته حساسیت در جلسات امام حسین (ع) بالا رفته ولی درباره کنار دریا و جاده چالوس و شمال و ... هیچ کسی این حرف‌ها را نمی‌زند و هیچ تبلیغی هم نمی‌شود. یعنی رسانه‌های اجتماعی و اینها منتظر هستند که خدای نکرده یک اتفاقی بیفتد و شروع کنند و بگویند آقا! نگفتیم مجلس امام حسین (ع) نگیرید!‍ دیدید چه شد؟! البته مؤمنین، متدینین، بچه‌های مکتبی و ارزشی الحمدلله تا حالا هم رعایت کردند تا خدای ناکرده این عزاداری‌ها فردا علیه ما استفاده نشود.

آنا: بسیاری از معاندین از میزان تأثیرگذاری هیئت به عنوان یک رسانه سنتی و قوی آگاه هستند و این مسئله باعث شده است که کوچک‌ترین موارد در هیئات هم زیر ذره‌بین باشد. نظر شما در این خصوص چیست؟

حائری‌زاده: ما اعتقاد داریم که مجالس سیدالشهدا (ع)، بهترین مجالس تربیتی برای نسل جوان است. خود منبر یک رسانه سنتی است و الان تلفیقی از رسانه مدرنیته و رسانه سنتی شده است. چرا که صدا و سیما، رسانه‌های تصویری، نوشتاری، صوتی و ... مراسم عزاداری را پوشش می‌دهند و من فکر می‌کنم به واسطه تلفیق منبر با رسانه‌های مدرنیته دیگر تعبیر رسانه سنتی برای منبر کفایت نمی‌کند و منبر تأثیر جهانی دارد.

کسی که به عمرش جمکران نرفته یا مزه مجالس امام حسین (ع) را درک نکرده باشد، نمی‌تواند درباره برگزاری سوگواری در هیئات و مساجد نظر بدهد. اگر آن درک و احساس نیاز نباشد، طبیعتاً در تصمیم‌گیری‌اش اثر می‌گذارد.

مثل مراسمی که مقام معظم رهبری به تنهایی در حسینیه حضرت امام خمینی (ره) گرفتند. خود اینکه حضرت آقا روضه را برپا کردند خیلی پیام دارد. تنها می‌نشینند یک نفر هم منبر می‌رود، آقا گوش می‌کند، یعنی می‌خواهد بگوید روضه بالاترین نیاز است که در شرایط سخت کرونایی هم با رعایت پروتکل‌ها باید برگزار شود ولو تنهایی و با کمترین امکانات. به هرحال حضرت آقا که اینگونه جلسه برگزار کردند، برای ما فصل الخطاب هستند.

آنا: برگزاری مراسم توسط مقام معظم رهبری با شرایطی که اشاره کردید نماد عقلانیت دینی بود؛ این کار و برخی دیگر از موضع‌گیری‌های ایشان درباره کرونا چه تاثیری در جامعه داشت؟

حائری‌زاده: برخی بودند که می‌گفتند علم از دین جداست اما حضرت آقا با این کارشان علم و دین را در کنار هم قرار دادند. تا جائیکه کسانی که مسلمان نبودند و حتی کسانی که در مذهب ما نبودند، این حرکت رهبری را تحسین کردند.

حضرت آقا می‌فرمایند من از آن پرستاری که دارد زحمت می‌کشد خجالت می‌کشم، شما این را بگذارید در مقابل آن رئیس جمهور دیوانه آمریکا که افتخار می‌کند که من ماسک هم نمی‌زنم. رهبر انقلاب می‌فرمایند، در مسائل بهداشتی کاملاً مقلد ستاد کرونا هستم و این بسیار آموزنده است.

اگر ایشان ورود نمی‌کردند، شاید کسی نمی‌توانست جلودار آن طیف تندرو که قائل به برگزاری مراسم عزاداری به هر نحو بودند، باشد. ضمن اینکه مراجع عظام تقلید هم گفتند که با رعایت پروتکل‌های جلسه امام حسین (ع) را بگیرید. این اظهارت عقلانی یک اهرمی شد تا جلوی تندروی‌ها و کندروی‌ها گرفته شود.

انتهای پیام/4028/پ