سند ملی مُد و لباس؛ هویت­‌بخشی ملّی به سبک پوشش/ مُدام به جای مُد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، پیش‌نویس سند ملی مُد و لباس در آخرین جلسه شورای هنر مورد بررسی قرار گرفت. شورای هنر، یکی از شوراهای وابسته به شورای انقلاب فرهنگی است که سیاست‌های کلان حاکمیتی در این حوزه را در جهت حمایت و کمک به هنر و اهالی هنر تدوین می‌کند. به نظر می‌رسد در این سند که بر اساس چارچوب تدوین اسناد ملی حوزه فرهنگ تدوین شده بود با نگاهی فراگیر و شیوه‌ای نوآورانه تلاش شده تا به حوزه مُد و لباس از چشم‌اندازی مبتنی بر واقع‌نگری و بر اساس مقتضیات فرهنگی کشور نگاه شود.

در مقدمه این سند چنین عنوان شده: پدیده مُد لباس با منشأ غربی، به عنوان یکی از مؤلفه‌های فرهنگ و مبحث سبک زندگی از مواردی است که در این زُمره می‌گنجد و توجه به آن تلاشی جهادی و هوشمندانه می‌طلبد. علیرغم تلاش‌های فراوان انجام شده در سال‌های اخیر، به دلیل پیچیدگی‌های وجودی "مُد" از یکسو و محیط بسیار متغیر فرهنگی-اجتماعی از سوی دیگر، کشور از گزند تأثیرات نوعِ غربی این پدیده مصون نبوده و راهکاری پویا و درخور برای کاهش یا از بین بردن تأثیرات آن در مرحله گذار تمدنی مهیا نشده است و در ادامه اشاره شده است که این سند با نصب العین قرار دادن بیانیه گام دوم انقلاب تدوین شده است.

صرف‌نظر از ایرادات احتمالی این سند به دو موضوع بسیار مهم در این سند پرداخته شده بود. نخست یک مفهوم تمدنی جدید که به نظر نویسندگان سند می‌تواند راهگشای سایر حوزه‌های فرهنگی هم باشد و دوم پرداختن به مقوله "مطالعات بدن" به عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعات روز کشور و جهان که تا کنون علیرغم اهمیت ویژه به دلایل مختلف در اسناد رسمی کشور چندان به آن پرداخته نشده بود.

در پیش‌نویس سند مد و لباس در مورد مُدام چنین نوشته شده بود: مفهوم مُدام یک ایده تمدنی برای طراحی است که بر اساس اقتضائات فرهنگی و روز جامعه ایران تهیه شده و می‌توان از آن به عنوان رویکردی در طراحی استفاده کرد. مفهوم مُدام به مرور زمان و در فرآیند گفتگو شاکله خود را پیدا می‌کند، اما حرکت آن برای کمال و بهبودی هرگز متوقف نخواهد شد. نکته اساسی در تهیه این مفهوم عدم وابستگی آن به پدیده مُد است. به عبارتی نویسندگان تلاش کرده‌اند تا با مد نظر قرار دادن اقتضائات تمدنی بر خلاف اسناد پیشین یک ماهیت جدید بنا بگذارند و نه چیزی که فقط غربی نباشد.

اما نقطه عطف این سند پرداختن به موضوع بدن به عنوان یک مسئله روز و پیشنهاد برنامه‌هایی اجرایی برای پرداختن به این موضوع است. در بخشی از این سند به عنوان یک تهدید معاصر چنین عنوان شده: مطالعات و مفهوم بدن در 100 سال اخیر به یکی از موضوعات جدی علوم اجتماعی و روانشناسی بدل شده. رابطه متقابل بدن و لباس و تغییرات مرتبط با آن محور اصلی مطالعات مرتبط با بدن است. سیستم‌های مُد از تغییر مفاهیم بدن سود زیادی می‌برند و علاوه بر استفاده از مفاهیم مرتبط، رأساً اقدام به اعمال برخی تغییرات می‌کنند. به عبارتی در برهه کنونی به نظر می‌رسد این مهم در حال هدایت به سمتی است که طی آن، این لباس است که بر شکل و درک انسان‌ها از بدنشان تأثیر می‌گذارد.

این مورد را می‌توان در ایران در قالب تغییرات رخ داده در باز شدن جلوی مانتوهای زنانه، تغییرات در سرشانه‌ها و توری یا برهنه شدن پشت کتف(و به‌طورکلی لباس) مشاهده کرد. این مهم همگام با علاقه عمومی و مُدِ جدید ورزش‌های سنگین، TRX و GYM در زنان است که طی آن تبادلی متقابل میان بدن و لباس به وجود آمده. در واقع عامل این تغییرات را می‌توان در تغییرات انگارهی مطلوب بدن و معیارهای زیبایی اندام جستجو کرد.

نویسندگان سند بخش زیادی از تغییرات سبک و نوع پوشش در کشور را مرتبط با تغییر خودانگاره بدن می دانند و در لیست مسائل مرتبط با مد و لباس که در این سند به آنها پرداخته شده است بالاترین درجه فوریت را این موضوع اختصاص داده اند. در شرایطی که طی سالهای اخیر نپرداختن به مقوله "بدن" به مثابه یک تابو سبب شده تا بسیاری از مسائل و مشکلات جامعه با واقع بینی حل نشود، به نظر می‌رسد محتویات به روز سند ملی مد و لباس و تغییر دیدگاه دست اندرکاران به موضوعات اساسی می‌تواند امیدی برای حفظ و صیانت از فرهنگ ایرانی اسلامی باشد.

انتهای پیام/4129/