وقتی سازندگان ماشین‌ها افسار زندگی آدم‌ها را در دست می‌گیرند/ تأثیر عمیق فناوری بر رفتار انسان

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه فناوری خبرگزاری آنا، کارشناسان بر این باورند که در قرن بیستم دیدگاه‌های سیاستمداران و تصمیم‌های آن‌ها رفتار عموم مردم در جوامع مختلف را شکل می‌داد ولی قرن بیستم و یکم وضعیت کاملاً متفاوتی دارد. در این دوره جمعیت قابل توجهی از شهروندان کشورهای گوناگون دیگر تحت تأثیر قانون‌گذاران قرار ندارند بلکه بیشتر از رفتار شخصیت‌های شناخته شده در جهان فناوری الگوبرداری می‌کنند.

بیشتر بخوانید:

تبعیض نژادی در دنیای تکنولوژی

قرن بیست و یکم، قرن مردان بزرگ دنیای فناوری

تامس سول، نظریه‌پرداز و فیلسوف مطرح آمریکایی دو چشم‌انداز را برای مردم عصر حاضر بیان می‌کند: «گروهی از مردم به محیط اطراف خود اعتماد کرده و سرنوشت خود را به طبیعت می‌سپارند و گروهی دیگر جهان را مملو از فساد دانسته و تنها به چهره‌های مطرح اعتماد می‌کنند. در واقع دسته دوم معتقدند افراد خاصی در جهان توانایی نجات بشر را دارند.»

گسترش فناوری این فرصت را در اختیار افراد زیادی در سراسر دنیا قرار داده است که آگاهی خود نسبت به مسائل مختلف را افزایش دهند و تجربیاتشان را با دیگران به اشتراک بگذارند. البته در این میان انحصار بخش اعظمی از پیشرفته‌ترین ابزارهای الکترونیکی در دست تعداد محدودی از شخصیت‌های عموماً شناخته شده اوضاعی را به وجود آورده که دانستنی‌های علمی با توجه به سلیقه و خط فکری این افراد انگشت‌شمار در جهان به‌دست مردم برسد. در چنین شرایطی میلیون‌ها نفر در شهر‌ها، روستاها و حتی کوچک‌ترین مناطق جهان مدیران بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری را به عنوان افرادی تأثیرگذار می‌شناسند و سعی می‌کنند از روش آن‌ها برای رسیدن به موفقیت استفاده کنند.

چشم‌اندازی که از سوی تامس سول مطرح شده دارای عیوب زیادی است و تا حد زیادی فشارهای روانی وارد بر اعضای جوامع را نادیده گرفته است. خردمند دانستن مدیران شرکت‌های بزرگ فناوری اگرچه در ظاهر امری پسندیده به نظر می‌رسد ولی احساس یأس و ناامیدی را در وجود انسان نهادینه ساخته و عده‌ای را به این باور می‌کشاند که رسیدن به جایگاه چنین افرادی غیرقابل دستیابی است.

فناوری ابزاری برای حرکت به سوی تکامل یا ایجاد سلطه؟!

مردم در دنیای کنونی هر روز بیشتر از روز قبل با ابزارهای فناوری درگیر شده و خود را وابسته به جهان مجازی می‌سازند. نظرسنجی‌های انجام شده از سوی سازمان‌های معتبر بین‌المللی حاکی از آن است که اکثریت کاربران دستگاه‌های الکترونیکی، اینترنت را مهم‌ترین فناوری کنونی جهان می‌دانند و نمی‌توانند نبود آن را تحمل کنند.

سالانه شرکت‌های توسعه یافته و ثروتمند جهان در محلی خاص و در قالب مذاکراتی مشخص با نام اجلاس بیلدربرگ دور هم جمع شده و برای هدف‌های آینده خود برنامه‌ریزی می‌کنند. در این جلسه نمایندگانی از دولت‌های قدرتمند جهان در کنار مدیران شرکت‌های فناوری حضور داشته و در جریان آخرین دستاوردهای این شرکت‌ها قرار می‌گیرند. شرکت‌های بزرگ فناوری میزان تأثیرگذاری دستگاه‌ها و نرم‌افزارهای مختلف خود بر زندگی مردم را مورد بررسی قرار داده و با توجه به سیاست‌های اعمال شده برای سال‌های آینده نقشه راه را ترسیم می‌کنند. نظریات و صحبت‌های مطرح شده از سوی اعضای گروه بیلدربرگ کاملاً محرمانه است و هیچ خبری از آن‌ها منتشر نمی‌شود.

دیدگاه ابرمردان فناوری در مورد آینده

شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها اپلیکیشن‌هایی هستند که طرفداران زیادی دارند. عمده این نرم‌افزارها نیز در کشور آمریکا طراحی شده و تابع قوانین این کشور هستند. صاحبان این برنامه‌های پرکاربرد چالش‌های زیادی با دولت آمریکا داشته و افرادی مثل مارک زاکربرگ بارها برای توضیح در خصوص مسائل امنیتی و حریم خصوصی کاربران در دادگاه‌های آمریکایی حاضر شده و مورد بازخواست قرار گرفتند. اعمال فشار از سوی دولت آمریکا در نهایت شرکت‌هایی همانند واتس‌اپ، فیس‌بوک، اسپیس‌ایکس، تسلا، اینتل و هزاران نام بزرگ دیگر در دنیای فناوری را ملزم می‌سازد روش و مسیر مورد نظر سیاست‌مداران این کشور را دنبال کنند. لذا رؤسای این شرکت‌های برای درگیر کردن هرچه بیشتر کاربران با محصولات خود بیشتر تلاش می‌کنند.

کاربران در هنگام عضویت در هر شبکه اجتماعی با این پیام روبه‌رو می‌گردند که اطلاعات آن‌ها کاملاً محرمانه بوده و هیچ کس به این اطلاعات دسترسی ندارد. حال این سؤال مطرح می‌شود که شرکت‌های طراحی‌کننده اپلیکیشن‌های محبوب تا چه میزان به قوانین حریم خصوصی پایبند هستند؟

متأسفانه کاربران زیادی در هر لحظه از شبانه‌روز در تله سودجویان گرفتار شده و اطلاعات شخصی خود را به راحتی در اختیار ده‌ها نفر قرار می‌دهند. البته بسیاری از کاربران در کوتاه مدت متوجه چنین نفوذی در سیستم مورد استفاده خود نمی‌شوند و زمانی از این موضوع آگاهی می‌یابند که دیگر کاری از آن‌ها ساخته نیست. در چنین وضعیتی شرکت‌های فناوری موظف هستند امنیت سایبری کاربران خود را حفظ کنند.

ایلان ماسک میلیاردر مشهور دنیای فناوری و رئیس شرکت‌های اسپیس‌ایکس و تسلا در مورد دیدگاه خود نسبت به آینده جهان گفت: «آینده تلفیقی از سختی‌ها و آسایش است. بیشتر مردم جهان خوب هستند و با تلاش به سمت اهداف خود حرکت می‌کنند. باید از رقابت بین شرکت‌های نوآور حمایت و روحیه کار جمعی را تقویت کرد.»

خودخواهی عامل نابودی زمین

رئیس شرکت تسلا معتقد است خودخواهی کوته‌بینانه، زمین و سرمایه‌های نهفته در آن را به نابودی می‌کشد اگر مردم برای بهترین استفاده از منابع و شرایط برنامه‌ریزی کنند قطعاً آینده‌ای ایده‌آل در انتظار همه خواهد بود. بیل گیتس بنیانگذار شرکت مایکروسافت برای بیان دیدگاه خود نسبت به آینده نظریه «سرمایه‌داری خلاق» را بیان کرده است.

گیتس در این نظریه می‌گوید: «جهان به سمت فاجعه متمایل می‌شود مگر اینکه بخش اعظمی از جمعیت برای ساخت دنیایی بهتر تلاش کنند. هر انسانی باید منافع جمعی را بر تمایلات فردی ترجیح دهد و با اشتیاق به دیگران کمک کند. در این شرایط اقتصادی خلاق و پویا به وجود می‌آید.»

به اعتقاد بسیاری از روانشناسان و نظریه‌پردازان مسائل اجتماعی انسان با الگوبرداری از افرادی مانند ایلان ماسک و بیل گیتس در مسیری با دو وجه متفاوت گام برمی‌دارد. از سویی تلاش می‌کند تا با استفاده از شرایط و ابزارهای در دسترس تفکراتش را محقق سازد و از سویی ناخودآگاه در دنیای فناوری و ذهنیت مشق شده از سوی رهبران این دنیا غرق می‌شود.

بیشتر بخوانید:

ترندهای برتر فناوری در سال ۲۰۲۱ را بشناسید/ از «اینترنت رفتارها» تا «مهندسی هوش مصنوعی»

فناوری باید جهان را تغییر دهد و محدودیت‌ها برای استفاده از فرصت‌ها از بین ببرد. مفهوم واقعی فناوری‌های برتر زمانی محقق خواهد شد که در هر کجای دنیا فرصتی برابر برای هر انسان با ایده‌های خلاق وجود داشته باشد. هرچه آگاهی انسان نسبت به علوم مختلف بیشتر شود تسلط او بر ماشین‌ها نیز افزایش خواهد یافت یعنی حتی فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی نیز که ظاهراً دارای توانایی نامحدود هستند بسته به قدرت انسان تنها ابزاری در خدمت او خواهند بود.

به هر حال نمی‌توانیم در جهان کنونی منکر تأثیر تفکرات مدیران بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری بر زندگی شخصی میلیاردها انسان در سراسر دنیا شویم. دور از انتظار نیست اگر فکر کنیم شکل زندگی مردم در 10 سال آینده با توجه به تصمیم‌های این مدیران بسیار متفاوت خواهد بود و انسان ابزارهایی را در اختیار خواهد داشت که پیش از آن هرگز تصورش را هم نمی‌کرد.

انتهای پیام/4144/پ