پایداری فرهنگ‌ها در شناخت تنوع قومیت‌ها/ سینمای مستند چگونه هویت قومی را ارج می‌نهد؟

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا- محمدعلی حیدری: ایران همچون هر سرزمین دیرپای تاریخی مجموعه‌ای از باورها، عقاید و قومیت‌ها و آداب و رسومی است که از دل تاریخ آمده و بدون تزاحم با هم زیسته‌اند. زندگی در شمال ایران با زندگی در جنوب متفاوت است، اقلیم جغرافیایی متنوع و چشم‌نواز، گستره‌ای وسیع از زبان و لهجه‌ها و عقاید و ادیان در ایران پهناور در کنار هم زیسته‌اند. سینمای مستند به دلیل ماهیت خود، واقع گرایی، غیرتجاری بودن و پا گرفتن بر بستری از اندیشه، خرد و فرهنگ همواره نمایش‌دهنده وجوه مختلفی از این رنگارنگی بوده است.

وجه عمومی سینمای مستند، مستند اجتماعی و گزارشی است. اما در کنار این وجه که برای مخاطب عام و خاص جذاب و دیدنی است، وجهی وجود دارد به نام مستند قوم‌نگارانه که ارزشی وسیع در تاریخ و هنر دارد. بی‌گمان در ابعاد کشوری بزرگ همچون ایران، مستند قوم‌نگارانه اهمیت بسیاری دارد به ویژه در روزگار فعلی که تعدد رسانه‌ها می‌تواند فرصت دیده شدن به این آثار را بدهد.

اگر در سریال‌سازی و فیلم‌سازی همواره این اتهام به حق وجود دارد که فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی فقط تصویری از پایتخت و طبقه‌ای خاص هستند، سینمای مستند می‌تواند خارج از تهران و شهرهای بزرگ و دور از زندگی مدرن و آپارتمان‌های سر به فلک کشیده، زندگی اقوام ایرانی را جستجو کند.

وجه دیگر این نوع آثار، ثبت آداب و رسوم و باورهای یک قوم است. وقتی دوربین مستندساز به شهر یا منطقه‌ای می‌رود مستقیم و غیرمستقیم از آن منطقه و مردمش برای بیننده سندسازی می‌کند. لازم نیست فیلم کاملا در دسته آثار قوم‌نگار یا مردم‌نگار باشد، اما به جهانی ورود می‌کند که ویژگی‌های زندگی یک گروه از مردم در آن به تصویر کشیده شده و قطعا با مختصات زندگی گروهی دیگر متفاوت است.

دیوید مک دوگال در مقدمه مقاله فیلم مستند مردم‌نگاری می‌نویسد:‌ ساختن فیلم‌های مردم‌نگاری که به عنوان یک نحوه از ثبت (داکیومنتیشن) حرکت بدن و فرهنگ مادی آغاز شد، به مجموعه راهبردهای تعلیمی، توضیحی، روایی، مشاهده‌ای، شاعرانه و خود انعکاسی برای بازنمایی تجربه اجتماعی انسان تحول یافت. پس می‌توان گفت حضور آثاری از 62 شهر در چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» انعکاسی است از آنچه ایران امروز تجربه می‌کند، نه فقط در شهرهای بزرگ که در ابعادی وسیع در کشوری با تاریخی کهن و مجموعه فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌هایی که هرگز رو در روی هم نایستاده‌اند بلکه به غنای هم افزوده و یکدیگر را کامل کرده‌اند.

انتهای پیام /4143/