بارورسازی اَبرها راهکاری فانتزی برای مقابله با خشکسالی /مغفول ماندن طرح‌های بازچرخانی آب در کشور

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، خشکسالی و کم‌آبی در کشور وارد مرحله بحران شده است و بسیاری از شهرهای فلات مرکزی برای تامین آب با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و در برخی از مناطق آب رسانی از طریق تانکرهای آبی و سیار صورت می‌گیرد، این وضعیت بحرانی با کاهش بارش در سال آبی گذشته تشدید شده و با توجه به کاهش نزولات جوی در سال آبی جاری نگرانی فراوانی در خصوص تامین آب مورد نیاز به وجود آمده است. روش بارورسازی اَبرها معمولا در زمان بحران آبی از سوی برخی از کارشناسان به عنوان کلید عبور از خشکسالی بیان می‌شود آن هم در شرایطی که ۸۵ درصد مساحت کشور به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مناطق خشک و نیمه خشک شرایط مناسبی را برای تشکیل توده‌ هوای متراکم ندارد.

حل بحران آب در کشور نیازمند برنامه‌ریزی‌ بلندمدت و تغییر نگرش مسئولان در خصوص آمایش سرزمین است، ‌بسیاری از اقدامات توسعه‌ای در دهه‌های گذشته بدون توجه به توسعه پایدار ایجاد شده و استفاده حداکثری از منابع آب و خاک بدون در نظر گرفتن ظرفیت احیای این منابع اجرا شده است. استفاده از راهکارهایی مانند بارورسازی اَبرها و طرح‌های انتقال آب روش‌های مقطعی برای تامین آب است و نمی‌تواند در مقابل استفاده بی‌رویه و توسعه نامتوازن صنایع پاسخگو باشد.

برای بررسی ابعاد طرح بارورسازی اَبرها خبرگزاری آنا گفت‌وگویی با هدایت فهمی، کارشناس حوزه آب و معاون سابق دفتر برنامه ریزی کلان آب - آبفای وزارت نیرو انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

اثرگذاری ۱۵ درصدی بارورسازی ابرها بر بارش

آنا: استفاده از طرح بارورسازی اَبرها تا چه میزان برای مقابله با خشک‌سالی مؤثر است؟

فهمی: بنا به آمارهای سازمان جهانی هواشناسی، میزان اثرگذاری و موفقیت برنامه بارورسازی اَبرها، در صورت ایده‌آل بودن شرایط جوی، رطوبت هوا و توده هوای مرطوب حدود ۱۵ درصد است و در مناطق که فرونشینی هوا وجود دارد این رقم بسیار کمتر خواهد بود، به عبارتی این راه‌حل یک روش کمکی برای بارورسازی توده‌های متراکم و مرطوب است و نمی‌توان به‌عنوان یک راهکار اصلی مورداستفاده قرار گیرد. در آمریکا و کشورهای حوزه خلیج‌فارس از طرح بارورسازی ابرها استفاده کردند، اما استفاده از این راهکار افزایش چشمگیری در منابع حاصل از بارش ندارد. در کشور امارات نه‌تنها از طریق روش بارورسازی ابرها، بلکه با استفاده از ایروسل‌ها و شیوه یونیزاسیون تلاش فراوانی برای بارورسازی اَبرها انجام شد اما بازهم میزان بارش چندان چشمگیر نبوده است.

بیشتر بخوانید:

خشک‌سالی پشت دروازه‌های پایتخت

ورود کشور به مرحله ورشکستگی اکوسیستم/نمره دیپلماسی آب صفر است

با توجه به اینکه میزان بارندگی در سال گذشته نسبت به متوسط بلندمدت ۴۲ درصد کاهش داشته است، افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی بارش در مقابل هزینه‌های گزاف آن در خصوص تأمین هواپیماهای ویژه و گلوله‌های خاص چندان توجیه ندارد، البته بنده مخالف این طرح نیستم و این روش باید در کنار سایر اقدامات به‌عنوان مکمل مورداستفاده قرار گیرد و نباید با دادن آدرس غلط به مسئولان از این روش فانتزی به‌عنوان تنها روش برای مقابله با خشک‌سالی عنوان کرد.

مغفول ماندن طرح‌های بازچرخانی آب در کشور

آنا: ارزیابی شما برای استفاده از روش بازچرخانی آب در کشور چیست؟

فهمی: روش‌های بازچرخانی آب برای استفاده مجدد در بخش صنعت و کشاورزی می‌تواند راهکار مناسب‌تری باشد. ظرفیت آبی چرخانی در کشور حدود ۲۸ میلیارد مترمکعب است که شامل زه آب کشاورزی، فاضلاب شهری و روستایی است که باید تصفیه و تبدیل به پساب شود. حدود ۴.۵ میلیارد مترمکعب ظرفیت فاضلاب شهری و روستایی است که در صورت آماده بودن ظرفیت می‌توانستیم در بخش صنعت و کشاورزی از این منابع استفاده کنیم اما بهره‌برداری در این بخش کمتر از ۵ درصد است.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان از پساب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع آبی استفاده می‌شود، ‌ درمجموع استفاده از آب‌های نامتعارف یکی از راه‌حل‌های مناسب برای مقابله با خشک‌سالی است.

افزایش جهانی دما میزان بارش را کاهش داده است

آنا: چه اقداماتی را باید برای توسعه پایدار و استفاده بهینه از منابع آبی انجام داد؟

فهمی: علاوه بر روند صعودی مصرف آب در کشور با افزایش جهانی دما، میزان بارش به طور میانگین کاهش ۱۵ درصدی داشته و از سوی دیگر افزایش دما منجر به تبخیر آب در پشت سدها شده است حل تمام این مشکلات تنها با بارورسازی اَبرها امکان‌پذیر نیست. برای جلوگیری از اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی، ‌دست‌کم باید در یک دوره زمانی میزان برداشت از این بخش را به زیر ۷۵ درصد ظرفیت آنها رساند این در حالی است که به‌طور متوسط سالانه بیش از ۶ میلیارد مترمکعب برداشت آب از این بخش داریم.

باید ضمن بستن چاه‌های غیرمجاز، اجازه حفر چاه جدید داده نشود و این اقدام منوط به ایجاد شرایط پایدار برای کشاورزان است، باید در توسعه روستاها روش و هدف مشخصی داشته باشیم و درآمدهای کشاورزان را از طریق کشت گلخانه و یا حمایت از کشت در مناطق محروم با کمک‌های دولتی فراهم کرد و ایجاد فعالیت‌های اقتصادی متناسب با بافت روستایی که بتواند جایگزین فعالیت کشاورزی شود. استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها در دریای عمان مهم‌ترین اقدام برای تأمین آب مردم ساکن در مناطق جنوبی و جنوب شرقی است، استفاده از طرح‌های انتقال آب برای تأمین آب در این مناطق به‌منظور جلوگیری از تخلیه جمعیتی ضروری است.

سازگاری با محیط زیست مهمترین اقدام برای مقابله با خشکسالی

آنا: بهترین روش برای مقابله با خشکسالی کشور چیست؟

فهمی: باید پذیرفت که خشک‌سالی یکی از خصلت‌های ذاتی جغرافیای کشور است و مهم‌ترین راهکار برای مقابله با خشک‌سالی تطبیق‌پذیری با اکوسیستم کشور است، کشور ما در بالاترین سطح خود ۷۰ میلیارد مترمکعب می‌تواند آب داشته باشد و درحالی‌که تقاضا برای مصرف آب نزدیک به ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است.

با وجود خشک‌سالی‌های اخیر، استفاده بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی شدت گرفته است و این برداشت‌های بی‌رویه می‌تواند خطر جدی از قبیل فرونشست و فرسایش خاک، ریزگرد، از دست رفتن مراتع، خشک شدن تالاب‌ها را به دنبال داشته باشد و همه این مشکلات از تبعات برداشت بی‌رویه آب در کشور است.

انتهای پیام/پ