میزگرد تخصصی تحول علوم انسانی از منظر آیت‌الله مصباح‌ چگونه گذشت؟

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا از اراک، حجت‌الاسلام محمدناصر سقای‌بی‌ریا در میزگرد تخصصی تحول علوم انسانی از منظر آیت‌الله مصباح‌یزدی(ره) که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک برگزار شد با بیان آیاتی از سوره مبارکه یوسف، آموزه‌های دین خدا را بر مبنای حق‌گرایی عنوان کرد و گفت: پیامبر اکرم(ص) مردم را از روی بصیرت دعوت می‌کرد؛ بنابراین مبنای دین اسلام، پیداکردن حقیقت است، حقیقتی که در سایر علوم هم وجود دارد و بر اساس موضوعات و مسائل خاص خودشان به دنبال حقیقت هستند.

فلسفه در اسلام شکوفا شد

وی با بیان اینکه فلسفه که یک تاریخچه عمیق دارد و به معنای استدلال و عقلانیت است و از دلیل و حالات و ویژگی‌های وجود بحث می‌کند، در اسلام شکوفا شد، بیان کرد: استدلال برخی از فلاسفه یونانی و غیریونانی گاهی بر مبانی غیرصحیح استوار بودند؛ اما فلاسفه مسلمان، بر اساس آموزه‌های دین اسلام که همان حقیقت است، فلسفه را بر اساس بدیهیات گسترش دادند، در حالی که فیلسوفان غرب و یونان هم به‌دنبال حقیقت بوده‌اند؛ اما شیوه‌ها و ابزار آنان متفاوت بود.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی امام‌خمینی(ره) قم گفت: در زمان بزرگانی مانند ملاصدرا که افکار بلندی در فلسفه داشت به دلیل پیش‌آمدن رنسانس و زدگی‌های آموزه‌های کلیسا، وحی و عقل و فلسفه کنار زده شد و روش پوزیتیویستی رایج شد.

شاگرد علامه مصباح‌یزدی اضافه کرد: ویژگی دوران بعد از رنسانس این بود که علوم به علوم تجربی تبدیل می‌شدند به این معنا که هرچیزی که تجربی بود علمی و هرچیزی که غیرتجربی بود، غیرعلمی تلقی می‌شد و برخی منکر شدند که فلسفه می‌تواند حقیقتی را آشکار کند و برخی درمورد مسائلی مثل اثبات وجود خدا مشکوک بودند که گروهی گفتند قابل‌ اثبات نیست و گروهی گفتند نفی نمی‌کنیم؛ اما نمی‌دانیم که اثبات می‌شود یا نمی‌شود.

مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: علوم دیگر خود را استدلال مستغنی دانستند و در یک گرایش تند گفتند آنچه که قابل مشاهده نیست، نمی‌تواند موضوع بحث ما باشد، مانند روانشناسی که علم رفتار و قابل مشاهده است و چیزی که قابل مشاهده نیست، قابل تحقیق و علمی نیست، اما بعدها حرف خود را انکار کردند و گفتند ما فرایندهای ذهنی و نسبت به آنها تجربه‌های قابل اعتنا داریم که نمی‌توانیم آنها را نادیده بگیریم.

بیشتر بخوانید:

علامه مصباح یزدی توجه به مبانی را در علوم انسانی ضروری می‌دانست

سقای بی‌ریا گفت: روانشناسان گفتند روانشناسی یک علم مادر است و در زمینه شناخت و نفوذ در انسان و روش‌ها و شیوه‌های آن در بسیاری از علوم انسانی و تربیتی تأثیر دارد، که فرآیندهای ذهنی هم جزء آن است.

وی اظهار کرد: روانشناسانی مانند پیاژه در راستای محقق شدن فرآیندهای ذهنی از روش کلینیکی و غیرتجربی استفاده کردند که همان اوایل به غیرعلمی متهم شدند؛ اما بعدها، نظریاتی مطرح شد که به نفع آنها شهادت دادند.

پوزیتیویست‌ها تجربه را به عنوان شاخص قرار دادند

مدرس حوزه ادامه داد: با آمدن پوزیتیویست‌ها، تجربه را به عنوان شاخص، قرار دادند و هرچیزی که غیرتجربی بود از دایره علم ما خارج کردند و گفتند ما مدرنیسم هستیم و پست‌مدرن می‌گوید حتی تجربه هم قطعی نیست و نمی‌تواند واقعه را نشان دهد، باید دید چه کسی این تجربه را نشان می‌دهد، یعنی ذهنیت‌ها، فرهنگ‌ها و باورها، لامحاله روی دانشمندان تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین با یک نسبیت بسیار عمیقی مواجه هستیم.

سقای بی‌ریا گفت: پست مدرنیسم قائل به مطلق‌گرایی نیست و معتقد است که باید دید که ذهنیت‌های پیشین چه اقتضایی دارند و در چنین وانفسایی بسیاری از علوم‌انسانی، هویت و ماهیت دنبال کردن حقیقت را از دست دادند.

در رشته روانشناسی، یک موضوع واحد وجود ندارد

وی بیان کرد: در رشته روانشناسی، یک موضوع واحد وجود ندارد و رویکردهای متفاوتی وجود دارد که هرکدام با سبک خاصی با روان و روانشناسی مواجه می‌شوند و روانشناسان می‌گویند که برای کاربرد روانشناسی، همین کافی است؛ بنابراین دیدگاه تلفیقی نه به این معنا که به حقیقت برسیم بلکه به این معنا که چیزهایی که گفته شده مفید است و به زندگی ما کمک می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: اگر بخواهیم به دنبال یک علم باشیم باید ببینیم که پایه‌های آن علم روی چه چیزی استوار است، اگر علمی باشد که موضوعش مشخص نباشد، گاهی گفته باشد رفتار و گاهی گفته باشد، رفتار و فرآیندهای ذهنی، یک فیلسوف مسلمان که با دلیل قائل به این است که انسان از دو ساحت مادی و غیر مادی برخوردار است، طبعاً احکامی جداگانه برای هر ساحت قائل است و نمی‌شود آنها را یکی دانست.

آیت‌الله مصباح قائل به تعریف دقیق بود

شاگرد علامه مصباح‌یزدی گفت: ما به عنوان مثال در بحث ارتباط روانشناسی با اخلاق در جلد دوم اخلاق در قرآن که آیت‌الله مصباح دقیقا حیطه این دو علم را جدا می‌کند و یکی از دقت‌هایی که داشت این بود که می‌فرمود: ما باید تعاریف را دقیق کنیم و دقیقا بدانیم که چه اصطلاحاتی را به کار می‌گیریم، او می‌گفت: علت بسیاری از مباحث بی‌نتیجه این است که در مورد موضوع واحدی صحبت نمی‌کنند به این صورت که هر کسی یک معنا در ذهنش است و یکی اثبات و دیگری رد می‌کند که این باعث جدال می‌شود در حالی که اگر موضوع بحث، کاملا مشخص باشد، رسیدن به نتیجه، آسان می‌شود.

سقای‌بی‌ریا افزود: در علوم انسانی نیاز است که تحول ایجاد شود تحول در علوم انسانی هیچ منافاتی با علوم تجربی ندارد و این سرگردانی در علوم پست‌مدرنیسم را فقط تحول در علوم انسانی اسلامی می‌تواند نجات‌بخش باشد و اینکه برای هر موضوعی با توجه به آن موضوع برایش روش تحقیق انتخاب کنیم که از نکات قابل‌توجه است، در رویارویی علوم انسانی و علوم‌تجربی قطعیت آن داده‌ها بسیار مهم است و داده‌ ادعایی ملاک نیست و اگر به تضادی رسیدیم باید به برداشت و تفسیر خودمان برگردیم و ببینیم کجای داده‌ ما اشتباه بوده است.

حضور در کنار علامه مصباح‌یزدی، رزق معنوی بود

حجت‌الاسلام محمود یزدانی معاون دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی در ابتدای این جلسه و پیش از سخنان حجت‌الاسلام سقای بی‌ریا با گرامیداشت دومین سالروز شهادت شهید سلیمانی و سالگرد ارتحال علامه مصباح یزدی با بیان اینکه رزق فقط رزق مادی نیست، حضور داشتن در جلسات علامه محمدتقی مصباح یزدی را رزق معنوی عنوان کرد.

وی افزود: علامه مصباح یزدی، منبع سرشاری از علوم و بسیار مسلط بود، بطوریکه در یکی از جلساتش که حضور داشتم، بیش از یک ساعت، بدون هیچ یادداشتی، صحبت کرد که امیدواریم روحش با ائمه اطهار (ع) محشور شود.

به گزارش آنا، این جلسه به همت معاونت فرهنگی دانشجویی و مشارکت دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی با حضور حجت‌الاسلام عباس دانشی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی، عباس شیخان سرپرست معاونت فرهنگی‌دانشجویی و برخی از استادان و کارکنان برگزار شد.

انتهای پیام/۴۱۱۷/۴۰۶۲/