سوختن یک سینما و خاکستر شدن فیلم‌ها در گیشه/ «آدم برفی» در سال رکود سینما، رکورد زد

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، از همان روزهای ابتدایی ورود «سینماتوگراف» به کشورمان، ایرانی‌ها ارادت خاصی به هنر هفتم پیدا کردند. مردم ایران پیش از این با هنر بیگانه نبودند، اما تصاویر متحرک سینماتوگراف، جادویی داشت که در هیچ‌یک از هنرهای پیش از آن ندیده بودند. از زمانی که سینما از انحصار دربار خارج شد، تا زمانی که رنگ و روی مردمی گرفت، چند دهه زمان برد و به‌مرور هنرمندان مختلف با آثار نمایشی خاص یکی‌یکی ظهور کردند.

از همان وقتی که فیلم «دختر لر» به‌عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران سر از اکران درآورد و مردم برای تماشای قصه عاشقانه «جعفر و گلنار» در صف تهیه بلیت سالن‌های سینما ایستادند، می‌شد فهمید که سینما قرار است به یکی از اصلی‌ترین تفریحات عامه مردم ایران تبدیل شود.

این پیش‌بینی درنهایت به حقیقت پیوست اگرچه در این میان با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بود. اگر یک سال و نیم گذشته را اصطلاحاً «فاکتور بگیریم»، تا پیش از آن سینما جزء محبوب‌ترین تفریحات مردم در سراسر کشور بود. با وجود اینکه بسیاری از شهرهای ایران، سالن‌های استاندارد سینما ندارند، اما همان سالن‌های قدیمی و زهوار دررفته، هنوز هم پاتوق اصلی دوستداران هنر هفتم هستند.

ما در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سعی داریم که در سلسله گزارش‌های «خاطرات گیشه» مروری آماری داشته باشیم بر آنچه در چهار دهه گذشته در سینمای ایران رخ داده است. در هر سری از گزارش‌های این مطلب که به صورت هفتگی خواهد بود، اتفاقات مربوط به یک سال سینمای ایران را در زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم، از میزان فروش تک‌تک فیلم‌ها گرفته، تا پررفت‌وآمدترین سالن‌های سینما در کشور، محبوب‌ترین ژانر سینمایی و گران‌ترین و ارزان‌ترین فیلم‌های سال.

سینمای سال ۷۶ در یک نگاه

از اواسط دهه شصت ساخت سالن‌های سینمایی در کشورمان رونق گرفته بود و تقریبا سالی نبود که به تعداد سینماهای تک‌سالنه (و از اوایل دهه هفتاد) چندسالنه کشور اضافه نشود. این روند اما در سال ۱۳۷۶ متوقف شد و در این سال برای اولین بار تعداد سینماهای فعال کشور نسبت به سال قبل از آن، کمتر بود. اگرچه در این سال تعدادی سینمای جدید به ناوگان اکران کشور اضافه شد و برخی از شهرها هم با سینماهای چندسالنه آشنا شدند، اما به دلیل زیاد بودن تعداد سینماهای قدیمی و مستهلک، در مجموع تعداد سالن‌های فعال سینما در ایران کاهش یافت.

در این سال ۲۸۴ سینمای کشور با ۲۹۵ سالن از علاقه‌مندان به سینما میزبانی کردند. این درحالی است که سال قبل از آن این تعداد ۲۹۱ سینما با ۲۹۷ سالن بود. سینماهای «عصر جدید» تهران، «هویزه» مشهد و «بهمن» کاشان با سه سالن سینما، بزرگترین مجموعه‌های سینمایی کشور بودند. و سینماهای «تهران» و «بهمن» در تهران، «قدس» در مشهد، «عصر جدید» در اراک و «بهمن» در سنندج هم سینماهایی بودند که با دو سالن از دوستداران آثار سینمایی میزبانی می‌کردند.

در دورانی که اکران فیلم‌ها اصلا خوب نبود و سال به سال تعداد تماشاگران فیلم‌های سینمایی کمتر می‌شد، کم شدن سالن‌های سینما و از دست دادن ۵هزار صندلی از ظرفیت اکران نیز تیر خلاص را به پیکر سینما زد و تا در سال ۷۶ سینمای ایران رکورد کمترین بلیت فروخته شده در سال را به ثبت برساند. در حالی که در دهه شصت سینما فروش بیش از ۸۰ میلیون بلیت را هم تجربه کرده بود، در سال ۷۶ این آمار از نصف نیز کمتر شد و به ۳۹ میلیون و ۸۰۰هزار قطعه بلیت رسید.

یکی دیگر از عوامل کم شدن تعداد تماشاگران سینما، افزایش قیمت بلیت‌ها بود، افزایشی که البته به نسبت دیگر گرانی‌ها در اواسط دهه هفتاد، خیلی به چشم نمی‌آمد اما باز هم می‌توانست کاری کند که خانواده‌ها تعداد دفعات کمتری در سال به سینما بروند یا برای فیلم دیدن سالن‌های قدیمی‌تر و به تبع فیلم‌های قدیمی‌تر را انتخاب کنند تا هزینه کمتری برای بلیت پرداخت کنند. در این سال متوسط قیمت بلیت ۱۲۵ تومان بود. سینمای «میرزا کوچک خان» رشت با ۲۰۰ تومان گران‌ترین سینمای کشور بود و سینما «رسالت» مشهد و «پیروزی» شیروان با بلیت‌های ۶۰ تومانی ارزان‌ترین سالن‌ها بودند.

در سال ۷۶ سینمای ایران درمجموع ۴ میلیارد و ۹۹۰ میلیون تومان فروش داشت، رقمی که به نسبت سال قبل با رشدی ۵۵۰ میلیون تومانی همراه بود، اما این رشد در مقایسه با تورم و افزایش قیمت تولید آثار و دستمزد عوامل و... رقم ناچیزی بود. متوسط فروش هر سالن سینما در این سال چیزی نزدیک به ۱۷ میلیون تومان بود و این رقم به طور متوسط از ۱۳۵ هزار نفر در هر سالن گرفته شده بود. در این سال روی هر صندلی سینما ۲۳۴ نفر نشستند و هر صندلی بیش از ۲۹ هزار تومان فروش را تجربه کرده بود. با توجه به سرشماری اواسط دهه هفتاد، جمعیت ایران در آن سال بیش از ۶۰ میلیون نفر بود و با یک ضرب و تقسیم ساده می‌توان حساب کرد که در سال ۷۶ هر ایرانی تقریبا ۰.۶۶ بار به سینما رفته بود.

سالی که آزادی سوخت!

در سال‌های پایانی دهه شصت و اوایل دهه هفتاد در فهرست سینماهای پرتماشاگر کشور در هر سال، حداقل ۳-۴ سینما وجود داشت که بیش از یک میلیون نفر مخاطب داشتند، اما هرچه جلوتر رفتیم، این آمار کم و کمتر شد تا جایی که در سال ۷۶ تنها یک سینما توانست تماشاگر میلیونی را تجربه کند و آن هم سینما «هویزه» مشهد بود. سینمایی که به نوعی یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین سینماهای کشور در آن سال‌ها بود و همیشه در بین سینماهای صدرنشین در جدول پرفروش‌ترین‌ها و پرتماشاگرترین‌ها بود. اما اوضاع برای سینمای اصلی تهران و رقیب پرابهت سینماهای مشهدی یعنی سینما «آزادی» اصلا خوب نبود و این سالن مهم که یکی از پایگاه‌های ثابت پایتخت‌نشین‌ها برای سینما رفتن بود، در ۲۹ فروردین ۷۶ و در زمان اکران فیلم سینمایی «تعطیلات تابستانی» دچار آتش‌سوزی شد و به دلیل گسترش دامنه آتش، این سالن دیگر قابلیت اکران فیلم و میزبانی از مردم را نداشت.

با سوختن سینما آزادی، خیلی‌ها بر این باور بودند که نزدیک به یک میلیون مخاطبی که هر ساله از فیلم‌های این سینما دیدن می‌کنند، در بین دیگر سینماها تقسیم می‌شوند. این اتفاق افتاد اما نه به آن اندازه‌ای که انتظار می‌رفت. دیگر سینماهای تهران در این سال توانستند مخاطبان آزادی را جذب کنند، اما بسیاری از کسانی که به این سینما عرق داشتند، کلا قید سینما رفتن را زدند و به طور کلی تعداد تماشاگران تهرانی سینما در این سال با افت قابل توجهی مواجه شد.

با تمام این فعل و انفعالاتی که در روند سینما رفتن مردم در سال ۷۶ رخ داد، در فهرست سینماهای پرتماشاگر، دو سینمای اصلی مشهد یعنی «هویزه» و «آفریقا» به‌عنوان پرتماشاگرترین سینماها معرفی شدند و در میان هشت سینمای دیگر این فهرست، سه سینما از اصفهان، دو سینما از تهران، دو سینما از شیراز و یک سینما از کرج قرار داشتند. در فهرست پرفروش‌ترین سینماها نیز دقیقا همین ترکیب ۱۰ سینما قرار داشتند و در آنجا نیز سینماهای مشهدی در غیاب رقیب تهرانی‌شان صدرنشین بلامنازع سال بودند.

بیشتر بخوانید:

سینمای ایران در سال ۶۴؛ محبوبیت عجیب فیلم‌های اکشن و پرواز «عقابها» به قله فروش
سینمای ایران در سال ۶۵؛ پوست‌اندازی سینما و تغییر ژانر محبوب از جنگی به اجتماعی
ظهور ستارگان جدید، اتفاق مهم سینمای ایران در سال ۶۶
صدرنشینی مقتدرانه «کانی‌مانگا» در گیشه سال ۶۷
سال ۶۸، سالی که فروش سینما بار دیگر صعودی شد
رکوردشکنی ویژه «خواستگاری» در جدول اکران سال ۶۹
کاهش ۱۵ میلیون نفری تماشاگران سینما در سال ۷۰
ریزش شدید مخاطبان مهم‌ترین اتفاق سینمایی سال ۷۱
۱۳۷۲؛ وقتی یک فیلم جریان‌ساز جلوی سقوط آزاد سینما را می‌گیرد
سال ۷۳؛ سالی که «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» ستاره‌های پول‌ساز را شکست دادند
سال ۷۴؛ رقابت جذاب هاشم‌پور و قریبیان برای صدرنشینی در گیشه
سال ۷۵؛ سالی که عمو خسرو پول‌سازترین بازیگر ایران بود

صدرنشینی مقتدرانه‌ «آدم برفی» در گیشه

با وجود افت فاحش تعداد مخاطبان سینما، اما پرفروش‌ترین فیلم سال عملکرد خوبی در گیشه داشت. فیلم سینمایی «آدم برفی» ساخته داود میرباقری و با بازی خوب اکبر عبدی و داریوش ارجمند در کنار دیگر چهره‌های مطرح این کار مثل آزیتا حاجیان، پرویز پرستویی، مهدی فتحی، محمدرضا شریفی‌نیا، سیروس گرجستانی و... توانست در فهرست پرتماشاگرترین و پرفروش‌ترین فیلم سال با اختلاف زیاد نسبت به سایر رقبا در صدر جدول قرار بگیرد. این فیلم با جذب نزدیک به ۴.۵ میلیون مخاطب که رکود خوبی در آن دوران محسوب می‌شد، فروش نزدیک به ۵۹۰ میلیون تومانی را تجربه کرد. یکی از دلایل اصلی پرتماشاگر شدن این سریال، توقیف سه‌ساله آن بود. میرباقری «آدم برفی» را سال ۷۳ ساخت، اما این اثر سه سال امکان اکران نداشت و در سالی که رفع توقیف شد، توانست پرفروش‌ترین فیلم سال شود.

تا قبل از سال ۷۶ در فهرست پرتماشاگرترین فیلم‌های سال، معمولا هر ۱۰ فیلم اول، بالای یک میلیون مخاطب داشتند، اما در این سال چنین ماجرایی رخ نداد و بسیاری از آثار با افت مخاطب روبه‌رو شدند. در این سال فیلم‌های «عقرب» و «جوانمرد» با بازی جمشید هاشم‌پور در رده‌های دوم و سوم پرتماشاگرترین آثار سال قرار گرفتند. اگرچه تعداد مخاطب این دو اثر روی هم رفته به اندازه مخاطبان «آدم برفی» نبود. فیلم‌های سینمایی «لیلا»، «نابخشوده»، «بالاتر از خطر»، «سلطان»، «فرار مرگبار»، «ارابه مرگ» و «راز مینا» دیگر آثار پرتماشاگر اکران شده در سال ۱۳۷۶ بودند.

انتهای پیام/۴۱۷۳/پ