همایش ملی حکیم نظامی صرفا در چارچوب مرزهای ایران نیست/ هیچ فرد آگاه و منصفی در ایرانی بودن شخصیتی همچون نظامی تردید ندارد

به گزارش گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، نشست خبری همایش ملی حکیم نظامی گنجوی عصر امروز دوشنبه ۱۶ اسفند در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و با حضور حسن بلخاری رئیس و کاوه خورابه معاون پژوهشی انجمن، برگزار شد.

حسن بلخاری که صحبت‌هایش را با ابیاتی از نظامی آغاز کرد، در ابتدای سخنانش عنوان کرد: این نشست در اصل به مناسبت همایش ملی مهمی است که ستاد بزرگداشت حکیم نظامی در روز بیست و یکم و بیست و دوم اسفند ماه برگزار می‌کند. البته شرح این همایش و همچنین پیش‌همایش‌هایی که اشاره کردند را جناب آقای خورابه بیان خواهند فرمود.

وی در رابطه با اینکه چرا اصولا باید چنین همایشی شکل بگیرد عنوان کرد: اولین دلیل این است که ما ۲۱ اسفند را در تقویم ملی ایرانیان با نام نظامی داریم. یعنی در تقویم ملی ما که روزهای زیادی به نام بزرگان وجود دارد، روز ۲۱ اسفند به نام نظامی ثبت شده است. طبیعتاً انجمن آثار و مفاخر بنا به رسالت و وظیفه‌ای که دارد مثل سال‌های گذشته باید برنامه‌ای را برای این روز داشته باشد. کمااینکه ما در سال‌های گذشته در روز ۲۱ اسفند سخنرانی‌های محدودی را در قلمرو بزرگداشت و پاسداشت حکیم نظامی داشتیم اما امسال به دلایلی هم وزارت ارشاد به‌شدت روی این روز اصرار و تأکید داشت و همچنین رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی، جناب دکتر شارلویی که ما این بزرگداشت را بسیار جدی‌تر و در سطح فوق‌العاده وسیعی انجام دهیم.

وی افزود: خیلی از برنامه‌ها در سطح کشور و حتی خارج از کشور تعریف شده اما بخش علمی، فرهنگی، مطالعاتی و پژوهشی آن به طور ویژه به انجمن آثار و مفاخر واگذار شد که در این بنیاد ما این سلسله برنامه‌ها، پیش‌همایش‌ها و خود همایش اصلی را تدارک دیدیم و إن‌شاءالله روز شنبه و یکشنبه برگزار خواهیم کرد.

بلخاری ادامه دادی: اهمیت ماجرا این است که به‌هرحال برخی از کشورها در قلمرو مصادره برخی شخصیت‌های ایرانی نه در جهت تبلیغ وجه انسانی و علمی و بشری و تعلق همه این بزرگان به بشریت، بلکه در قلمرو نفی ایرانیت و پارسی‌گویی این بزرگان حرکت می‌کنند و این حرکتِ حقیقتاً نامطلوبی است. ما ایرانی‌ها بخیل نیستیم، در طول تاریخ فرهنگ و تمدن ما بزرگانی که به تاریخ بشریت هدیه کردیم را متعلق به کل بشر می‌دانیم. علومی که در جهت ایجاد و رشد و ارتقایش تلاش کردند و متعلق به تمام بشر بودند. مولانا وجه انسانی برای کل بشر دارد، همچنین حافظ، فردوسی و نظامی.

وقتی جهت‌گیری‌ها سیاسی شود ما موضع می‌گیریم

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اضافه کرد: وقتی در قلمرو برخی مسائل سیاسی حرکت‌هایی صورت می‌گیرد که نه مثل ما در جهت بزرگداشت مقام انسانی و مَکانت علمی و فرهنگی این افراد بلکه در قلمرو برخی مسائل سیاسی است، طبیعی است که انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این قلمرو باید موضع‌گیری کند. این همایش دقیقاً در همین راستا تدارک دیده شد و امیدواریم که إن‌شاءالله به تمامی اهدافی که می‌خواهد برسد، به‌ویژه جایزه حکیم نظامی که توسط آقای ایوبی و گروه همراهش طراحی شده است و همچنین کارهایی که إن‌شاءالله در سال‌های بعدی هم ادامه خواهد داشت و آثاری که متأثر از این همایش و پیش‌همایش است منتشر خواهد شد.

وی در رابطه با میزان اهمیت جایگاه نظامی نیز اظهار کرد: اهمیت نظامی در تاریخ تمدنی ما الحق و الأنصاف بالاست. هگل، فیلسوف بزرگ آلمانی در کتاب استاتیک خودش یک بحث مهمی در گرایش حماسه پهلوانی در فرهنگ ایرانی به حماسه عاشقانه دارد و حکیم نظامی را قهرمان این ورود از حوزه پهلوانی به حوزه عاشقانه می‌داند که من در یک مقاله مفصل این را بحث کرده‌ام. بنابراین نظامی نه‌تنها جایگاه جهانی دارد بلکه در حوزه تمدنی ما هم نقش شگرف و مهمی در ظهور ادبیات غنایی، در رشد و ترقی و استعلا و اعتلای این نوع ادبیات و بعد در استفاده از تشبیهات و استعارات بسیار بسیار خیال‌انگیز دارد و این به نظر می‌رسد در شعر فارسی بعد از او تأثیر مستقیم گذاشته است. ما مولانا را به عنوان یکی از قلل بلند شعر فارسی در مواردی متأثر مطلق از سبک و شیوه و استایل خاص نظامی می‌دانیم.

بلخاری افزود: به‌هرحال این جایگاه رفیع و بلند و مهم‌تر نقش تمدنی حکیم نظامی که به تعبیر خودش تمامی علوم رایج زمان خودش را خوانده بود. فلسفه خیلی خوب می‌دانست، هندسه خیلی خوب می‌دانست، نجوم خیلی خوب می‌دانست، معماری به نظر می‌رسد عالی می‌دانست چون در هفت پیکر چنان معماری را تصویر می‌کند که به نظر می‌رسد خودش معمار است یا مثلاً در قلمرو رنگ‌شناسی که ما در حوزه حکمت هنر ایرانی یکی از ابعاد فوق‌العاده مهم تلاقی هنر و عرفان می‌دانیم و مثلاً علاءالدوله سمنانی، نجم راضی، نجم‌الدین کبری در باب مبانی عرفان رنگ صحبت کرده‌اند، این هفت پیکر اشاره به آن هفت بنا دارد اما در عین حال اشاره به وقوف کامل جناب نظامی به مبانی عرفانی رنگ‌شناسی در تمدن ما هم دارد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در انتهای سخنانش عنوان کرد: به‌هرحال شمس خمسه و توضیح در باب خمسه یا پنج گنج زمان فوق‌العاده فراخی می‌طلبد. امیدوارم همایش ما و این پیش‌همایش‌ها در تبیین این گنجینه عظیم ادبیات ایرانی إن‌شاءالله مؤثر بوده باشد. گرچه حقیقتاً نمی‌توان در قیاس با عظمت این اثر، شأن اثر را آنگونه که هست انجام داد و به عمل آورد. امیدوارم این طلیعه‌ای باشد برای کارهای آینده‌ای که ما در سال‌های بعد در باب نظامی إن‌شاءالله خواهیم داشت.

در ادامه این نشست کاوه خورابه درباره چرایی برگزاری چنین همایش‌هایی برای مفاخر ایران زمین اظهار کرد: دغدغه مفاخر یک دغدغه همیشگی برای دوستان و همکاران انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بوده. از این جهت ما از سالیان پیش هم بحث نظامی را همیشه مد نظر داشتیم و در این عرصه کار کردیم ولی واقعیت این است که شاید این بار شاهد گونه‌ای از تعامل تقابلی هستیم. حالا شاید آن بخش تعامل‌اش همچنان برای ما خیلی مهم است ولی یک گونه‌ای از تقابل صورت گرفت آن هم بر اساس تحریفی که از برخی از همسایگان ما و حوزه اندیشه آن‌ها مطرح شده است.

وی افزود: واقعیت این است که در این گونه موارد حتماً ما هم با سلاح اندیشه و فکر سراغ این قضیه می‌رویم و آن حقیقت تاریخی را سعی می‌کنیم که بار دیگر بازشناسی کنیم، آن‌وقت خود حقیقت می‌گوید که چه باید بکنیم.

معاون پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ادامه داد: به نظر می‌رسد که نهضتی ملی در این زمینه شکل گرفته که این هم هشدار و هم نوید می‌دهد. هشدار به اینکه هر گونه غفلتی باعث از دست رفتن سرمایه‌های فرهنگی و نمادین ما خواهد شد و آن نوید این است که با همدلی و کار مشترک می‌توانیم نهایت استفاده را از ظرفیت‌های فرهنگی‌مان داشته باشیم.

وی درخصوص بخش علمی و پژوهشی ستاد بزرگداشت حکیم نظامی اضافه کرد: شاید یکی از کارهایی که خیلی خوب صورت گرفت گفت‌وگو، تعامل و شناسایی بود که با اهل اندیشه و ادب و حکمت با تمرکز بر حوزه نظامی‌شناسی به وجود آمد. ما مکاتباتی را با همه استان‌های کشور انجام دادیم و از آن‌ها خواهش کردیم نظامی‌پژوهانشان را به ما معرفی کنند که وارد گفت‌وگو شویم و بتوانیم از توان فکری این بزرگواران استفاده کنیم.

چهل سخنرانی در دو روز!

خورابه افزود: نامه‌نگاری‌های این کار انجام شد بسیاری از استان‌ها به ما پاسخ دادند، احتمالاً بعضی‌ها که شاید دارای این ظرفیت نبودند کمتر همکاری کردند ولی در عرصه‌های دیگری وارد شدند ولی نتیجه کار تا الان شاید بشود خیلی خلاصه‌وار اشاره کرد، ما تقریباً برای همایش که آمدیم تقسیم‌بندی کردیم، چون واقعیت این است که گنجاندن این حجم سخنرانی‌ها در دو روز خیلی کار مشکلی است، آمدیم در این هفته و ایام نظامی که تعریف کرده بودند در قالب پیش‌همایش‌ها تعریف کردیم و آنجا هم از محضر این استادان استفاده کردیم.

وی با اشاره به برخی از جزئیات برنامه‌های ستاد اظهار کرد: تقریباً تاکنون با ۶۰ نفر از استادان و نظامی‌پژوهان سخنرانی گرفتیم و نتیجه این سخنرانی‌ها در همین روزها به سمع و نظر دوستان خواهد رسید. برای روزهای بیست‌ویکم و بیست‌ودوم نیز نزدیک به ۴۰ سخنرانی خواهیم چید. با توجه به اینکه پیش‌همایش‌هایمان از هفته پیش شروع شد تقریباً حدود ۲۰ نفر را داشتیم که در این پیش‌همایش‌ها شرکت و سخنرانی کردند و مجموعه این سخنرانی‌ها در مجموعه سخنرانی‌ها و مکتوبه‌ای که توسط انجمن چاپ خواهد شد، خواهد آمد.

معاون پژوهش انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ادامه صحبت‌هایش عنوان کرد: پویشی در ستاد ملی بزرگداشت حکیم نظامی مطرح شد که این پویش قاعدتاً حرکت از یک حوزه نخبگی به حوزه اجتماعی بود. ما می‌دانیم همه استادان ما به صورت خیلی جدی از بدو پدیدار شدن حکیم نظامی تا اکنون کار کرده‌اند. فقط کافی است نگاه کنیم به تقلید از نظامی چقدر کارها صورت گرفته است. بارها اشاره کرده‌ام که هر کدام از این آثار در قالب گفتارها، منظومه‌ها و آثار پدید آمده توسط بسیاری از بزرگانی مثل امیرخسرو دهلوی، رکن‌الدین حسین، سلمان ساوجی‌ها، آهی مشهدی، اهلی شیرازی، یک لیست بسیار بلند این پدیدار همین‌طور ادامه پیدا کرده و خودش را بازتولید کرده تا همین امروز که می‌بینیم دانشجویان ما پایان‌نامه و رساله دکتری برمی‌دارند و کتاب و مقاله می‌نویسند. این به معنای زنده بودن حیات نظامی در تاریخ اندیشه و ادب و حکمت ماست.

وی افزود: در زمینه نخبگی همیشه کار صورت گرفته بود ولی شاید باید می‌آمدیم در یک سطح عام‌تر و اجتماعی‌تر، مردم بیشتر درگیر می‌شدند که خوشبختانه در این چند وقت این اتفاق افتاده است. یعنی گزارش‌هایی که می‌رسد، نشست‌هایی که در سراسر ایران انجام می‌شود در قالب‌های مختلف از سخنرانی و نظامی‌خوانی و شعرخوانی و نمایش، حتی یک پویشی انجام شد تحت عنوان انشانویسی و از دانش‌آموزان خواسته شد که هر کسی در حد توان خودش وارد گفت‌وگو با نظامی شود. این اتفاقی بسیار خوب و نویدبخش است که باید به این حوزه توجه کنیم.

خورابه بخشی دیگر از جزئیات شکل‌گیری این رویداد را چنین تشریح کرد: بر اساس این پوییش در خود انجمن و با کمک دوستان پویشی را آغاز کردیم که در آن در چند بخش از محضر اساتیدمان استفاده کردیم. در اولین حرکت نزدیک به ۴۰ نفر از نظامی‌پژوهانمان را با تمرکز بر نظامی‌پژوهی در سایت‌مان به معرفی‌شان پرداختیم که این روند همچنان ادامه خواهد داشت و اضافه خواهند شد. در بخش دیگری نزدیک ۱۵ نفر از استادان ما گفتارهایی کوتاه در قالب گفتارهای تصویری در رابطه با نظامی صحبت کردند و این را تحت عنوان پویش حکیم نظامی شاعر بزرگ ایرانی هم در سایت انجمن هم در پلتفرم‌هایی که با انجمن در ارتباط هستند به سمع و نظر دوستان رساندیم و این همچنان ادامه دارد. تعداد دیگری از استادان ما نیز در قالب گفتارهای صوتی پیام‌هایی را با مرکزیت بحث نظامی ارسال کردند.

وی اضافه کرد: کار دیگری که صورت گرفت با توجه به اینکه این تعامل، تعاملِ برخاسته از مبحثی است که ما با کشور همسایه، برادر و دوستمان آذربایجان وارد این عرصه گشته‌ایم خواهش کردیم که بزرگانی از حوزه زبان آذری و ترکی هم در این زمینه کمک‌حال ما باشند و سخنرانی‌هایی را به این زبان انجام دهند. این‌ها فعالیت‌هایی بود که در حوزه علمی و پژوهشی انجام دادیم و به نظر می‌رسد که دیگر داریم نزدیک می‌شویم به مهم‌ترین حادثه‌ای که قرار است اتفاق بیفتد. إن‌شاءالله روز بیست‌ویکم اسفند از ساعت ۹ صبح افتتاحیه بزرگداشت همایش را انجام خواهیم داد که در بخش اول به صورت حضوری و با تعداد محدودی از علاقه‌مندان برگزار خواهد شد و بقیه سخنرانی‌ها در پنل‌های مختلف در بعدازظهر همان روز و فردای آن به سمع و نظر علاقه‌مندان می‌رسد.

معاون پژوهش انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به بخش‌های دیگر این بزرگداشت اشاره کرد و افزود: ما همچنان در عرصه مکتوبات که ادامه کار خواهد بود بعد از پایان یافتن همایش مجموعه مقالاتی که دوستان برای ما می‌فرستند در مجموعه مقالات این همیاش به چاپ خواهد رسید. همچنین دو ویژه‌نامه از فصل‌نامه‌های انجمن یعنی حکمت‌نامه انجمن و نامه انجمن هم به‌صورت جداگانه ویژه‌نامه خودش را با محوریت نظامی چاپ خواهد کرد. به جز این موارد، دو ماهنامه مفاخر ما هم که هر دو ماه چاپ می‌شود و اخبار انجمن را به اطلاع دوستان می‌رساند حتماً این دو ماهنامه هم با محوریت نظامی در اختیار دوستان قرار خواهد گرفت.

هرکس تحریف کند متفکران عالم پاسخش را می‌دهند

در ادامه این نشست، بار دیگر حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به سخنرانی پرداخت و پس از تشکر از زحمات دست‌اندرکاران این رویداد، اظهار کرد: ما به همه کشورهایی که در قلمرو مسائل سیاسی به دنبال نفی ایرانیت بزرگان فارسی و ایرانی هستند پیشنهاد می‌کنیم که به جای اینگونه حرکاتی که قطعاً در ذهن خردمندان عالم بد و غلط جلوه می‌کند، بیایند مشارکت داشته باشند. مثلاً چه اشکالی دارد بین ایران و ترکیه همایش مشترک بین‌المللی مولانا انجام شود؟ بین ایران و آذربایجان همایش مشترک بین‌المللی در سطح بسیار وسیع شرق و غرب عالم برگزار شود؟ یعنی ما به جای نفی ایرانیت و پارس بودن و پارسی‌گویی این بزرگان، پیشنهاد مشارکت می‌کنیم.

وی افزود: ما وجهی از این ۷۰ سخنرانی‌مان به وجوهات بین‌المللی ماجرا ارتباط داشت. حالا غیر از اینکه در سایت، کسانی که روی نظامی کار کردند و در حوزه خارج از کشور بودند و معرفی شدند، در عین حال یک پیش‌همایش ویژه با عالی‌ترین و برجسته‌ترین دانشمندان تاجیک داشتیم و جالب است بدانید در آنجا این دوستان، با اشاره به ابیاتی همچون «همه عالم تن است و ایران دل»، تعجب کردند چرا برخی از کشورها اشاره به ترک بودن شاعر می‌کنند درحالی که این‌ها یک شعر ترکی ندارند.

بلخاری ادامه داد: من اصلاً نمی‌خواهم وارد این حوزه‌ها شوم، به نظر می‌رسد در شأن جایی مثل انجمن مفاخر نیست که وارد این مباحث شود ولی به‌هرحال این مسئله آنقدر روشن و مشخص است که تقریباً هیچ آگاهی، فرزانه‌ای و منصفی در آن هیچ‌گونه تردیدی ندارد و حتی اگر این حرکات بخواهد ادامه پیدا کند، آن‌وقت متفکران و محققان عالم در مقابل این حرکت تحریفی موضع خواهند گرفت.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در انتهای سخنانش عنوان کرد: این مسئله اکه گزارش‌ها و سخنرانی‌های بین‌المللی در همایش باشد از ابتدا مد نظر ما بود. پیش‌همایش ویژه‌ای با تاجیک‌ها برگزار شد. اعضای آکادمی تاجیکستان، علوم تاجیکستان و همچنین برخی از سخنران‌های روزهای شنبه و یکشنبه از پاکستان، هند و بنگلادش هستند که پژوهشگران و اندیشمندانشان روی نظامی کار کرده‌اند. یعنی بزرگداشت یا همایش نظامی را صرفاً در چارچوب مرزهای ایران ندیدیم، فراتر از آن دیدیم.

انتهای پیام/۴۱۷۳/