راهکار پیشنهادی برای افزایش تعامل دانشجویان خارجی مقیم ایران و زیست‌بوم فناوری کشور

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، علی لاهوتیان، دکتری مدیریت تطبیقی و توسعه از دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه بوعلی سینا در یادداشتی نوشت: سال‌هاست دانشگاه‌های ایران هزاران نفر از اتباع کشورهای خارجی را به عنوان دانشجو پذیرش می‌کنند. علیرغم تحریم‌های سالیان اخیر به دلایل مختلف نظیر نزدیکی‌های فرهنگی، هزینه کم تحصیلات و زندگی در ایران، کیفیت مناسب دانشگاه‌های کشور نسبت به کشورهای مشابه و ... خوشبختانه رغبت ایشان به تحصیل در ایران کاهش نیافته است. هم اکنون حدود ۹۰ هزار دانشجوی خارجی از جمله در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد از ده‌ها کشور خارجی در حال تحصیل در ایران هستند. هرچند تمرکز این دانشجویان در تهران است اما استان‌های با دانشگاه‌های تراز مناسب نیز دارای صدها دانشجوی خارجی در هر سال هستند به عنوان مثال و بنابر اعلام مسئولان در دانشگاه فردوسی مشهد، ۲ هزار و ۱۰۰ دانشجوی خارجی، یا در استان همدان در دانشگاه بوعلی سینا حدودا ۲۰۰ دانشجو و در دانشگاه علوم پزشکی آن در حدود ۶۷۰ دانشجو در حال تحصیل‌اند.

عمده دانشجویان مستقر در ایران از کشورهایی با دارای روابط حسنه اقتصادی و سیاسی با کشورمان هستند و از طرف دیگر سطح پیچیدگی اقتصادی کشورهای ایشان که نمایانگر سطح فناورانه تولیدات کشورهای مختلف است دارای رتبه مشابه و یا پایین‌تر از کشورمان است که بازاری بالقوه برای محصولات و فناوری‌های پیشرفته ایران است. بسیاری از این دانشجویان در رشته‌های فنی، یا رشته‌های مرتبط با صنعت یا کسب و کار در حال تحصیل بوده و یا حداقل به دنبال راه‌اندازی کسب و کار مخصوص به خود در کشور مبدا خویش هستند (حتی در رشته‌های غیرفنی نظیر رشته‌های پزشکی نیز خیل عظیمی از محصولات حوزه تجهیزات پزشکی در کشور وجود دارد که قابل رقابت با محصولات بهترین کشورهای دنیاست که دانشجویان خارجی این رشته‌ها نیز می‌توانند مشتریان بالقوه محصولات سرمایه‌ای و مصرفی این حوزه باشند.)

بیشتر این دانشجویان به دلیل تحصیلات خود از نخبگان کشور خویش خواهند شد و البته بسیاری از آنها به دلیل پیشینه خانوادگی یا تحصیلی قبلی نیز هم اکنون در کشور مبدا خود در این جایگاه قرار دارند. متاسفانه خیل عظیمی از این دانشجویان پس از فارغ التحصیلی و خروج از کشور ارتباط چندانی با ایران ندارند و نخواهند داشت حال آنکه کشورمان دارای پتانسیل بسیار مناسبی در حوزه‌های فنی بابت ارائه خدمات و محصولات فناورانه به این کشورها است. از طرف دیگر نیز برای این فارغ‌التحصیلان آینده نیز به دلیل آشنایی با زبان، فرهنگ و ساختار کشور تمایل به ارتباط بیشتر با ایران وجود دارد. شرایط زندگی در کشور خارجی (ایران) و تحصیل، فرصت آشنایی با پتانسیل‌های صنعتی و فناورانه کشور را برای ایشان فراهم نمی‌کنند و بسیاری از ایشان به جز دانشگاه محل تحصیل کمتر امکان شناخت محیط پیرامونی خود را دارند و یا راهی برای ارتباط مناسب در این خصوص نمی‌یابند.

از دیگر سو هم اکنون بسیاری صنایع کشور به خصوص صنایع نوپا و فناور تشنه کسب بازارهای جدید و صادرات محصولات خود هستند و تلاش‌های بسیاری نیز در این حوزه داشته‌اند که علیرغم موفقیت‌هایی که دیده می‌شود، بسیاری نیز به دلیل نداشتن کانال‌های مناسب و عدم شناخت بازار کشور هدف به سرانجام نیانجامیده است. با توجه به آنچه گفته شد اتصال این دانشجویان با جریان جاری فناوری و صنعت در کشور فرصتی مناسب و برد-برد برای ایشان و کشور است که از پتانسیل‌های دو طرف جهت استفاده از خدمات یکدیگر استفاده کنند.

بخشی از این شبکه اطلاعاتی و مبادلاتی در سالیان اخیر توسط فن بازار ملی ایران، پارک‌های علم و فناوری دانشگاه‌ها، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و... تشکیل شده است اما این شبکه‌ها در سطح بین‌المللی و با توجه به آنچه شرح داده شد تاکنون از این منظر از پتانسیل هزاران دانشجوی مستقر در کشور استفاده نکرده‌اند. با توجه به آنچه گفته شد اهداف اتصال زیست‌بوم فناوری کشور به دانشجویان خارجی مستقر در ایران چنین خواهد بود:

ایجاد، توسعه و تقویت شبکه همکاران حوزه فناوری میان کشورها با استفاده از پتانسیل دانشجویان به عنوان سفیران بالقوه آشنا با فضای کسب و کار و فناوری در کشورهای عضو و به خصوص ایران؛

حمایت از همکاری‌های فناورانه میان کشورها؛

فرصت‌زایی، هم‌افزایی و ظرفیت‌سازی بخش خصوصی و دولتی در حوزه‌های مختلف فناوری کشورها؛

زمینه‌سازی و برنامه‌ریزی برای توسعه بازار فناوری و محصولات فناورانه؛

پیوند دانشجویان کشورها با شبکه فن بازار ملی ایران جهت توسعه روابط فناورانه در راستای سرمایهگذاری فناورانه در کشورهای هدف؛

تقویت تعاملات دانشجویان با کشور پذیرای ایشان (ایران) پس از فارغ التحصیلی و امکان تقویت روابط فناوری، فرهنگی و مالی در سالهای آتی (لازم به ذکر است آنچه به عنوان اهداف ذکر شد صرفا مبتنی بر تقویت روابط اقتصادی و فناورانه بود حال آنکه در حوزه‌های تقویت روابط سیاسی، امنیتی و اجتماعی بین کشورها نیز این موضوع حائز اهمیت است و به تعمیق روابط با ملل همجوار و دوست کمک شایانی در بلندمدت خواهد نمود و به افزایش عمق استراتژیک کشور کمک خواهد کرد.)

در این راستا همچنین فعالیت‌های پیشنهادی ذیل قابل پیاده سازی ست:

ایجاد شبکه و اطلاع‌رسانی و تشویق دانشجویان خارجی در خصوص عضویت در شبکه

معرفی پتانسیل‌های صنعتی و فناوری کشور به دانشجویان خارجی

برگزاری تورهای صنعتی و فناورانه از صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان کشور

حضور هدفمند دانشجویان خارجی در نمایشگاه‌های کشور از جمله نمایشگاه‌های حوزه فناوری

استفاده از ظرفیت فناوری و دانشگاهی کشور جهت رفع نیازهای فناورانه پیشنهادی خارجی

کارآموزی و استفاده از ظرفیت دانشجویان خارجی در شرکت‌های بازرگانی یا بخش‌های بازرگانی شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان

برگزاری دوره‌های آموزشی مشاوره صنعتی، تجاری‌سازی و انتقال فناوری

برگزاری رویدادها و نشست‌های تجاری و...

مشاوره انتخاب محصول و فناوری

معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه محصولات صنعتی و فناورانه کشور به دانشجویان خارجی

حمایت از صادرات محصولات با توجه به پتانسیل صندوق ضمانت صادرات و صندوق نواوری و شکوفایی

امکان استفاده از تسهیلات، لیزینگ و یا خدمات مشابه جهت صادرات محصولات دانش‌بنیان

راه‌اندازی مرکز داوری فی مابین عرضه‌کننده و تقاضاکننده فناوری.

برای نائل شدن کامل به این طرح پیشنهادی درگیر شدن معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، وزارت امور خارجه، وزارت صمت و سایر نهادهای تشکیل دهنده این زیست بوم لازم می‌کند. امید که با درپیش گرفتن برنامه‌های نوین و خلاقانه و استفاده از ظرفیت‌های مغفول در کشور، هر چه بیشتر در راستای تقویت اشتغال و توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان گام برداریم.

انتهای پیام/۴۰۲۱