اسطوره‌های قدیمی در انیمیشن‌های ایرانی مهجور مانده‌اند/ می‌گویند در پویانمایی شوخی نباشد، نقد که دیگر هرگز!

به گزارش خبرنگار سایرحوزه‌های گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، صنایع خلاق فرهنگی یکی از ریشه‌دارترین صنایع در ایران و جهان هستند که از همگرایی صنایع فرهنگی، تکنولوژی و خلاقیت‌های انسانی شکل می‌گیرد. ویژگی بارز این صنایع آن است که برای تولید کالا، به جای بهره‌گیری عمده از مواد اولیه‌ طبیعی و معدنی، عمده منابع از بروندادهای فکری و ذوقی انسان که ماهیت هنری و فرهنگی دارد، تأمین می‌شوند. صنایع خلاق رشد فوق‌العاده‌ای در دهه‌های گذشته داشته و توجه بخش‌های خصوصی و دولتی را در سراسر دنیا به سمت خود جلب کرده است.

محمد حیدری مهذب، کارگردان انیمیشن در زمینه نویسندگی و کارگردانی انیمیشن، گرافیک، پوسترسازی، طراحی‌های تصویری کامپیوتری فعالیت دارد. با وی به گفت‌وگو پرداخته‌ام که در ادامه از نظر می‌گذرانید.

قصور در پرورش کودکان؛ مشکل در آینده‌ای نزدیک

آنا: در حال حاضر رهبر معظم انقلاب بر توسعه صنایع و شرکت‌های خلاق تأکید دارند، حوزه اسباب‌بازی هم جزء صنایع خلاق فرهنگی محسوب می‌شود، به نظرتان این صنعت چه کمکی به پیشرفت کشور می‌کند؟

حیدری: هر وقت حرف از انیمیشن به میان می‌آید، رده سنی و مخاطبی که به ذهن همه خطور می‌کند، گروه کودک و نوجوان است. با توجه به تأکیدی که مقام معظم رهبری هم داشتند این گروه از مخاطبان رده سنی مهمی هستند؛ به‌خصوص که کشور ما به زودی وارد چرخه پیری خواهد شد. نسل آینده کشور باید به شکل مناسبی پرورش پیدا کنند و وارد جامعه شوند، چرا که هر نوع قصور و کم‌کاری در آینده خودش را به شکلی اغراق‌شده‌ نشان خواهد داد؛ چه در بحث آموزش، پرورش، چه در بحث روحیه روانی‌شان.

یکی از تاثیرگذارترین پویانمایی‌ها در بحث آموزشی، انیمیشن‌های نیروی انتظامی یا همان سیاساکتی بود که توانست در کوتاه‌مدت تأثیر خود را روی جامعه بگذارد و بر روی مسئله بستن کمربند و رعایت قوانین رانندگی فرهنگ‌سازی کند. این نشان می‌دهد که انیمیشن می‌تواند جایگاه خوبی در کشور ما داشته باشد به شرطی که به آن بها داده شود.

آنا: چرا شخصیت‌های داستانی ما به محصول و انیمیشن تاثیرگذار تبدیل نمی‌شوند؟

حیدری: این بسیار پرسش خوب ولی دردآوری است. دلیل‌اش هم این است که انیمیشن در کشور ما محصولی کاملاً‌ دولتی است، وجود سفارش دهنده خصوصی کم پیش می‌آید. از این جهت انیمیشن به دولت، مقامات و تصمیم‌گیرندگان آن، وابستگی پیدا می‌کند. اینکه به آن‌ها پرداخته نمی‌شود برای ما هم جای پرسش دارد، ما استقبال می‌کنیم اگر چنین اتفاقی بخواهد بیفتد. آقای احسان رهگذر انیمیشنی سینمایی با اقتباس از داستان‌های شاهنامه، ساختند ولی پروسه ساخت آن حدود هفت تا هشت سال طول کشید. امیدوارم موانعی که وجود دارد، برطرف شود و این استقبال و سفارش از طرف کسانی هم که تصمیم‌گیرنده هستند، اتفاق بیفتد. اساطیر به شدت قابلیت انیمیشن شدن را دارد و خیلی حیف است اگر از این ظرفیت‌ها استفاده نشود.

اسطوره‌های قدیمی در انیمیشن‌های ایرانی مهجور مانده‌اند

آنا: ما حتی به جنبه بازارپردازی فرهنگی هم توجه لازم را نداریم؛ در کشورهای خارجی وقتی انیمیشنی ساخته می‌شود در ارتباط با آن محصولات جانبی هم روانه بازار می‌شود.

حیدری: جای اسطوره‌های قدیمی در انیمیشن‌های ایرانی و حتی کلاس درس کودکان و نوجوانان ما خالیست! چه اشکالی دارد در مدارس کلاسی برای آشنایی آن‌ها با اساطیر و شخصیت‌های داستانی اصیلمان داشته باشیم؟ حالا نه به شکل سنتی نقاله‌خوانی بلکه با کارهایی مدرن برای این قشر جذابیت پیدا کند و به دنبال آن باشند. در این صورت حالا به جای اینکه به دنبال سوپرمن و بتمن بروند با این روش با اسطوره‌های قدیمی‌مان آشنا می‌شوند.

آمارها نشان می‌دهد انیمیشنی که در هالیوود حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار برایش هزینه می‌کنند تا تولید شود، فقط از بخش فروش محصولا جانبی همانند تیشرت، پوستر، اکسسوری‌ (جاکلیدی و عروسک‌ها)، چند برابر بودجه اولیه را برمی‌گردانند، حالا خود حق پخش انیمیشن به کنار! متاسفانه این اتفاق در کشور ما نمی‌افتد. البته چند سال گذشته در مورد نوشت‌افزار این اتفاق افتاد ولی بعد هم سریع فراموش شد. یعنی یک ردیف بودجه‌ای برایش در نظر گرفتند، حدود یک سالی روی آن کار شد ولی بعد دوباره به دست فراموشی سپرده شد.

بیشتر بخوانید:

• رقابت نابرابر انیمیشن‌های ایرانی با تولیدات خارجی/ ورود به عرصه جهانی راهکاری برای ارتقای صنعت پویانمایی است


• اسباب‌بازی‌های بومی و محلی را تجاری‌سازی می‌کنیم/ خانه خلاق کانون پرورش فکری؛ پایگاه هم‌اندیشی جوانان ایده‌پرداز


• رسانه ملی باید در ترویج صنایع خلاق فرهنگی نقش موثری داشته باشد


• مقام معظم رهبری صنایع خلاق را عامل رسیدن به خودکفایی می‌دانند/ امکان ورود به بازار جهانی با بها دادن به جوانان کشور


• تأکید رهبری برای توسعه صنایع خلاق عامل کاهش مهاجرت نخبگان است

میزان سرمایه‌گذاری؛ بزرگ‌ترین چالش‌ انیمیشنی‌ها

آنا: با این وجود با چه راهکاری می‌شود به صنعت انیمیشن ایران کمک کرد؟

حیدری: نگاه ویژه‌ای باید به این صنعت شود. اگر واقعاً قرار است به‌عنوان یک صنعت و حوزه اقتصادی به آن نگاه شود، قطعاً برداشتی که از آن توقع دارند مستقیماً با نوع نگاه و سرمایه‌گذاری ارتباط دارد، موقعی که سرمایه‌گذاری و نگاه ویژه به آن نشود، مسلماً خروجی هم نخواهد داشت. درست است که بخش دولتی و سرمایه‌گذاری آن بر صنعت انیمیشن تأثیرگذار بوده ولی اگر اتفاقات خوبی در این حوزه رخ داده، به خاطر علاقه هزینه‌های شخصی‌ای بوده که در این صنف وجود دارد و باعث می‌شود تا انیمیشن سرپا بماند.

در حال حاضر مهاجرت میان کسانی که در صنعت انیمیشن فعالند، بسیار رواج پیدا کرده است. به شخصه وقتی با جوانان مستعد برای استخدام صحبت می‌کنم از خلاقیت آن‌ها به وجد می‌آیم ولی وقتی میزان درآمد یا فضای کاری انیمیشن در ایران را می‌بیند، ترجیح می‌دهد تلاش‌ خود را بکنند تا در جایی خارج از ایران به ادامه فعالیت بپردازند یا اینکه در بهترین حالت مشغول به کار شخصی در منزل با اومافیست باشند؛ این‌ها دغدغه‌هایی است که ما داریم. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این حوزه میزان سرمایه‌گذاری است که باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.

شوخی نباشد، نقد که دیگر هرگز!

آنا: به نظر شما یکی از مشکلات صنعت انیمیشن ضعف در داستان و فیلمنامه نیست؟

حیدری: متاسفانه ما در حوزه نویسندگی و فیلمنامه ضعیف هستیم و دلایل خیلی زیادی دارد، ممیزی‌هایی هست که گاهی باعث افت کیفیت کارها می‌شود. منظورم فقط بحث نظارت‌های دولتی نیست، بخش عمده ماجرا مربوط به خود مردم می‌شود. در کشورهای دیگر به راحتی شوخی‌ و نقدهایی اتفاق می‌افتد؛ راجع به افراد مختلف، زمینه‌های شغلی، ‌اقوام، لهجه‌ها و غیره. به شکلی محترمانه هم این شوخی اتفاق می‌افتد اما در کشور ما به شدت در این حوزه‌ها ممیزی وجود دارد و کار را خیلی سخت می‌کند. اگر فردی بخواهد شوخی کند، از طرف قسمت نظارت تذکر داده می‌شود که این نه! آن نباشد! یعنی این‌قدر خط قرمزها زیاد است که کسی که می‌خواهد در این حوزه فعالیت کند، کلافه می‌شود و سعی می‌کند آن‌قدر خود سانسوری داشته باشد که بازنویسی اتفاق نیفتد. این خودسانسوری گاهی باعث افت کیفیت می‌شود. از طرفی در بحث فنی و مهارتی، افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند باید به روز باشند، بتوانند دانش‌افزایی کنند و مدام در حال یادگیری باشند.

آنا: در پایان اگر نکته‌ای هست، بفرمایید.

حیدری: وقتی اتفاقی همچون فرمایش رهبر معظم انقلاب و تاکیدشان رخ می‌دهد، بسیاری از افراد و نهادها به شکل تشریفاتی به آن نگاه میکنند. خیلی کم می‌بینیم که در ایران کسی پیگیر صنف مظلوم انیمیشن نیست؛ این که خبرگزاری شما این موضوع را پیگیری می‌کند بسیار جای امیدواری دارد.

انتهای پیام/۱۱۰/