هزینه کشته‌های جاده‌ای، 23 برابر بودجه درخواستی برای توسعه راه‌ها

هزینه ساخت جاده در ایران چقدر است؟
در این میان علی نورزاد، معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: ٢,٥میلیارد تومان برای ساخت هر کیلومتر راه اصلی، ٥ تا ٧‌میلیارد تومان برای ساخت هر کیلومتر راه‌آهن و ٧ تا ١٠‌میلیارد تومان برای ساخت هر کیلومتر آزادراه در کشور هزینه می‌شود؛ اما نباید فراموش کرد که هزینه‌های ساخت جاده برخلاف سایر صنایع، به هزینه‌های ثابت و جاری آن محدود نمی‌شود. «تلفات» هزینه‌‌ای است که در سایر صنایع معمول نیست؛ اما متاسفانه به جزیی جدایی‌ناپذیر از سفرهای جاده‌ای تبدیل شده است؛ تلفاتی که جدا از خسارات مالی و از بین رفتن سرمایه انسانی، به نابودی جان‌ انسان می‌انجامد. براساس اظهارات این مقام مسئول درحال حاضر ١١٦ طرح و ٦٠٠ پروژه زیرساختی حمل‌ونقل در دست اجراست که با محقق شدن بودجه ٢‌هزار و ٧٢٧‌میلیارد تومانی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، امکان تکمیل بخشی از این طرح‌ها و پروژه‌ها فراهم خواهد شد.
دلایل اصلی بالا بودن تلفات جاده‌ای
اما چه کسی مسئول وقوع این ۲۹۴ فقره تصادف فوتی یا مرگ آن ٣٨٩ نفر است؟ مردم علاقه‌ای به رعایت قوانین رانندگی نشان نمی‌دهند و این گونه است که گفته می‌شود، عامل ٧٠‌درصد این سوانح رانندگان هستند. نقش رسانه ملی هم گویی تنها این است که هر روز تصویر پیکر بی‌جان یکی از ایرانیانی را که زیر پارچه‌ای سفید پوشانده شده و گرداگرد او را سکه‌های صدقه احاطه کرده است، نشان دهد و بگوید این است عواقب بی‌احتیاطی. سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی نیز مدعی است که تمام خودروها از حیث شاخص‌های استاندارد در وضع مطلوبی به سر می‌برند. از سوی دیگر گزارش‌های غیر‌رسمی حکایت از آن دارد که خودروها به میزان ٢٠‌درصد نقش مستقیمی در بروز حوادث دارند. اما درحالی خطاهای انسانی، ضعف ایمنی خودروها و نقص ایمنی جاده‌ها ٣ عامل اصلی بروز تصادفات معرفی می‌شود که مسئولان همواره از نقش پررنگ کاهش قدرت نقدینگی خانوار غفلت می‌کنند. براساس آمار ارایه شده میزان تردد در جاده‌های کشور در نوروز امسال با رشد ١٠‌درصدی همراه بوده است؛ به عبارت دیگر نوروز امسال بر تعداد خانواده‌هایی که برای کاهش هزینه‌های خود به ناچار با خودروی شخصی راهی جاده شده‌اند، افزوده شده است. غافل از این‌که جاده‌های کشور گنجایش تردد این تعداد وسیله نقلیه را نداشته و در سایه کاهش بودجه‌های عمرانی ‌درصد اندکی از هدف‌گذاری صورت گرفته در برنامه پنجم توسعه اقتصادی در خصوص ساخت جاده‌های کشور محقق شده است.
کم‌توجهی به توسعه بخش ریلی
هرچند هنوز آمار رسمی دقیقی در خصوص میزان تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای تاکنون که مدت زمان اجرای برنامه پنجم به پایان رسیده، منتشر نشده است. عقب‌ماندگی دیگر حمل‌ونقل در بخش‌های ریلی، دریایی و هوایی و عدم توسعه‌یافتگی آن در سراسر کشور است که می‌توان آن را در حجم بالای سفرهای جاده و به تبع آن تلفات آن موثر دانست؛ اما فارغ از آثار روانی اعلام این آمار که ممکن است برای مدت کوتاهی گروهی را به تامل وا دارد یا موجبات اندوه آنان را فراهم آورد، این تصادفات و سوانح هزینه‌های هنگفتی را در پی دارد که گاه ممکن است از نظرها پنهان بماند مانند هزینه‌ها و محرومیت‌هایی که مرگ یک سرپرست خانوار برای خانواده‌اش به همراه دارد؛ به عبارت دیگر چنانچه متوسط خانواده‌های ایرانی را ٤ نفر در نظر بگیریم، درخواهیم یافت که مرگ حدود ٤٠٠ نفر در جاده‌های کشور طی نوروز امسال به طور متوسط حدود یک‌هزار و ٦٠٠ نفر در کشور را با چالش‌های متعددی مواجه می‌کند که قابل چشم‌پوشی نیست. از سوی دیگر هزینه‌هایی که نظام سلامت از این ناحیه متحمل می‌شود را نمی‌توان نادیده گرفت. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد نه‌تنها مرگ هزاران ایرانی که هزینه مستقیم و غیر‌مستقیم سوانح رانندگی که به ٧‌درصد تولید ناخالص داخلی می‌رسد نیز هنوز مسئولان را به صورت جدی درگیر این معضل نکرده است. این درحالی است که تجربه کشورهایی که روی کاهش این تلفات تمرکز کرده‌اند، نشان می‌دهد تصادفات و تلفات جاده‌ای قابل پیشگیری است و البته هزینه‌های ناشی از این حوادث نیز می‌تواند صرف سرمایه‌گذاری شود.
بار عقب‌ماندگی حمل‌ونقل بر دوش جاده‌ها
بی‌شک نمی‌توان حمل‌ونقل جاده‌ای را متوقف کرد؛ اما آیا راهکاری برای کاهش سفرهای جاده‌‌ای وجود دارد؟ جواب بسیار ساده است؛ بله. حمل‌ونقل ریلی، هوایی و دریایی می‌توانند جایگزین‌های مناسبی برای سفرهای جاده‌‌ای باشند. افزایش ظرفیت سایر روش‌های حمل‌ونقل، خواه‌ناخواه از بار ترافیک جاده‌های ایران خواهد کاست و این به آن معناست که تصادفات جاده‌‌ای نیز کاهش می‌یابد. در این میان هر چند که مسئولان از افزایش تعداد پروازها از ٧٧٠ پرواز در روز به ١٠٤٥پرواز و افزایش ٣٠‌درصدی جابه‌جایی مسافران از طریق قطار در مقایسه با روزهای عادی‌ سال یا حتی رکورد‌زنی حجم مسافران دریایی در بنادر استان هرمزگان و گذشتن آن از مرز یک میلیون نفر سخن می‌گفتند، اما شواهد امر حاکی از آن است که این ظرفیت متناسب با نیازهای مسافران در ایام پرتردد همچون نوروز نیست؛ به‌طوری که با وجود افزایش ظرفیت پروازها و قطارها، بلیت بازگشت برای روزهای پایانی تعطیلات بهاری کمیاب و حتی نایاب شده بود و با وجود استقبال حداکثری از این ظرفیت‌ها، همچنان بار سنگینی بر دوش حمل‌ونقل جاده‌ای کشور است.

توسعه پر خطر‌ترین روش حمل‌و‌نقلی در ایران

شهروند| براساس اطلاعات ارایه شده در پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، داده‌های ترافیکی از ثبت تردد بیش از ٤٦میلیون خودرو تا روز ١٢فروردین تنها در محورهای دو استان مازندران و البرز خبر می‌دهند. همچنین در روزهای ١٢ و ١٣ فروردین، ترافیک جاده‌‌ای در اکثر محورهای شمالی کشور سنگین و نیمه‌سنگین بوده است. این درحالی است که تقاضا برای سفرهای جاده‌ای از این میزان هم بیشتر بوده که به کمیابی بلیت وسایل نقلیه عمومی منجر شده است.
نیما شهرزاد، معاون دفتر حمل‌ونقل مسافری سازمان راهداری تعداد سفرهای انجام شده با ناوگان عمومی جاده‌ای را از ٢٥ اسفند تا ١١ فروردین معادل ٥٦١هزار سفر عنوان کرده و دراین‌باره می‌گوید: طی این سفرها ٦میلیون و ٦٥٧هزار مسافر جابه‌جا شده‌اند. ٣٢درصد از سفرهای حمل‌ونقل عمومی جاده‌‌ای با ناوگان اتوبوسی، ١٩درصد با مینی‌بوس و میدل باس و ٤٩درصد از سفرها توسط ناوگان سواری کرایه انجام شده است. درواقع ظرفیت پایین حمل‌ونقل عمومی غیرجاده‌‌ای، منجر به اقبال به جاده‌ها بیش از ظرفیت موجودشان و گسترش سفرهای جاده‌‌ای به‌عنوان پرخطرترین روش حمل‌ونقل شده است.