رییس انجمن جامعه شناسی ایران: فضای جنگ سرد در موضوعات کلان کشوری با افکارسنجی قابل رفع است

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، دکتر محمد امین قانعی راد در گفت و گو با شفقنا، به نقش بسیار مهم و تاثیرگذار سیاست نهادین در جوامع دموکراتیک و توسعه یافته اشاره کرد و افزود: در همه جوامع توسعه یافته اصطلاحی به نام سیاست نهادین( مجلس، دولت) یا همان دستگاه سیاسی، نهادهای تصمیم گیرنده و تاثیرگذار وجود دارد که قادر هستند مسایل و مشکلاتی که در جامعه با آن مواجه هستند را برطرف کند. بطور طبیعی سیاست نهادین باید قادر به رفع همه مشکلات و نگرانی های جامعه باشد. نظرسنجی بخشی از شیوه های ارتباط دستگاه سیاسی با مردم است که قادر است بطور روزمره با جمع اوری اطلاعات رفتار جامعه را پیش بینی کند جامعه ای که توسعه یافته باشد باید مشکلات اجتماعی آن از طریق سیاست نهادین که نهادی تصمیم گیرنده است رفع کند.

نقش مهم سیاست نهادین در رفع مشکلات جامعه

وی در ادامه تصریح کرد: در اکثر جوامع عوامل و کارگزاران سیاست های نهادین بعد از هر دوره چهار ساله از طریق انتخابات تغییر می کنند. در واقع این دستگاهها عمدتا مبتنی بر انتخابات هستند که صلاحیت تصمیم گیری، اجرا و رفع مشکلات عموم مردم را دارند از طرف دیگر بر پایه اطلاعاتی که از افکار عمومی بدست می آورند از خواسته ها و دغدغه های مردم جامعه اطلاع و در جهت رفع آن تلاش می کنند.

شیوه های افکارسنجی

این جامعه شناس به شیوه های سنجش افکارعمومی توسط سیاست های نهادین اشاره کرد و یادآور شد: در اکثر جوامع به خصوص جوامع توسعه یافته رسانه ها از جمله ابزارهایی هستند که صدای مردم را منعکس می کنند و روش دوم سنجش افکارعمومی و انتقال تب و تاب جامعه بصورت مصاحبه، پرسش نامه ها و سایر روشهای آماری است که توسط سازمان های تخصصی و بی طرف سنجیده می شود و در نهایت این جنبش های اجتماعی نظیر جنبش محیط زیست، زنان، کارگران، کودکان و گروههای اجتماعی دیگر هستند که می توانند با ارایه نظریات و خواسته های اعضای خود در تصمیم گیری به سیاست های نهادین کمک کنند.

حل مشکلات با تعامل سازنده سیاست نهادین و مردم

دکتر قانعی راد با تاکید بر اینکه سیاست نهادین باید در تعامل با فضای عمومی جامعه مسایل و مشکلات خود را حل کند اظهار کرد: در جامعه ای که بین سیاست نهادین و فضای عمومی جامعه تعامل وجود دارد سیاست مانند متنی از یک روانی و خوانایی برخوردار است راه و جهت برای همه مشخص است مانند یک متن و مردم حدس می زنند چه اتفاقی می افتد و چه مسیری را پیش رو دارند. بنابراین در این شرایط اگر گره ای نیز در جامعه وجود داشته باشد سیاست نهادین که پشتوانه قانونی دارد و دارای مشروعیت است با کمک افکار عمومی آن را رفع می کند.

عدم وحدت درونی در سیاست جامعه ایران

رییس انجمن جامعه شناسی ایران، با تاکید بر اینکه سیاست در جامعه ایران از یک وحدت و انسجام درونی برخوردار نیست خاطر نشان کرد: متاسفانه در جامعه ایران سیاست روان و خوانایی نیست و سیاست ما از یک نوع پیچیدگی و ابهام برخوردار است و مردم به راحتی قادر به خواندن این سیاست نیستند. در واقع در عرصه های غیر رسمی جامعه ما تنوع احزاب، دیدگاهها، اندیشه ها و عقاید وجود دارد اما در عرصه رسمی این تنوع دیده نمی شود وافرادی که سیاست را دست می گیرند هیچ تضمینی ندارند که بخواهند اجرا کنند و نوعی تکثر غیر رسمی در فضای سیاسی جامعه ما حاکم است. بنابراین ما نیازمند یک سیاست نهادی منسجم، روشن و خوانا هستیم تا سیاست نهادین در تعامل با فضای عمومی بتواند مشکلات را برطرف کند.

بی توجهی به جنبش های اجتماعی و نقش آن در جامعه

به گفته وی متاسفانه جنبش های اجتماعی و نقش آن در جامعه ما به رسمیت شناخته نشده اند و نقش افکارعمومی نیز از اهمیت کافی برخوردار نیست به همین دلیل درکشور ما سیاست نهادین قادر نیست به رفع مشکلات عموم نیست و از طرفی مراجعه به افکار عمومی تعامل با آنها برای رفع مسایل مهم و کلان کشوری صورت نمی گیرد و این مراجعه تنها به زمان انتخابات خلاصه و بعد از آن مردم و نقش آنها به فراموشی سپرده می شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: همانطور که گفته شد در جامعه ما از طرفی سیاست روان و خوانا وجود ندارد و سیاست نهادین( دولت، مجلس و سایر نهادهای قانونی) قادر به حل مشکلات عموم نیست از طرف دیگر در کشورهای دموکراتیک وقتی مجلس یا دولت امور را در دست می گیرد دارای اختیارات قانونی است و این مشروعیت را دارد در جهت صلاح جامعه برنامه هایی را اتخاذ و اجرایی کنند. در حالی که در جامعه ما سیاست نهادین یکپارچگی و انسجام درونی ندارد در واقع نهاد سیاست پاره پاره است که هر تیکه در برابر همدیگر قرار می گیرند و مانع ایجاد می کنند.

اگر وحدت درونی در سیاست نهادین ما وجود داشته باشد نقش افکارعمومی هم سنجیده می شود

دکتر قانعی راد ابعاد و بلاتکلیفی در جامعه را از مهم ترین پیامدهای سیاست های جزیزه ای در کشور دانست و گفت: عدم انسجام در سیاست های نهادین موجب شده که جامعه فعلی ما در وضعیت ابهام، نامعلومی و به نوعی تعلیق قرار بگیرد و این وضعیت نیز تنها به عدم مراجعه به افکارسنجی در امور مهم و ملی خلاصه نمی شود اگر وحدت درونی در سیاست نهادین ما وجود داشته باشد نقش افکار عمومی هم سنجیده می شود و مشکلات رفع خواهد شد. نمونه بارز در این زمینه همان موضوع برجام است که توسط سیاست نهادین تصمیم گیری و در نهایت در مجلس نیز تصویب شد اما این مسله به دلیل اینکه در سیاست رسمی ما هنوز دارای ابهام است در ذهنیت عموم نیز معلق است از روشنی برخوردار نیست و جامعه دچار نوعی بلاتکلیفی در این زمینه شده و اعتماد عموم در این زمینه کسب نشده است و مردم نمی توانند به پایداری و جهت گیری های نهادهای سیاسی اعتماد داشته باشند.

فضای سیاسی ایران در حالت جنگ سرد قرار دارد

این پژوهشگر اجتماعی از اصطلاحی به نام “جنگ سرد” در فضای سیاسی ایران یاد کرد و افزود: جنگ سرد در فضای سیاسی همان حالت تعلیق، ابهام، بلاتکلیفی و تنش در فضای روانی جامعه است که موجب نوعی تعطیلی درونی در جامعه شده است. در واقع وقتی جامعه ای در چنین شرایطی قرار بگیرد باید نهادهای قانون گذار نظیر مجلس با تصویب قانون یا مصوبه ای با قاطعیت وضعیت را روشن کنند و دستگاههای حاکمیت در خصوص موضوعات مهم به توافق برسند تا افراط گرایان سوار بر این وضعیت تعلیق به سیاه نمایی نپردازند و با سو استفاده از بی اطلاعی برخی از گروههای مردم زمینه را برای ظهور خود اماده نکنند در واقع بن بست های سیاسی همواره حرکت های رو به جلو در جامعه را کند می کند و نباید در این بن بست ها قرار گرفت.

نقش موثر افکارسنجی در موضوعات کلان کشوری

قانعی راد در پایان خاطر نشان کرد: از طرفی دیگر نهادهای سیاسی می توانند با سنجش افکار عمومی مهر تاییدی به سیاست یا برنامه اجرایی خود بزنند. بنابراین اگر در موضوعات مهم و کلانی نظیر برجام افکار سنجی صورت بگیرد و از طرفی مجلس با قاطعیت وارد شود، می شود از بلاتلکیفی فعلی بیرون رفت. چرا که هزینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ابهام در برنامه یا سیاستی بسیار سنگین تر و گاها جبرنان ناپذیر است.