اخبار؛ محور اصلی نظام تصمیم‌گیری در جهان امروز!

به گزارش گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، پیش‌تر و قبل از اینکه دنیای دیجیتال در کسری از ثانیه انتقال اطلاعات را به دورترین نقاط میسر گرداند، خبرنگاری جایگاه ویژه خود را داشت.

نمی‌توان گفت تجربه نگاشتن و انتشار اخبار مختص قرن‌های اخیر است و بشریت در قرون گذشته با آن بیگانه بوده است، چه، تاریخ‌نویسان هر یک به شکلی خبرهایی را به ما انتقال داده‌ بودند، چنانچه متون مقدس ادیان ابراهیمی نیز در بخش‌هایی قابل توجه به ارائه اخبار گذشتگان می‌پردازد، بگذریم از اینکه پیامبران نیز عمده تلاششان رساندن اخباری است که به آگاهی بشر منتهی شود تا انتخاب‌های او را تحت تاثیر قرار دهد.

خصیصه‌ها و رفتارهای ناقلین اخبار نیز چه در گذشته و چه در حال حاضر بر شاخص‌های نسبتا برابری تاکید می‌ورزند که انتقال اخبار رویدادها آنگونه که اتفاق افتاده و عدم دخل و تصرف در اخبار و پیام‌ها، از جمله این شاخص‌ها و شروط اساسی برای گزارش‌گری بوده و هست.

در ساحت دینی این امر چندان مهم است که حتی قائلین به عدم عصمت در افعال شخصیه پیام‌آوران وحی، عصمت را در انتقال پیام به رسمیت می‌شناسند و آن را تنها شرط اساسی برای شکل‌گیری «انتخاب» می‌دانند.

نگارش و انتقال خبر با نام‌گذاری افرادی که چنین مسئولیتی را به عهده گرفتند به‌عنوان «خبرنگار»، شکل جدیدی را با شروع انقلاب صنعتی به خود گرفت و ماهیتا از تاریخ‌نگاری صرف و ثبت اخبار مهم و رویدادهای خانواده‌ها، سخنان و روایات اشخاص نخبه و برگزیده برای نسل‌های بعد فاصله گرفت و به سوی ارائه اخبار مهم روزانه برای مردم عادی زمانه گرایش یافت.

این تغییر ماهوی رقم خورد تا نشان دهد که مدرنیته در کنار تحول مفاهیمی که در بسیاری از حرفه‌ها و مشاغل و نوع تعاملات و قواعد میان آنها ایجاد کرده بود، بر این مورد نیز تاثیر چشم‌گیری داشته است.

محدود بودن ابزار انتقال خبر به شخصیت خبرنگار، او را به ابزاری برای یافتن، پردازش، انتقال و تحلیل خبرها تبدیل می‌کرد و در چنین شرایطی معلوم بود که این حرفه پر خطر‌ترین حرفه‌ای محسوب می‌شد که از یک طرف با خطرات فیزیکی محل تهیه خبر روبرو بود و از طرف دیگر با تهدیدات انسانی که منافعشان در عدم انتشار و یا انتشار اخباری مستتر بود.

خبر و خبرنگاری با پیشرفت‌های تکنولوژیک و ورود امواج به زندگی بشر بار دیگر تحولات عمیق‌تری را تجربه کرد و مدرنیته آن را به عنوان اصلی‌ترین ابزار ورود خود به جهان مورد ارزیابی قرار داد.

سرعت در تبادل اطلاعات اما در یک قرن اخیر و حضور ابزارهای متنوع در این حوزه، اهمیت بیش از پیش «اخبار» را نه برای تاریخ‌نویسی یا نقل قول‌های جذاب در زمان استراحت بشر، یا فخر فروشی‌ در برابر عدم اطلاع دیگران در نشست‌های شبانه و اوقات فراغت که برای اتخاذ تصمیم‌های تعیین‌کننده و پی‌در‌پی، با توجه به واقعیت‌های عینیِ رخ داده، مطرح می‌نمود.

امروزه اخبار خبرنگاران به ابزار اصلی تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان بدل شده و اهمیت این موضوع هر روز بیش از روزهای قبل نمود می‌یابد.

انسان مدرن به زودی پی‌برد که اگر چه عینی بودن خبر به حدی اهمیت دارد که اگر بر شنیده‌ها تنزل یابد، لاجرم باید پیش از اطلاع از ماهیت خبر، مخاطب را در جریان «شنیده بودن» جنس خبر قرار داد، اما مهم‌تر از آن، «انتخاب» از میان هزاران هزار رویداد بود که ارزش «خبر شدن» را داشت تا به اطلاع دیگران برسد.

«انتخابِ»یک رویداد برای خبر شدن مدیون «گزینش» آدمی است. با توجه به اینکه اخبار در قامت عنصری برای تصمیم‌های مهم مطرح شده است، نگرانی از دخالت انسانی در نوع بیان، مهم جلوه دادن موارد بی‌ارزش، القاء انگیزه‌ها و اهداف سازماندهی شده و... به‌وجود آمد و بدین ترتیب قواعدی برای جداسازی خبر از تحلیل یا آرزو شکل گرفت.

گرچه همه می‌دانیم که در نهایت این «آدمی» است که با تمام جزئیات ایدئولوژیک و داوری‌هایی که خواسته و ناخواسته او را صاحب عینکی می‌کند تا وقایع را از پس آن ببیند، لاجرم اجرای آن قواعد را هم با ظرفیت‌هایی جدید همراه می‌کند یا داشته‌ها و ظرفیت‌های آن را معطل می‌گذارد!

شاید تنها راه مصونیت از این همه تاثیرگذاری همان باشد که «مارشال مک‌لوهان» اندیشمند کانادایی گفت: «آگاهی از این راز بزرگ که می‌خواهند آنگونه بیاندیشی که آنها می‌خواهند.»

همین هشدار، «تفسیر و اظهارنظر» را به‌عنوان جنبه ارزیابى ذهنى و قضاوت شخصى درباره رویدادهاى خبری، از مقوله «خبر» جدا کرد تا مخاطبین بتوانند اگر چراهایی درباره اخبار داشتند، از زبان و استنباط مفسر یا نویسنده پاسخ گیرند.

بر این اساس؛ خبرنگار به مفهوم مدرن آن فردی است که علاقه‌مند به تبدیل مجهول‌ها به معلوم‌هاست، معلوم‌هایی که طرفداران و مخالفانی دارد و نشان می‌دهد در این حرفه علاوه بر داشتن ذوق و استعداد شخصی باید صبوری و استقامت را در کنار وفاداری به حقیقت بر دوش کشید.

جای بسی تاسف است که این حرفه با وجود وسعت، پیچیدگی‌ها و خطرپذیری‌هایش و نیاز مفرط به وجود آن در جوامع امروز که ستون‌هایش بر تبادل اطلاعات بنا شده، هنوز هم جایگاه واقعی خود را در میان دیگر شغل‌ها به‌دست نیاورده و به تناسب سختی‌ها و اهمیتش از مواهب و امکانات برخوردار نیست.

انتهای پیام/۴۱۲۹/