بزرگ‌ترین مرکز آموزش عالی استان بوشهر در چه پله‌ای قرار دارد؟

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ استان استراتژیک بوشهر با مساحت ۲۷۶۵۳ کیلومتر مربع به دو قسمت جلگه‌ای و کوهستانی تقسیم می‌شود و آب و هوای آن به طور کلی گرم و صحرایی است که در ماه‌های سرد، خشک و مطبوع بوده و آسمان صاف و روشن و در ماه‌های گرم سال، هوای آن گرم و آسمانش آبی و بی ابر است.

بندر بوشهر، پیشینه‌ای به قدمت تمدّن «ایلام» و فرهنگی درخشان به سابقه تاریخ مدوّن و مکتوب ایران دارد. تاریخ جدید بندر بوشهر کنونی به سال ۱۱۵۳ ه. ق (قرن هجدهم میلادی) - عصر نادرشاه افشار- بازمی‌گردد. بسیاری از جهانگردان و جامعه شناسان، خصوصیات اجتماعی، اخلاقی مردم این شهر را این‌گونه توصیف کرده‌اند که مردمی مهربان، صمیمی، مهمان نواز، زودجوش، خونگرم، قانع، کم حرف، پایبند به اصول مذهبی، اخلاقی و آداب اجتماعی، وطن دوست و متکی به نفس و سازگار و ادب دوست و بافرهنگ هستند.

**عوامل احساس نیاز به راه‌اندازی دانشگاه

با توجه به اینکه بوشهر در زمینه فرهنگی و به‌ویژه آموزش و پرورش نوین سابقه‌ای دیرینه دارد با این وجود، پیش از انقلاب اسلامی، هیچ گونه مراکز آموزش عالی در این شهر و استان وجود نداشته و در اثر نبود این مراکز، چه بسیار استعداد‌های درخشان و قابل توجّهی که به دلیل محروم ماندن از ادامه تحصیل در مرکز و دیگر استان‌های کشور، شکوفا نشده، پژمرده شدند و خشکیدند.

پس از انقلاب، به دلیل نیاز جامعه به افراد تحصیلکرده و صاحب فرهنگ و از سویی به دلیل انطباق علم و ادب با فرهنگ غنی اسلام و عطش طبقات گوناگون مردم به فراگیری علوم و فنون، مسئولان بلندپایه کشور و به منظور گسترش مراکز آموزش عالی با توجّه به مشکلات زمان جنگ و محدودیت و ظرفیت بودجه دولت در امر توسعه کمّی و کیفی دانشگاه‌های دولتی، حلّ این معضلات را در گشایش دانشگاهی که از بودجه مردم تغذیه کند، یافتند.

اینجا بود که دانشگاه آزاد اسلامی با موفقیت و مساعدت بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) و معاضدت دولتمردان وقت راه‌اندازی و به نشر علوم و معارف پرداخت. چندی نگذشت که شاخ و برگ درخت طوبای دانشگاه، سراسر کشور را فراگرفت و تا اقصی نقاط کشور ریشه دوانید، بندر بوشهر از طراوت و سرسبزی این طوبای دانشگاهی، سال ۱۳۶۴ بهره‌مند شد.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر با تلاش مستمر مسئولان محلی و خواست و اراده مردم بوشهر، هشتم آبان ۱۳۶۴ راه‌اندازی شد و برای نخستین بار بهمن همان سال از دانشجویان پذیرفته شده در کنکور سراسری در دو رشته تحصیلی حسابداری و عمران در مقطع کاردانی به تعداد ۱۲۷ نفر ثبت‌ نام صورت گرفت و به این ترتیب فعالیت آموزشی این واحد دانشگاهی آغاز شد.

روند حرکت دانشگاه از بدو راه‌اندازی تا سال ۱۳۷۰ به دلیل تغییر مکرر مدیریت و ریاست دانشگاه و بعضاً غیربومی بودن مسئولان دانشگاه کند و تدریجی بود و پذیرش دانشجو در همان رشته‌ها صورت می‌گرفت و تعداد دانشجویان تا سال ۱۳۷۰ فقط به ۹۵۰ نفر رسید؛ اما از سال ۱۳۷۰ حرکت و توسعه دانشگاه به شکل قابل توجهی سرعت یافت به نحوی که طی ۱۰ سال واحد بوشهر مدارج کوچک، متوسط و بزرگ را طی کرد و اکنون پس از گذشت قریب به ۴۰ سال، این واحد دانشگاهی به درخت تنومند و پرباری با درجه جامع تبدیل شده است.

تاریخچه ایجاد دانشگاه آزاد بوشهر در دو بخش اولیه، ایجاد و تا حدودی گسترش بود. مرحله سوم گسترش رشته‌های تحصیلی واحد بوشهر دهه ۷۰ شمسی بود که تعداد رشته‌های تحصیلی این واحد از ۷ رشته به ۳۳ رشته تحصیلی در مقاطع کاردانی و کارشناسی و یک رشته در مقطع کارشناسی ارشد (ادبیات فارسی) در سال ۱۳۸۰ رسید و تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در این رشته‌ها به ۶۲۰۲ نفر افزایش یافت.

مرحله چهارم گسترش رشته‌های تحصیلی واحد بوشهر مربوط به سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ است که تعداد رشته‌های تحصیلی از ۳۳ رشته به ۵۹ رشته در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد رسیده است.

اکنون واحد بوشهر با درجه جامع به عنوان بزرگ‌ترین و پرسابقه‌ترین دانشگاه و مرکز آموزش عالی استان بوشهر دارای ۴۵ رشته در مقطع کاردانی، ۴۴ رشته در مقطع کارشناسی، ۴۶ رشته در مقطع کارشناسی ارشد و ۱۹ رشته در مقطع دکتری تخصصی است.

دانشگاه آزاد اسلامی در بوشهر دارای امکانات و فضا‌های اداری، آموزشی، رفاهی و ورزشی متنوع، باشگاه سوارکاری، باشگاه اهداف پروازی، سالن ویژه امتحانات، مرکز رشد واحد‌های فناور، اراضی مستعد کشت گلخانه‌ای، اراضی اختصاص یافته به مرکز تحقیقات آبزیان و طرح‌های اقتصادی مرتبط با خلیج فارس است که جایگاه ویژه واحد بوشهر در مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی و نیز در مجموعه آموزش عالی استان بوشهر را نمایانگر می‌کند.

این دانشگاه با انتشار و ارائه ۴۲۴ مقاله isi، صد و بیست و نه مقاله بین المللی، ۱۸۳ مقاله علمی پژوهشی، ۱۲ مقاله علمی ترویجی، ۹۰ کنفرانس بین المللی، ۱۱۸ کنفرانس علمی، ۶۲ همایش بین‌المللی، ۱۳ همایش ملی، ۲ همایش بین المللی، ۲۱ طرح برون دانشگاهی، ۲۷۵ طرح درون دانشگاهی، چاپ ۶۱ عنوان کتاب تخصصی، ۵ مرکز تحقیقاتی، ۵ مجله مصوب، ۲۹ اختراع، یک مرکز رشد، ۳۱ تفاهم نامه فعال، ۳۰ آزمایشگاه، ۹ کارگاه، مخزن کتابخانه‌ای با داشتن قریب به ۱۰۰ هزار عنوان کتاب فارسی و لاتین که از غنی‌ترین کتابخانه‌های استان است در جایگاه برجسته‌ای در استان و در وضعیت قابل قبولی در سطح کشوری قرار گرفته و با برنامه‌های پیش رو به سطح مطلوب‌تری ارتقا پیدا خواهد کرد.

برخی از اختراعات دانشجویان و اعضای هیئت علمی واحد بوشهر را دستگاه تولید الکتریسیته از امواج، دستگاه محافظ کلید‌های ۳ فاز، دستگاه پیشگیری از برق گرفتگیف ربات هوشمند، دستگاه عملگر برقی برای کنترل شیر‌های خطوط انتقال سیال، سیستم هوشمند کنترل و تعیین وضعیت دوچرخه جهت صرفه جویی در انرژی، بخاری گازسوز اسپیلیت شامل می‌شود.

آزمایشگاه‌های واحد بوشهر مجتمعی آزمایشگاهی شامل ۴ فاز بوده که هر فاز دارای ۱۰ کارگاه و آزمایشگاه آموزشی به مساحت ۷۲ متر مربع است. این آزمایشگاه و کارگاه‌ها شامل آزمایشگاه‌های پایه و مهندسی مانند عمران، برق، کامپیوتر، شیمی مهندسی و پایه، شیمی نفت و آزمایشگاه‌های شاخص شبیه ساز هسته‌ای، فشار قوی و شیلات است. این آزمایشگاه‌ها عضو شبکه شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری هستند.

اکنون ۵ مرکز تحقیقاتی نخل، علوم ورزسی، علوم رفتاری، فرهنگ و تمدن خلیج فارس و انرژی‌های نو و گروه پژوهشی آبزیان گرمسیری در واحد دانشگاهی بوشهر فعال است. ۳ مجله تخصصی مهندسی مخابرات با رتبه A پلاس، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی مورد تأیید وزارتین و مجله تحقیقاتی تمثیلی در زبان و ادب فارسی و مجله علوم آبزیان هم فعال هستند.

باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد بوشهر نیز سال ۱۳۸۰ راه‌اندازی شده و همواره در طول سالیان اخیر در راستای اهداف کلان باشگاه گامهای مثبتی را برداشته است. رویکر جدید این دانشگاه در پیشتازی در عرصه علم و دانش و اشتغالزایی و کارآفرینی و ورود جدی به این بخش‌هاست.

**محصول کیتین و کیتوسان

محصول کیتین و کیتوسان حاصل ظرفیت استان بوشهر یعنی ماهی، میگو و پوست سخت پوستان دریایی است. تیم فناوری واحد بوشهر از بازیافت و فرآوری ضایعات میگو که اکثراً به صورت دورریز است، ارزش افزوده بسیار زیادی را تولید کرد و با توجه به ظرفیت داخلی می‌توان دانش و فناوری تولید صنعتی این ماده را به صورت صد درصد بومی‌سازی کرد. ابتدا با بررسی همه جانبه تکنیک‌ها و روش‌های مختلف تولید این مواد در مراجع مختلف و آزمایش و اجرایی کردن این روش‌ها در مقیاس ازمایشگاهی و با بررسی نتایج حاصله نسبت به بهینه سازی و ترکیب روش‌های پیشین اقدام شد و در نهایت، متخصصان این دانشگاه، موفق به صرفه جویی حدود ۳۵ درصدی در مصرف مواد شیمیایی، صرفه جویی در زمان عمل آوری تا درصد و همچنین افزایش راندمان استخراج ماده کیتوسان تا ۲۰ درصد شدند.

با بررسی‌های انجام شده نتایج حاصل و ارزیابی مواد تولیدی از جهت خلوص، مشخص شد که به‌رغم طراحی روش تولید برای ساخت کیتوسان با گرید صنعتی (خلوص ۷۵ درصد) اما نتایج نشان دهنده خلوص و گرید دارویی یعنی ۹۵ درصد بود که این خود نشان دهنده قدرت و توانایی روش ابداعی متخصصان این دانشگاه است.

**مزرعه کشت و تولید جلبک اسپیرولینا

نخستین کنفرانس جلبک در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد و واحد دانشگاهی بوشهر با ارائه BP و SF به دنبال ایجاد مزرغه کشت جلبک بود. جلبک جایگزینی سالم و مقوی و کم هزینه برای خوراک انسان است. این واحد دانشگاهی کلوچه و ساندویچ جلبک را به صورت محدود تولید و عرضه کرده است.

**بسته بندی خرما

کارگاه بسته بندی خرما در مجتمع آموزشی عالیشهر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر راه‌اندازی شده است.

واحد دانشگاهی بوشهر اکنون دارای ۱۴۰ عضو هیئت علمی شامل ۵ دانشیار، ۸۰ استادیار و ۵۵ مربی است. اعضای هیئت علمی این دانشگاه همواره در عرصه‌های اجتماعی ملی و بین المللی خوش درخشیده‌اند به نحوی که اعضای هیئت علمی این دانشگاه به عنوان ۲ درصد دانشمندان برتر جهان، چهره ماندگار استان، برگزیده جشنواره فرهیختگان، پزوهشگر برتر استان و .. شده‌اند و جزء نخستین دانشگاه‌هایی بوده که مرکز رشد واحدهای فناور راه‌اندازی کرده است.

راه‌اندازی مرحله نخست مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر به حدود سال ۸۹ برمی‌گردد؛ اما مجوز‌های رسمی از حدود سال ۹۱ اخذ و مجوز اولیه از پارک علم و فناوری استان بوشهر اخذ شد

**تولیدات

قایق دوبَدَنه یا کاتامِرَن، نوعی قایق است که از دو بدنه تشکیل شده و توسط قابی به هم وصل شده‌اند. برخی کشتی‌ها هم به صورت دوبدنه ساخته می‌شوند. دوبدنه‌ها هم به صورت بادبانی و هم موتوری ساخته می‌شوند. قایق‌های دو‌بدنه نخستین بار توسط ماهیگیران پاراوایی در کرانهٔ تامیل نادو هندوستان استفاده شده که آن را در زبان محلی «کاتاماران» می‌نامند.

ژل‌های درمانی و پاک‌کننده‌ها ازجمله دستاورد‌های دیگر و محصولات دانش‌بنیان واحد دانشگاهی بوشهر است که در حال تولید در مقیاس کوچک است.

توسعه خط تولید شناور‌های کوچک مقیاس دریایی توسط شرکت اندیشمندان واقع در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر انجام می‌شود.

دانشگاه آزاد اسلامی دارای فضای ورزشی کم‌نظیری است. مجتمع عالیشهر این دانشگاه دارای ۹ سالن سرپوشیده ورزشی، پیست دوومیدانی، زمین چمن، زمین فوتبال و والیبال ساحلی، سلف سرویس، خوابگاه برای برپایی اردو، کتابخانه و... بوده که تبدیل به کمپ اردو‌های ملی شده است.

۲۷ کانون دانشجویی در واحد دانشگاهی بوشهر فعال هستند و تاکنون در جشنواره کانون‌های فرهنگی رشد ۴ رتبه برتر کشوری کسب کرده‌اند. این دانشگاه، پیش از این فاقد نشریات دانشجویی فعال بود؛ اما امروز ۳۵ نشریه فعال دارد و در جشنواره قلم حائز رتبه در ۱۲ رشته کشوری شد. ۱۵۰ گروه دانشجویی فعال نیز در کرسی‌های آزاداندیشی شرکت و فعالیت دارند. ۲۳ کرسی علمی ترویجی اعضای هیئت علمی و کرسی دانشجویی هم در حوزه علوم انسانی برگزار شده است.

مسجد حضرت علی اکبر(ع) دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر(با مساحت کل ۴۵ هزار متر مربع، ۴ گلدسته طلایی و گنبد در وسط شبستان) نیز به روش تلفیقی از معماری سنتی و مدرنیسم با رویکرد اسلامی با نظارت حوزه معاونت عمرانی واحد بوشهر طراحی شده است که پروژه ساخت آن از سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سال ۱۳۹۰ به بهره برداری رسید و دارای ۸ اتاق اداری، ۲ آبدارخانه و یک سالن اجتماعات مجهز به میکروفن، سیستم صوتی، سیستم کامپیوتری و ویدیو پرژکتور است.

**چشم‌انداز

واحد دانشگاهی بوشهر با برنامه‌ریزی‌های متنوع و اثرگذار به دنبال ورود جدی به اشتغالزایی و اقتصاد دانش‌بنیان است و تاکنون ۱۸ کارگروه تخصصی متشکل از دانشجویان، استادان، کارکنان به‌عنوان ارکان دانشگاه و فعالان صنعت و جامعه یعنی نخبگان اقتصادی، نمایندگان صنایع، کسب‌وکار‌های کوچک، اصناف، ایده‌پردازان و افراد خلّاق در دانشگاه آزاد اسلامی استان بوشهر ایجاد شده که فعالیت‌ها، اهداف و فرآیند‌های دانشگاه بر مبنای خروجی این کارگروه‌ها شکل گرفته تا برنامه‌های دانشگاه هدفمند و با سرعت بیشتری پیش برود.

به‌زودی منطقه ویژه علم و فناوری در مجتمع بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر ایجاد می‌شود که می‌تواند به‌عنوان یک ظرفیت موجب توسعه سریع‌تر اهداف و برنامه‌های دانشگاه باشد.

امروز دانشگاه نسل سوم نیاز اساسی و مهم برای جوامع بوده و علاوه بر مدیریت دانش، مدیریت کارآفرینی را به دانشجو می‌آموزد تا پیش از فراغت از تحصیل، هدف، مسیر، شغل و روندی را که باید بگذراند از طریق فرآیند‌های خلاقانه و دانش‌بنیان کسب درآمد و برای دیگران کارآفرینی، مشکلات جامعه را شناسایی و حل و نیاز‌ها را رفع کند.

راه‌اندازی کلینیک روانشناختی دانشگاه، مسئله‌محوری در فعالیت‌های دانشگاه، اجرای طرح تدبر، تشکیل کمیته تعامل دانشگاه و خانواده و کمیته تعامل دانشجو و دانشگاه در حوزه فرهنگی، انجام تمام درخواست‌های دانشجویی به صورت تمام الکترونیکی و بدون حضور دانشجو، فعال کردن رشته‌های کم‌متقاضی برای جذب بیشتر دانشجو، تلاش در راستای افزایش جذب دانشجو به بیش از ۴۰ درصد در مقایسه با سال قبل، تأسیس دانشکده موضوعی و برنامه‌ریزی برای گسترش رشته‌های جدید و بین‌رشته‌ای مهارت‌محور و مبتنی بر نیاز روز جامعه از برنامه‌های حوزه آموزش در سال ۱۴۰۱ در حوزه آموزشی است.

یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، اجرای برنامه‌های درآمدزا بر محور اقتصاد دانش‌بنیان است.

گزارش از داود نصیری