غیبت فرهنگ در هشتگ کاربر ایرانی/ کتاب زیر دست و پا حراج می‌شود

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، ونوس بهنود ـ نگاهی به هشتگ‌گذاری کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که موضوعات فرهنگی به ویژه کتاب از گروه علاقه‌مندی‌ها خارج شده است.

هر چند گفته می‌شود با وجود شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی همچنان کتاب، طرفدارانی داشته و کتابخوانی زنده و پویا است، اما در بررسی‌های صورت گرفته و آمار‌های پژوهشی و میدانی ارائه شده، غربت موضوعات فرهنگی از لیست علاقه‌مندی کاربران ایرانی به جد احساس می‌شود.

مرکز پژوهشی بتا بر اساس گزارشی از بررسی بیش از یک و نیم میلیارد پست کاربران فارسی زبان در شبکه‌های اجتماعی به نتایج تکان دهنده‌ای دست یافته است.

این مرکز اعلام کرده است که داده‌های استخراج شده در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد به عنوان مثال سه هشتگ hero، ایران و رئیسی بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است.

اما آنچه قابل تأمل است، این است که در بین هشتگ‌ها موضوعات فرهنگی به مراتب کمرنگ‌تر و برخی کلمات از جمله کتاب، فیلم، سینما، یا اسامی تولیدات فرهنگی دیده نمی‌شود.هشتگ که موجب بازبینی و جستجوی هر چه بیشتر یک محتوا می‌شود به عبارتی بر اساس سلایق و اولویت‌های کاربر شکل می‌گیرد.

در مقابل غیبت کتاب از جستجو‌ها در شبکه‌های اجتماعی، مرکز آمار ایران نیز بر اساس آخرین گزارش‌های خود اعلام کرده که کاربران ایرانی در ماه تنها هشت ساعت و ۱۸ دقیقه مطالعه کتب درسی، روزنامه و نشریه دارند، اما در مقابل روزنامه یک ساعت و ۳۲ دقیقه در شبکه‌های اجتماعی وقت صرف می‌کنند. به موازات افزایش مصرف شبکه‌های اجتماعی، مصرف کتاب نیز کاهش یافته در حالی که بر اساس نتایج پژوهش‌های مرکز آمار ایران طی ۵ سال اخیر تولید کتاب، تعداد کتابخانه و تعداد کتب موجود در کتابخانه‌های عمومی با افزایش همراه بوده است.

دستاورد بی‌مشتری ماندن کتاب که به اعتقاد فروشندگان بخشی به افزایش قیمت آن مرتبط است، موجب شده تا کتاب‌های چاپ قدیم زیر دست و پا حراج شده و کتاب‌های چاپ جدید نیز گوشه کتابفروشی‌ها خاک بخورد. این در حالی است که پژوهشگران معتقدند عمق دانشی که کتاب می‌تواند برای بشر فراهم سازد در شبکه‌های اجتماعی مشاهده نمی‌شود و شبکه‌های اجتماعی کاربران را در تفکر عمیق و دریافت اطلاعات مورد تأیید که بینش و سطح درک وی را افزایش دهد، همراهی نمی‌کنند.

این ادعا می‌تواند درست تلقی شود. چرا که مطالعات نشان می‌دهد هر چند تعداد کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی با وجود انواع فیلتر رو به افزایش است، اما بیشترین موضوعاتی که مورد توجه قرار گرفته نیز مربوط به سرگرمی بوده است. در چنین شرایطی تهدید نسلی که قادر به برنامه ریزی و استفاده صحیح از شبکه‌های اجتماعی و در کنار آن کتاب و منابع غنی معلومات نیست به جد احساس می‌شود. تا جایی که نسل‌های جدید به دلیل عادت به فضای مجازی روز به روز علاقه خود را برای خواندن کتاب حتی در مدرسه و دانشگاه از دست می‌دهند. اما رویکرد نهاد‌های برنامه‌ریز چه بوده است؟

در بررسی نحوه برخورد با رژیم ناصحیح رسانه، از پاک کردن صورت مسئله تا تلاش برای منفی جلوه دادن کلیت شبکه‌های اجتماعی از قضا نتوانسته دردی را درمان کند. در صورتی که سرشماری جدیدی از ایرانی‌ها انجام شود، دور از انتظار نیست که ساعات مطالعه کاهش یافته باشد و در مقابل جستجو در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی افزایش. این وضعیت در حالی هنوز ساز و کار مشخصی برای مواجه ندارد که شبکه‌های اجتماعی از فقر برخورد بهره برده و تفکر و سلیقه نسل‌های آینده را شکل می‌دهند. واقعیت تلخ این است که یار مهربان زبانی برای گریه و استمدادطلبی ندارد.