شاعران رسانه تمام عیار هستند

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری آنا، در سومین روز از اردوی شعر جوان آفتابگردان‌ها در شهر قم، شاعران جوان پای درس «محمود اکرامی‌فر» نشستند تا از او درباره‌ رسالت شاعر در برخورد با رسانه بیاموزند.

اکرامی‌فر به‌عنوان یکی از شاعران کشور، مدرک دکتری خود را در رشته‌ مردم‌شناسی از کشور تاجیکستان دریافت کرد؛ بنابراین در زمینه‌ هنر و مخاطب آن از میان اقشار مختلف مردم، تجربیات و مطالعات ارزشمندی اندوخته‌ است.

شاعر مثنوی محبوب «یا علی گفتیم و عشق آغاز شد» سخنان خود را این‌گونه آغاز کرد: «هر محتوای رسانه‌ای از آغاز تا رسیدن به دست مخاطب سه مرحله را طی می‌کند: تعیین پیام، تولید پیام، توزیع پیام.»

سپس خطاب به شاعران گفت: عصر شاعر، عصر رسانه است. هر شاعری یک شاعر-رسانه است. شما مجموعه‌ رسانه‌هایی هستید که به موازات همدیگر تعیین و تولید و توزیع محتوا را انجام می‌دهید. خیلی از انسان‌ها پیامی را توزیع می‌کنند، اما توانایی تولید آن را ندارند. شما شاعران، اما یک رسانه‌ی تمام‌عیارید. در تمامی مراحل تولید تا توزیع پیام نقش دارید؛ و از طرفی، چون زبان پیام‌تان «شعر» است، شنیدنی‌تر و دیدنی‌ترید.

وی پس از طرح این مقدمه، با طرح سوالی ادامه داد: اما آیا هر شاعری، رسانه‌ خوبی است؟ مسلما خیر. شما چرا شعر می‌گویید؟ دهان اگر بی‌آن‌که حرفی برای گفتن داشته باشد گشوده شود، به خمیازه منتهی خواهد شد! پس شما شعر می‌گویید که حرفی بزنید و پیامی را به مخاطب برسانید؛ و البته «چگونه گفتن» از «چه گفتن» مهم‌تر است.

شاعر مجموعه «از آن همه آسمان»، شاعران آفتابگردانی را به بالا بردن سواد رسانه‌ای تشویق کرد و گفت: همه‌ شما جوانان نسل Y و Z، اپراتور‌های خوبی برای رسانه هستید؛ یعنی مهارت ارتباطی خوبی برای کار با این سامانه‌ها را دارید؛ اما اپراتور بودن با سواد رسانه‌ای داشتن خیلی متفاوت است. همه ما توان بالایی در دست‌یابی و ارسال اطلاعات داریم؛ اما توانایی «ارزیابی» و «بازیابی» محتوا را که در میانه‌ی دست‌یابی و ارسال قرار دارد، نداریم. ارزیابی یعنی محتوایی را که به دستم رسیده با شاخص‌های مهم به آزمون بگذارم و پس از ارزیابی، آن را متناسب با شأن و شخصیت خودم، بازیابی کنم؛ مثلا بخش خاصی از محتوا را برگزینم یا نوع ابراز آن را تغییر دهم. اگر همه این مراحل را با سواد رسانه‌ای طی کردم و به پیام بازیابی‌شده دست یافتم، پس در مرحله‌ی ارسال و توزیع هم به خودبیان‌گری خواهم رسید.

وی ادامه داد: شما یک شهروند جهان‌وند یا شاعررسانه هستید. پیامی که در رسانه‌های جدید مانند شبکه‌های اجتماعی می‌گذارید، جهانی‌اند. دیگر نمی‌توانید بگویید آن‌ها را فقط برای هموطنان‌تان منتشر کرده‌اید. زیرا دارید در یک بستر جهانی فعالیت می‌کنید و ممکن است مردم در آن سوی دنیا هم شما را بخوانند.

وی در ادامه، نکاتش درباره شاعر-رسانه بودن را در چند سطر خلاصه و مجدداً برای شاعران بازگو کرد: شما شاعررسانه‌اید. یک شاعررسانه باید پیام را تعیین، تولید و توزیع کند. فقط رسانه بودن کافی نیست و باید سواد رسانه‌ای هم داشته باشید؛ پس برای این کار لازم است پیش از توزیع پیام، هر پیام را ارزیابی و بازیابی کنید؛ و سپس به خودبیان‌گری (ارسال پیام) برسید. در دنیای رسانه‌ رهبر که مردم تمام الگو‌ها و پیام‌هایشان را از رسانه می‌گیرند، چیزی گم نمی‌شود. پس باید خیلی مراقب باشیم که چه پیامی منتشر می‌کنیم. شعری که منتشر می‌کنیم، هم از سوی دوستان و خویشاوندان‌مان خوانده می‌شود و هم دشمنان‌مان. هم ایرانی‌ها می‌بینند و هم خارجی‌ها. پس حالا که شاعررسانه هستیم، باید با سواد رسانه‌ای ابتدا با خود رسانه و سپس با داده‌های رسانه مواجه شویم.

شاعر مجموعه‌ «دریا تشنه است» با تبیین نقش رسانه در مدیریت جامعه گفت: پیش‌تر می‌گفتند کشور قدرتمند، آنی است که پول یا سلاح بیشتری داشته باشد. امروز می‌گویند کشور قدرتمند آنی‌ست که توان بالایی در «تولید»، «نگه‌داری» و «ارائه‌ به موقع اطلاعات» داشته باشد. انسان قدرتمند هم همین است. شما باید بتوانید پیام خوبی تولید کنید؛ آن را به شکل خوبی نگه‌داری کنید و در زمان مناسبی از طریق رسانه‌ی خوب، به انتشار بگذارید؛ و پیام شما همان شعرتان است.

وی در ادامه با ورود به ساحت مخاطب، شاعران جوان را با مخاطب‌شناسی آشنا کرد:ما باید بدانیم برای چه کسی شعر می‌گوییم؟ باید مخاطب شعرمان را تعیین کنیم. مخاطبان هر رسانه‌ای عموماً ۴ دسته‌اند: عامه مردم، مخاطب خاص: گروه‌های قشری مختلف از میان مردم، مخاطب هوشیار: گروهی که حوزه‌ مد نظر ما را به صورت فعال کاوش می‌کنند و به آن علاقه‌مندند. مخاطب فعال: افرادی در کنار حضور فعال در برابر پیام‌ها، به تولیدکننده‌ی پیام تبدیل می‌شوند.

شاعر مجموعه‌ «ما با سلیقه مردم پیر می‌شویم»، توجه شاعران را به سلیقه‌ی مخاطب معطوف کرد: بعد از اینکه مخاطب‌مان را تعیین کردیم، باید بدانیم برای سلیقه‌ی این مخاطب چگونه شعر بگوییم که به جانش بنشیند. مثلا جوان امروز اهل کم و گزیده شنیدن است. پس شعر طولانی خیلی برایش جذاب نخواهد بود. عاشقانه شنیدن را بیشتر از یک قصیده طولانی آیینی دوست دارد. پس شاید باید مفاهیم آیینی را در قالب‌های اجتماعی و عاشقانه به او معرفی کنید. البته نمی‌خواهم دست‌تان را ببندم؛ اما می‌خواهم بگویم برای اثرگذاری، باید مخاطب‌تان را بشناسید. سن، جنس، اولویت‌ها، نیازها، دغدغه‌ها، صبر و تحمل خواننده را بسنجید و بعد یاد بگیرید که چگونه او را با خود همراه کنید.

اکرامی‌فر، سخنان خود خطاب به شاعران را با این جملات به پایان رساند: ما اکنون در عصر بمباران اطلاعاتی و تراکم داده هستیم. عصر قله‌ها تمام شده؛ عصری که یک نفر تمام داده‌ها را داشته باشد و در راس بایستد و با آن اطلاعات، فرمانروایی کند، به پایان رسیده. الان عصر تپه ماهورهاست. عصر تراکم و تزاحم اطلاعات است؛ و به همین دلیل سواد رسانه‌ای اهمیت پیدا می‌کند. پس یادتان نرود؛ پیش از آن‌که شعری را منتشر کنید، آن را از تمامی جهات بسنجید.

نخستین اردوی آموزشی دهمین دوره‌ی شعر جوان آفتابگردان‌ها، با همت شهرستان ادب، از تاریخ ۲۲ تا ۲۵ آذرماه ۱۴۰۱ در شهر مقدس قم برگزار شد.