تبخال؛ راهی برای کنترل جمعیت ماهی کپور

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از گیزمگ، ماهی کپور اولین بار در اواسط قرن نوزدهم میلادی وارد استرالیا شد و مردم این منطقه طعم و مزه جدیدی را در غذاهای خود تجربه کردند. اما این ماهی به‌تازگی از آب‌های این کشور اغتشاش ایجاد کرده و سلامت بسیاری از رودخانه‌ها و گونه‌های آبزی این منطقه را به خطر انداخته است.

دولت استرالیا به دنبال کاهش جمعیت ماهی‌های کپور از طریق انتشار کنترل‌شده ویروس تبخال ویژه این نوع ماهی‌ است. محققان معتقدند که ویروس تبخال قادر است در عرض 24 ساعت شمار ماهی کپور را از پا درآورد.

حوضه آبی «ماری-دارلینگ» که در امتداد مناطق شرقی استرالیا کشیده شده، حدود 14 درصد کل زمین‌های منطقه را شامل می‌شود و منزلگاه 57 گونه مختلف ماهی‌های آب تازه است.

ماهی کپور با توجه به توانایی تحمل طیف وسیعی از زیستگاه‌های آبی، طی 40 سال گذشته تاکنون توانسته است به طور گسترده‌ای در این منطقه گسترش یابد. این ماهی بیش از 90 درصد انواع ماهی‌های رودخانه‌ای را در حوضه آبی «ماری-دارلینگ» به خود اختصاص داده است.

با توجه به این که ماهی کپور به تازگی تهدید جدی برای گونه‌های بومی این منطقه به شمار می‌روند، سازمان علوم و تحقیقات صنعتی مشترک المنافع استرالیا به یک عامل کنترل زیستی دست یافته‌اند که می‌تواند شمار این ماهی‌ها را کاهش دهد.

ماهی کپور از گونه‌هایی است که هم از گونه‌های گیاهی و هم بی‌مهره‌های موجود در گل و لای کف رودخانه تغذیه می‌کند. آنها به همراه غذا، برخی مواد بستر رودخانه را نیز می‌خورند و موادی را که لازم ندارند، بیرون می‌ریزند و مابقی را مصرف می‌کند.

این فرآیند، باعث گل‌آلود و کدر شدن آب و در نتیجه نرسیدن نور کافی به حیات گیاهی زیر آب و توقف رشد آنها می‌شود. علاوه بر این، زندگی مهره‌داران نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و تخم‌گذاری برخی ماهی‌های بومی منطقه را نیز کاهش می‌دهد. از این طریق می‌توان مانع از ورود بسیاری از گونه‌های پرنده‌هایی چون مرغابی به آب برای تغذیه از گیاهان شد.

ماهی کپور نوعی آفت ناخواسته در استرالیا به شمار می‌رود و از سویی، منبع پروتئینی مهمی در آسیا، اروپای شرقی و بخش‌هایی از خاورمیانه محسوب می‌شود. زمانی که ویروس تبخال در سال 1998 در اسرائیل ایجاد شد، بسیاری از مزارع پرورش ماهی کپور را آلوده کرد.

ظهور تبخال در ماهی‌های کپور برای استرالیا قابلیت مهمی به منظور پاک‌سازی سیستم‌های رودخانه‌ای محسوب می‌شود. محققان دریافتند که ویروس تبخال از سال 2008 نوعی عامل کنترل‌کننده زیستی به شمار می‌رود و محققان تأثیر آن را روی گونه‌های آبزی مورد بررسی قرار داده‌اند. آنها با مطالعه 13 گونه مختلف، هیچ اثری از بیماری‌زا بودن این ویروس نیافتند و حتی در ماهی‌های کپور چند برابر نیز شده است.

محققان مشاهده کردند که یکی از ماهی‌های کپور که به تبخال مبتلا شده، ویروس بعد از 7 روز چند برابر و طی 24 ساعت باعث آسیب کلیوی، پوستی، آبشش‌های آنها شد و در توانایی تنفس ماهی اختلال ایجاد می‌کند و مانع ورود آب به بدن ماهی می‌شود که در نهایت مرگ ماهی را به دنبال دارد.

تأثیری که ماهی کپور روی اقتصاد استرالیا به جا می‌گذارد، سالانه حدود 500 میلیون دلار استرالیاست. در این راستا، دولت استرالیا، طرح ملی 15 میلیون دلاری کنترل ماهی کپور را به تازگی برای حل این مشکل ارائه داده است. این طرح، مبارزه با ویروس تبخال را در ماهی‌های کپور در برمی‌گیرد که حدود 95 درصد کپورهای رودخانه‌ای را می‌کشد.

محققان در کنار این طرح، از روش‌هایی چون زندانی کردن ماهی‌های کپور داخل قفس، تورکشی منطقه زیستی و ممانعت آنها از دسترسی در منطقه و تخم‌گذاری در آنجا استفاده می‌شود که پیش از این هم چنین شیوه‌هایی به کار رفته بود.

ویروس تبخال تنها در محدوده دمایی 16 تا 28 درجه سانتی‌گراد رشد می‌کنند و از آن برای کنترل ماهی کپور در سایر مناطق که جمعیت آنها خارج از کنترل شده، مانند آمریکا استفاده می‌کنند.

گزارش: ندا اظهری