ساخت 4 میلیون مسکن؛ تنها راه برون‌رفت از بحران؟

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، قیمت بالای مسکن و اجاره‌بها و فشار زیاد هزینه‌ای آن بر خانوارها موجب شد که موضوع ساخت و تأمین مسکن مورد نیاز مردم به یکی از مهم‌ترین وعده‌های رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم تبدیل شود. از ابتدای شروع به کار دولت نیز مکرراً در صحبت‌های رئیس‌جمهور این مسئله عنوان شده است که ساخت 4 میلیون مسکن نیاز کشور است و دولت مصمم به اجرای آن است.

اما مسئله این است که عدد ساخت 4 میلیون مسکن در چهار سال به چه دلیل عنوان شده است و این عدد از کجا پیدا شده است. آیا اساساً با توجه به اعتبارات و هزینه‌های بالا برای ساخت 4 میلیون مسکن، این تعداد مسکن نیاز کشور است یا خیر؟

طبق آمارهای بنیاد مسکن و مرکز آمار، ساخت مسکن از سال 89 به بعد سیر نزولی داشته و از 1 میلیون و 100 هزار واحد در آن سال به حدود 350 هزار واحد در سال‌های اخیر رسیده است. همچنین طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 تعداد کل خانوارهای کشور 24 میلیون و 196 هزار خانوار بوده و تعداد واحدهای مسکونی دارای سکنه 22 میلیون و 825 هزار واحد بوده است که این به معنای کمبود یک میلیون و 371 هزار واحد مسکونی در سال 95 است.

رشد کمبود مسکن در کشور به دلیل کوتاهی در ساخت

به نظر می‌رسد با توجه به سیر نزولی ساخت مسکن در کشور این مقدار کمبود نه تنها جبران نشده بلکه به مقدار آن افزوده شده است؛ چراکه در همین سال‌ها به طور میانگین حدود 700 هزار ازدواج در سال رخ داده است که برای این تعداد زوج نیز نیاز به ساخت مسکن جدید بوده است.

در طرح جامع مسکن که توسط وزارت راه و شهرسازی دولت قبل تهیه شده نیز آمده است که در سال 92 در کل کشور، در هر 100 واحد مسکونی 105 خانوار ساکن بودند؛ به این ترتیب میزان کمبود مسکن در سال 92 حدود یک میلیون و 162 هزار واحد بوده است. مقایسه این عدد با میزان کمبود مسکن در سال 95 نشان می‌دهد که این کمبود رشد داشته است و تاکنون نیز سایه شوم کمبود مسکن و مشکلات آن دست از سر خانوارهای ایرانی برنداشته است.

کمبود 1.4 میلیون واحد مسکونی در حالی است که در طی 10 سال آینده 12 میلیون مسکن برای تأمین مسکن جوانانی که در سن ازدواج قرار می‌گیرند، نیاز خواهد بود. علاوه بر این 8 میلیون واحد نیز در کشور وجود دارند که در بافت‌های فرسوده قرار دارند و باید تخریب و بازسازی شوند. لذا وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال یک نیاز اساسی و ضروری است که در صورت عملی نشدن، همچنان فشار سنگین هزینه مسکن بر خانوارها ادامه خواهد داشت که طبیعتاً حس نارضایتی فعلی به وجود آمده در مردم را چند برابر خواهد کرد.

اما و اگرهای وزیر جدید راه و شهرسازی درباره ساخت 4 میلیون مسکن

رئیسی در نشست خبری که در اوایل شهریور ماه امسال داشت، بیان کرد: «ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال نیاز کشور است وضعیت امروز در مسکن به دلیل عقب‌ماندگی سال‌های پیش است که باید یک میلیون مسکن ایجاد می‌شد و نشد. ۲۰۰ هزار مسکن روستایی و ۸۰۰ هزار مسکن شهری جزو نیاز کشور است و مصوبه مجلس هم در زمینه قانون مسکن است. مسکن زمین می‌خواهد که در حاشیه شهر زمین دولتی وجود دارد، دوم تسهیلات و سوم مصالح است که مشکلی در آن نداریم و تسهیلات هم در اختیار دولت است و کار آن آغاز شده و در دست ساخت در بخش‌های مختلف کشور است.»

با وجود این تأکیدات اما صحبت‌های مهرداد بذرپاش، وزیر جدید راه و شهرسازی در جلسه رأی اعتماد در مجلس، این شائبه را ایجاد کرد که دولت توانایی انجام وعده یک میلیون مسکن در سال را ندارد، به همین دلیل با توجیهات وزیر در حال عقب‌نشینی و خلف وعده است.

بذرپاش در مجلس عنوان کرد که در قانون جهش تولید مسکن، ساخت 4 میلیون مسکن پیش بینی شده و این در حالی است که برای تحقق این موضوع در کشورمان با کمبود مهندس، تکنسین و ... مواجه نیستیم اما با این سؤال مواجه‌ایم که چرا مسکن ساخته نمی‌شود. آیا می‌توان مثل مسکن مهر ردیف مشخص برای آن پیش‌بینی کرد.

وی اضافه کرد: «4 میلیون مسکن ضرب در 100 مترمربع می‌شود 400 میلیون مترمربع و اگر میانگین متری 7 میلیون تومان محاسبه شود عددی معادل دو هزار و 800 همت می‌شود و این در حالی است که بودجه سال جاری حدود یک هزار و 500 همت است. بنابراین باید پاسخ دهیم مشکل کجاست و وزارت راه چه کاری برای تأمین مالی دو هزار و 800 همت باید انجام دهد.»

دولت از وعده مسکنی خود عقب نشست؟!

بعد از این صحبت‌ها، رئیس‌جمهور چند بار دیگر به وعده ساخت 4 میلیون مسکن اشاره کرد و اخیراً در سفر به خراسان جنوبی در جمع مردم این استان با تکرار سخنان قبلی گفت: «آقایان می‌گویند آیا ممکن است مسکن را که شما وعده دادید ساخته بشود؟ مگر ممکن است ما وعده‌ای نشدنی به مردم بدهیم.»

رئیسی تأکید کرد: «اول اینکه ساخت یک میلیون مسکن نیاز کشور است و دولت‌های قبلی هم باید سالی یک میلیون مسکن در کشور می‌ساختند و اگر 250 هزار یا 300 هزار مسکن ساختند ما به همین میزان عقب‌ماندگی داریم. دوم اینکه تکلیف قانونی است و در قانون تولید مسکن آمده سالی یک میلیون مسکن باید ساخته شود.»

به نظر می‌رسد دولت مصمم است عقب‌ماندگی کشور در ساخت مسکن را جبران کند تا عرضه و تقاضا در این حوزه به تعادل برسند. در حال حاضر کمبود مسکن و افزایش تقاضا باعث رشد افسارگسیخته قیمت مسکن و اجاره‌بها شده است و از آنجایی که مسکن یک نیاز ضروری است، مردم برای تأمین آن متحمل فشارهای زیادی شده‌اند.

از طرف دیگر کاهش ساخت و عرضه مسکن و نیز افزایش قیمت آن باعث رشد تقاضای سرمایه‌ای مسکن شده است که همین مسئله نیز دسترسی مردم به مسکن برای نیاز مصرفی را کاهش داده است. لذا افزایش عرضه می‌تواند با کاهش قیمت ملک، سرعت رشد تقاضای سرمایه‌ای را کم کند تا نیاز اصلی مردم با مشکل مواجه نشود.