پرداختن به «علوم» و «حکمت اسلامی» می‌تواند منجر به پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی شود

به گزارش گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در همایش علوم و حکمت اسلامی که صبح امروز در سالن شهیدمطهری دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد، با قدردانی از زحمات و تلاش‌های حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در زمان مسئولیت در معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی گفت: آنچه با حضور ایشان در دانشگاه آزاد اسلامی اتفاق افتاد، یک مفهوم جدید را در این دانشگاه پایه‌گذاری کرد که با خلق ساختاری و سازماندهی همراه شد و معاونت علوم انسانی و هنر شکل گرفت. همواره مؤسسان در ثمرات کار سهم جدی دارند و حضور ایشان در دانشگاه آزاد اسلامی، یک نگاه دیگر به علم را پایه‌گذاری کرد.

وی ادامه داد: واقعیت این است که علم ما مهندسی‌زده شده است و این موضوع مربوط به دوره کنونی نیست، بلکه ریشه آن به دوران قاجار و اعزام‌های شش‌گانه به خارج از کشور برمی‌گردد که محدود به رشته‌های مهندسی بود. این رویکرد منجر به مهندسی‌زدگی در نگاه به علم جدید در دانشگاه به عنوان یک نهاد برآمده از مدرنیته به کشور ما شده است.

دکتر طهرانچی با اشاره به ایجاد معاونت‌های موضوعی در ساختار دانشگاه آزاد اسلامی یادآور شد: در ساختار گذشته دانشگاه آزاد اسلامی برای حوزه علوم پزشکی هویت مستقل ایجاد شده بود، اما این نگاه برای علوم انسانی و هنر به عنوان رکن رکین علم وجود نداشت؛ به همین دلیل سال‌ها گرفتار این موضوع هستیم که با متر و معیار مقاله که مربوط به علوم طبیعی، علوم مهندسی، علوم زیستی و... است، به علوم انسانی و هنر نگاه می‌شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: در راستای اصلاح این روند، یکی از اولین اقداماتی که در دانشگاه آزاد اسلامی انجام دادیم، ایجاد معاونت علوم انسانی و هنر در ساختار دانشگاه بود، چرا که به این نتیجه رسیده بودیم که این حوزه را نمی‌توان با متر و معیار مهندسی ارزیابی کرده و سنجید. واقعیت این است که اساساً هویت علم در علوم انسانی ساخته می‌شود و به همین دلیل نیازمند نگاه عالمانه و حکیمانه در این حوزه هستیم تا بتوانیم چارچوب علم را بسازیم. این نگاه باعث شد تا از حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه که سالها مباحث علم و دین در کشور را پیگیری می‌کند برای حضور در حوزه معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه دعوت کنیم و ایشان نیز متواضعانه این درخواست را پذیرفت در حالی که شأن ایشان بالاتر از این جایگاه است.

وی خاطرنشان کرد: بنده به عنوان کسی که سال‌ها در نظام آموزش عالی دولتی حضور داشته‌ام، معتقدم اگر کسی می‌خواهد در علم و فرهنگ کار کرده و اقدامات مؤثری انجام هد، حتماً باید دورانی را در دانشگاه آزاد اسلامی سپری کند و اگر اینچنین نباشد، دیوان‌سالاری دولتی باعث می‌شود که اینگونه فکر کنند که همه چیز در مفهوم دیوان‌سالاری دولتی جاری و ساری است، اما زندگی و تنفس در دانشگاه آزاد اسلامی این فرصت را می‌دهد که بدانیم چگونه با مردم طالب علم، ارتباط مضاعف برقرار کنیم. از این رو حضور اجرایی دکتر خسروپناه در دانشگاه آزاد اسلامی با نگاه جدید در کنار تجربه دانشگاه دولتی و مؤسسه آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه، باعث خواهد شد تا ان‌شاءالله در شورای عالی انقلاب فرهنگی موفق باشد.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با آرزوی موفقیت برای دکتر خسروپناه در مسئولیت دبیری شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفت: دانشگاه آزاد اسلامی آمادگی دارد که با همه توان برای آنچه لازم است در حوزه علم و فرهنگ کشور اتفاق بیفتد، در خدمت شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد.

دکتر طهرانچی در ادامه، با ارائه سخنرانی با موضوع «تأملاتی در باب نظریه و کاربرد علم» گفت: پرداختن به موضوعاتی ازجمله علوم و حکمت اسلامی، می‌تواند منجر به پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی شود، چرا که قرآن کریم توانست فرهنگ غالب که جرأت نقد به افلاطون و ارسطو را نداشت، بشکند و یک تمدن ایجاد کند. تمدن اسلامی در قرن دوم تا پنجم هجری، یک واقعیت جدی است که حتی نظریه اروپامحوری نیز نتوانست آن را نادیده گرفته و پاک کند.

وی افزود: اگر قرار است دوباره تمدن نوین اسلامی را بسازیم، باید آنچه امروز غرب به دست آورده را جذب و هضم کرده و با فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) آن را بازسازی کنیم و امروز بیش از هر زمان دیگری به شکل‌گیری این تمدن نیاز داریم، چرا که اتفاقات حوزه اخلاق و سبک زندگی در غرب، به دنبال از بین بردن برخی اصول و مفاهیم ازجمله زوجیت است و هر عالم منصفی که به این جریان نگاه کند، درمی‌یابد که این مسیر دوام نخواهد داشت. اما جریان علمی بشر باید جاری و ساری باشد و امت دیگری باید بیاید و جریان دیگری را خلق کند؛ همانطور که خداوند می‌فرماید «و تِلْکَ الْأَیَّامُ نُداوِلُها بَیْنَ النَّاسِ».

دکتر طهرانچی با بیان اینکه زمانی موضوع تمدن نوین اسلامی همت بود اما اکنون یک ضرورت عینی است، تصریح کرد: مسیر فعلی که توسط غرب طراحی شده، نفس‌های آخر خود را می‌کشد و آنها به نقطه‌ای رسیده‌اند که می‌خواهند جنسیت را از بین برده و با فناوری‌های زیستی، آن را جابجا کنند و از نگاه آنها جنسیت دیگر یک امر جوهری و ذاتی نیست و هنر، علوم انسانی و... شتابان این مسیر گمراهی را طی می‌کنند. بنابراین حرف‌هایی که ما درباره تمدن نوین اسلامی و حکمت اسلامی می‌زنیم، از سر ضرورت دنیای علم است، چرا که اکنون شاهد «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ» هستیم و باید بازگشت انجام دهیم و «لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» باشیم و باید به علم و حکمت برگردیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: اینکه این دانشگاه قرآن کریم و مکتب اهل بیت (ع) را محور قرار داده، براساس آیات شریفه قرآن و راهبری‌های مقام معظم رهبری است که بر تحول در علم تأکید کرده و فرموده‌اند تحول صحیح احتیاج دارد به پشتوانه فکری و ما بایستی از دارایی‌های معنوی خود که عبارت است از احکام اسلام، مقررات اسلامی، آیات کریمه قرآن و کلمات اهل بیت (ع) استفاده کرده و براساس آنها تحول ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه قرآن کتاب هدایتی است که بشر تحول فرهنگی علمی تمدن‌ساز را با آن تجربه کرده است، گفت: قرآن کریم اشارات جدی به پدیده‌های انسانی، اجتماعی و طبیعی دارد و در متن زندگی است که دارای گزاره‌های سبک زندگی ساز و درهم‌تنیدگی حکمرانی و سبک زندگی است. 

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به ابعاد علم که دارای چیستی، چرایی و چگونگی است، اظهار داشت: در سخنرانی همایش حکمت اسلامی و علوم طبیعی درخصوص چگونگی علم سخن گفتم و در این نشست می‌خواهم به چرایی علم بپردازم. منطقه منازعه ما با غرب در حوزه چرایی، مربوط به سنت و قواعد حاکم است. در این مسیر، برخی تحول در علوم را از فلسفه شروع می‌کنند اما ما معتقدیم که باید یک گام قبل از فلسفه یعنی از سنت و قواعد حاکم بر خلقت الهی به تحول در علوم بپردازیم.

دکتر طهرانچی ادامه داد: غرب به سه‌گانه انسان، طبیعت و جامعه توجه دارد اما ما معتقدیم که در بالای این سه گزاره، خداوند رب العالمین است که با سمع و افئده می‌توان آن را توصیف کرد اما ابصار قدرت درک آن را ندارد. از این رو ملاک پذیرش نظریه دارای شرط لازم و کافی است که انطباق با سنت و قواعد حاکم الهی، شرط لازم است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه خداوند آنچه در زمین و آسمان است را به تسخیر انسان درآورده و آن را به عنوان نعمت در اختیار بشر قرار داده است، گفت: خداوند باریتعالی ابزار کسب علم را در اختیار انسان قرار داده است و درمقابل این نعمت، انسان دو رفتار دارد که یا شاکر است و یا کافر. همچنین انسان دارای علم و حکمت است؛ علم منجر به تسخیر طبیعت و حکمت منجر به نعمت می‌شود. این در حالی است که در نگاه غرب، طبیعتی که در مسخر ماست، نعمت الهی نیست چون باید نعمت با شکر باشد. در واقع کل بحث این است که ما علوم را اعم از طبیعی و انسانی باید کنار حکمت الهی داشته باشیم.