توسعه علم با گفتمان سازی دانشمندان و سیاستمداران میسر می‌شود

علی اکبر موسوی موحدی، رئیس انجمن بیوشیمی فیزیک ایران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا درباره مسئله محوری دانشگاه‌ها و لزوم توجه دولت به آموزش عالی برای رفع مسائل جامعه گفت: علم  قبل از هر اتفاقی نیازمند ضمیر و ذهن علمی است. 

وی افزود: افرادی به علم اهمیت می‌دهند، آن‌ را میشناسند، در حقیقت علم ظاهری نیست و خداوند علم را در اعماق قرار داده است. کسانی علم را در می‌یابند که خودشان هم عمیق باشند و باید نیروی انسانی خاصی را برای پشتیبانی از علم تربیت کنیم تا آن‌ها بتوانند امورات را پیش ببرند و به همین شیوه دانشگاه‌ها و علم پشتیبانی می‌شوند. 

موسوی موحدی تصریح کرد: از دانشگاه‌ها مهم‌تر مدارس هستند که حمایت نیروی انسانی باعث پشتیبانی از معلم، استادان، دانشجویان و خدمت کنندگان به علم می‌شود و این موضوع شناختی لازم دارد که در وجود هر انسانی شکل می‌گیرد و می‌باید بتوانیم نیروی انسانی توانا و دانا را تربیت کنیم تا منصب امور علم را بر عهده بگیرند و در هر سازمانی از کشور می‌باید نهال علم کاشته شود. 

** کتاب و مقاله را اطلاعات بدانیم نه علم!

عضو هیئت علمی و رئیس مرکز تحقیقات بیوشیمی بیوفیزیک دانشگاه تهران ادامه داد: خیلی‌ها تصور می‌کنند علم، کتاب و مقاله است، بلکه این‌ها اطلاعات هستند. انسان عالم می‌تواند از اطلاعات استفاده کرده و نسبت به قابلیت و ضمیر سرشار و نورانی خود علم را ترسیم کند. خداوند صاحب علم است که به انسان حسب قابلیتش علم عطا می‌کند. بنابراین انسان با کشف قابلیتش علم را ارائه می‌دهد؛ لذا علم به قابلیت انسان بر می‌گردد تا بتواند از اطلاعات بیشتر و بهتر استفاده نماید و با سایر معیار‌ها مانند تجربه عجین کند و مسئله و مشکلی را به خوبی بدون عوارض حل کند.

** علم در انسان فرهیخته قابل مشاهده است 

موسوی موحدی اضافه کرد: علم را باید در انسان فرهیخته و توانا مشاهده کنیم تا بتواند اطلاعات را به خوبی مصرف کند، علم در و جود و ذهن است که کاشته می‌شود و اگر فردی شناخت کافی از آن داشته باشد به راحتی از علم پشتیبانی و به صورت همت عالی برای ان هزینه می‌نماید.

موسوی موحدی درباره بودجه دانشگاه‌ها برای پیشبرد علم گفت: بحث مربوط به دانشگاه‌ها تنها در بودجه خلاصه نمی‌شود، بلکه همت عالی نیاز دارد؛ چرا که اگر بخواهیم بهترین مراکز علمی را افتتاح کنیم در ابتدا می‌باید نیت جدی را اولویت قرار دهیم چراکه کار‌های اصیل و ماندگار از نیت‌های بزرگ شکل می‌گیرد. 

** باید با تفکر درست اهداف دانشگاه‌ها را به نتیجه رساند

وی با بیان کرد: کشور به آزمایشگاه‌های دانشگاهی، ملی و منطقه‌ای برای اندازه گیری‌های دقیق پژوهشی نیاز دارد تا کشف‌های بزرگ علمی صورت پذیرد و رمز پیشرفت هر کشور در کشف‌های بزرگ علمی است. مهم‌ترین وجه کشف علمی، ایجاد غرور ملی است که رشد اقتصادی و رفاه ملی از آن حاصل می‌شود. ریشه موفقیت‌های اقتصادی ملل بستگی به درجه سلطنت علمی آن‌ها دارد. برای این هدف بزرگ می‌باید دولت و ملت سرمایه گذاری نمایند و قصد‌های بزرگ، مهم‌ترین عامل برای ایجاد مدارس و مراکز علمی با برج و بارو است. کسی که قصد بزرگ می‌کند، این از وجود سرشار و غنی او سرچشمه می‌گیرد و برای ایجاد ان جانقشانی می‌کند. اینکه دولت ایران برای تاسیس مراکز جهت اندازه گیری‌های دقیق بیوشیمی هزینه می‌کند، این موضوع به اراده مسئولان هم مربوط است. مبلغ بودجه آموزش عالی و حتی آموزش و پرورش بسیار پایین است و باید با تفکر درست اهداف دانشگاه‌ها را به نتیجه رساند. 

رئیس اتاق فکر و دیپلماسی علمی و مرجعیت علمی ادامه داد: دانشگاه تهران اگر ظرفیتش را نشان دهد تمام مردم برایش وقف می‌کنند و قدرت درامد زایی بالا خواهد داشت، اما از آنجایی که نام دانشگاه دولتی است دارای محدودیت‌های قانونی و مالی است که می‌باید در چارچوب تنگ مالی، امورات را به پیش برد. کار‌های پژوهشی و خرید ابزار تحقیقاتی از این بودجه ترسیم شده میسر نیست، اگر چندین برابر هم شود، باز هم این مشکل باقی است. اداره دانشگاه همت عالی دولت و مردم را می‌خواهد نه فقط بودجه؛  بنابراین برای پیشبرد امور نیازمند بودجه دولت است و موانع بسیار زیادی دارد که بتوانیم از دیگران پول بگیریم که تعیین کننده موانع کسانی هستند که آشنایی با علم ندارند. 

** حتی ۱۰ برابر کردن بودجه دانشگاه دردی را دوا نمی‌کند

موسوی موحدی با بیان اینکه بودجه دانشگاه تهران ناچیز است، تاکید کرد: حتی با ده برابر کردن بودجه دانشگاه تهران نمی‌توانیم مشکلات را حل کنیم، دستگاه الکترون میکروسکوپی سرد ۴ چند سال پیش جایزه نوبل را دریافت کرد و با وجود نیاز‌های جامعه علمی و دانشگاه‌ها هنوز این دستگاه در ایران موجود نیست. این دستگاه حدود ۷ میلیون دلار قیمت دارد البته این مبلغ برای سرمایه گذاری علمی مبلغ ناچیزی است. تراز سرمایه گذاری علمی با سایر سرمایه گذاری‌ها فرق دارد. سرمایه گذاری برای علم و ابزار دقیق اندازه گیری هزینه نیست بلکه سرمایه است. وجود ابزار‌های دقیق اندازه گیری یکی از عامل‌های مهم جذب استعداد‌های درخشان و جلوگیری از مهاجرت نخبگان است.

** پیشبرد اهداف کشور به هیچ عنوان نیازمند بودجه نیست

وی اضافه کرد: باید در اشیا نفوذ کنیم تا علم را بیابیم و به دستگاه‌های دقیق اندازه گیری نیازمندیم. امروزه غرب می‌تواند در یک شی در مدت زمان بسیار کوتاه زپتا ثانیه (ده به توان منهای بیست و یک ثانیه) نفوذ کند، ما برای حفظ نیروی انسانی درخشانمان در ایران نیاز به ابزار‌های دقیق اندازه گیری داریم، این موضوع به هیچ عنوان نیازمند بودجه نیست بلکه اراده و همت افراد مسئولان، دولت و ملت را می‌طلبد. 

عضو کمیسیون انجمن‌های علمی کشور با اشاره به مهارت آموزی دانشجویان گفت: دانشجویان از طریق کنکور وارد دانشگاه می‌شوند و بیشتر آن‌ها توان لازم را ندارد؛ چرا که در رشته‌هایی جذب می‌شوند که مورد علاقه شان نیست و از طرف دیگر برخی دانشگاه‌ها مورد علاقه آن‌ها نیست و اگر همانند خیلی کشور‌های پیشرو بتوانیم کنکور را به شکل دیگری تغییر دهیم مطمئنا دانشجویان با انگیزه‌های بالاتر می‌توانند دانش و مهارت خود را بالا ببرند. 

موسوی موحدی افزود: علم علاوه بر همت، نیازمند انگیزه است و خیلی از دانشجویان علاقه دارند که با یک استاد درس یا پروژه بردارند و دانشگاه‌های خاصی را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند، به نظر می رسد که باید راه را نشان آن‌ها دهیم، اگر زیربنا را درست کنیم انگیزه‌ها بیشتر می‌شوند. 

عضو شورای سیاستگذاری دانشگاه تهران اضافه کرد: دانشگاه تهران دارای دانشجویان نمونه است، اما محدودیت دارند و باید این محدودیت‌ها را کنیم تا امکانات تحقیقات و خوابگاه و درآمد خوب داشته باشند تا بتوانند در همایش‌ها و جشنواره‌های بین المللی شرکت کنند و از فرصت‌های مطالعاتی خارجی بهره ببرند و ارتباطات وسیع با دانشمندان و دانشگران جهان بگیرند، این موارد نیازمند حمایت است، اگر زیربنای فکری به درستی طراحی شود انگیزه‌ها بالاتر می‌رود و دانشجویان می‌توانند بهتر درس بخوانند و تحقیق کنند و بهترین آثار را منتشر می‌کنند؛ درنهایت اگر تراکم علمی کشور بالا برود یعنی حضور دانش مداران در صحنه‌های کشور افزایش یابد، نوآوری و فناوری‌ شکل می‌گیرد و تولید و اقتصاد و تولیدات درست می‌شود و کشور رشد می‌کند.

موسوی موحدی تاکید کرد: برخی اوقات افراد می‌گویند که نیازمند فناوری هستیم، در صورتی که فناوری یکی از فرزندان علم است و امروز نگاه به بیشتر فناوری‌ها بر محور اقتصاد شکل می‌گیرد. فناوری‌های ناهنجار از آنجا حاصل می‌شود که به چرخه علم عمیق وصل نمی‌شود و فقط به خاطر مسایل درامد زایی شکل می‌گیرد؛ باید دیدگاه خود را به زیر بنای علمی در فناوری‌ها تغییر دهیم. 

وی با اشاره به دموکراسی علمی در پروژه‌های علمی اظهار کرد: همه تنگنا‌ها از عدم شناخت است، اما اگر کسی علم را بشناسد اهداف خوبی را به رقم می‌زند. 

عضو کمیسیون انجمن‌های علمی کشوراستاد ممتاز دانشگاه تهران تاکید کرد: گفتمان سازی علم دانشمندان با سیاستگذاران و سیاستمداران امری مهم در جهت توسعه همه جانبه علم است، در صورتی که نیت تمام مسئولان در رابطه با پشتیبانی از علم خِیر است، اما در عمل عملکرد آن‌ها مشاهده نمی‌شود و تنها در حد شعار است و آنطور که باید پیاده نمی‌شود.

انتهای پیام/

نادیا عابد