درباره اهمیتی که مرز‌ها را درنوردیده/ حال «گرافیک» در ایران چطور است؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ بهرام کلهرنیا متولد ۱۳۳۱ کرمانشاه، تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد را به ترتیب در رشته‌های طراحی و پیکره‌سازی و گرافیک و تصویرسازی طی کرده است.

وی از سال ۱۳۵۱ در حوزه طراحی گرافیک و هنر مشغول تدریس و فعالیت بوده و اکنون عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران و دانشکده صدا و سیماست.

کلهرنیا که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد حضور یافته بود در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا درباره هنر گرافیک و نگاه ویژه انسان به این حوزه اظهار کرد: هنر گرافیک و اهمیت آن در زندگی امروز، مرز‌ها را درنوردیده و اهمیت فراوانی پیدا کرده و جایگاه خود را به خوبی با فرم هنری خود ثابت کرده است.

وی اضافه کرد: با وجود گسترش دنیای تبلیغات، هنر و شاخه‌های مختلف هنری شاید بتوان گفت با پیشرفت انسان مدرن در زمینه کسب و کار و فعالیت‌های مختلف، هنر گرافیک اهمیت فراوانی پیدا کرده که برای معرفی و شناخت بیشتر موارد‌های گوناگون از گرافیک به‌عنوان معرفی این حوزه‌ها استفاده می‌شود که بخش مهمی از این بخش هنری وابسته به دنیای مجازی و اینترنت است و در زندگی روزمره، افراد با گرافیک زندگی می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی عنوان کرد: گرافیک یعنی سرنوشت انسان و اهمیت آن بیش از آنچه هست که تصور می‌کنیم، گاهی اگر بخوابیم و صبح بیدار شویم و اسناد گرافیک ناپدید شوند، کل جهان متوقف شده، یعنی هر چیزی که به اسم گرافیک می‌شناسیم، به‌عنوان مثال اگر گرافیک را از گوشی حذف کنیم، سفید می‌شود و در رسانه‌های متفاوت اینترنت به محض اینکه گرافیک از آنها برداشته شود، سفید می‌شوند.

کلهرنیا متذکر شد: در تمام محیط‌های رسانه‌ای و مدرن، اسناد چاپی و نشریات امروز، این گرافیک است که جهان را مدیریت می‌کند و علوم را می‌سازد؛ اگر نشانه‌های گرافیک از علم فیزیک، شیمی، الکترونیک حذف شوند، خودشان را از کف خواهند داد.

وی تبیین کرد: دوربین‌های عکاسی از نظام‌های گرافیک مدیریت می‌شود و هدف پیدا می‌کند. گرافیک نسبت به شاخه‌های دیگر هنر به نظر جوان می‌آید؛ اما به مساوی جهان امروز آنچنان جایگاه عظیمی دارد و نقش کلیدی را بازی می‌کند که ملت‌های جهان می‌کوشند سهم خودشان را در استفاده و بهره‌برداری از گرافیک توسعه دهند.

عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران تشریح کرد: مدارس گرافیک وظیفه‌ای را برعهده دارند که پیچیده‌تر از مدارس دیگر است، به همین سبب بزرگ‌ترین مدارس هنر جهان در بخش گرافیک کار‌های بسیار خاص انجام می‌دهند.

**یک تولیدکننده دستمال کاغذی چه ارتباطی با گرافیک دارد؟

کلهرنیا افزود: کلاس‌های نقاشی و درس سال‌ها می‌تواند ثابت باشد؛ اما گرافیک تنها شاخه‌ای است که سرفصل‌های آن دو یا سه سال یک بار نیاز به تجدیدنظر دارد، به دلیل اینکه تحولات اجتماعی و انسانی در گرافیک جایگاهی دارد و به تناسب ابزار‌های جدید ضرورت‌های اجتماعی، تولید محتوای جدید، طراحان گرافیک وارد عرصه می‌شوند. طراحان گرافیک تسهیل‌گر هستند و میان پدیده‌های گوناگون و انسان، ارتباط را به وجود می‌آورند.

وی توضیح داد: یک تولیدکننده دستمال کاغذی باید سراغ یک طراح گرافیک برود تا بتواند محصول خود را وارد بازار کند، یعنی محصول بدون نام، بدون نشان گرافیک و بدون اسناد دیگری که بدون شرح توضیح و تفصیل کنار او قرار می‌گیرد، شانس ورود به بازار، رقابت و بازرگانی را پیدا نخواهد کرد.

عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی تأکید کرد: امروز گرافیک را به مثابه گونه‌ای گفت‌وگوی درونی و درون اجتماعی معرفی می‌کنیم، گفت‌وگویی که به مثابه شکل رنگ و غایت‌مندی که به لحاظ شکل در انسان وجود دارد و اسناد گرافیک مورد توجه گرافیست‌ها را به کار می‌برند، چنین به‌ آن می‌اندیشیم و داوری می‌کنیم.

کلهرنیا اعلام کرد: در تاریخ گرافیک وقتی مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم که ریشه‌های آن در نقاشی، مجسمه‌سازی، در آن‌روزی که انسان موفق می‌شود خط بنویسد و خط را ابداع کند، یافت می‌شود. سومری‌های تاریخی در جغرافیایی تاریخی ایران موفق شدند نخستین خطوط را برای نگارش به‌کار گیرند. طراحان گرافیک به وجود آمدند؛ یعنی قدمت گرافیک بیش از بسیاری از هنر‌هاست.

**طراحان گرافیک نشان گویایی از اندیشه‌ها را به‌وجود می‌آورند

وی یادآور شد: طراحان گرافیک، ترسیم و نشان گویایی از اندیشه‌ها را به‌وجود می‌آورند؛ اما در روند تاریخ و روزگاران صنعتی، انقلاب بود که به‌سان توسعه سیستم‌های صنعتی، اجتماعی ضرورت انسجام بخشیدن و انضباط یافته‌تر موجب شد که نام گرافیک وضع و در مدارس تدریس شود.

عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی گفت: با وجود اینکه تعداد زیادی فارغ‌التحصیل از دانشگاه داشته‌ایم، امروزه در ایران به لحاظ گرافیک هنوز ضعف و کاستی‌های فراوانی وجود دارد؛ چراکه نسبت به طراحی گرافیک در نظام آموزشی نگاه حرفه‌ای نبوده و بین مشاغل و سازمان‌ها تعادل اجتماعی نیست و با مدل آموزش در دانشگاه فاصله دارد، یعنی فاصله‌ای وجود دارد که این فاصله باید کمتر شود و مدیران آموزش گرافیک با توجه به شناختی که به ماجرا دارند باید بکوشند این فاصله بسیار بسیار زیادی که روزبه‌روز آشکارتر می‌شود را ببینند و تلاش خود را برای کم کردن به کار گیرند.

این استاد گرافیک درباره اهمیت موضوع اظهار کرد: نه به لحاظ اینکه مسئولیت آموزش درست انجام شود، این موضوع مهم است، بلکه از آن جهت حیاتی است که یک مسئول زودتر از بقیه این مسئله را ببیند و برای آن راهکار ارائه دهد و با دعوت از استادانی که در این رشته خبره هستند، با پیشنهاد دادن به اینکه سرفصل درس‌ها به کدام سمت حرکت کند با مشارکت و انتخاب دانشجو‌یان برتر به این امر همت گمارد.

کلهرنیا افزود: اهمیت این موضوع از آن جهت است که طراحان گرافیک در جامعه نتوانند این وظیفه خطیر خود را درست انجام دهند و با سفارش‌دهندگان فاصله داشته باشند و به همدیگر نرسند و جامعه ما به لحاظ اقتصادی آسیب خواهد خورد، سرنوشت ما در گرو سرنوشت طراحی گرافیک است.

وی عنوان کرد: اگر بخواهیم جامعه معاصر، پیشتاز و برحقی بسازیم باید طراحان گرافیک را درست بشناسیم و از کار‌های درست آن‌ها پشتیبانی کنیم، این یک واقعیت است.

گفتگو: روح‌الله انوری