شناسایی نقالان نوپدید در کارگاه‌های آموزشی کودکان و نوجوانان

سعید گودرزی عضو انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی ایران در حاشیه اختتامیه دومین جشنواره ملی شاهنامه‌خوانی و نقالی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا اظهار کرد: نقل داستان‌های پهلوانی در ایران پیشینه‌ای کهن دارد و بنابر گواهی‌های مکتوب به روزگار ماد‌ها و هخامنشیان بازمی‌گردد.

وی افزود: «گوسان» نام معروف‌ترین داستان‌گذاران ایران پیش از اسلام است که از دوره اشکانیان تا اواخر دوره ساسانیان در دربار‌ و میان عموم به روایت‌گویی می‌پرداختند. این سنت داستان‌گویی در ایران پس از اسلام نیز با نام نقالی ادامه می‌یابد که دنباله همان رسم باستانی است.

عضو انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی ایران اضافه کرد: یکی از کهن‌ترین شواهد نقل ملی ـ پهلوانی منثور در دوره اسلامی، اشاره فردوسی به شاهنامه خوانی ابومنصوری در میان همگان است: «چو از دفتر این داستان‌ها بسی/همی خواند خواننده بر هرکسی/جهان دل نهاده بر این داستان/همان بخردان نیز و هم راستان»، این نشان می‌دهد که نقال، داستانی را از روی متنی مکتوب و منثور در حضور مردم فقط بازگو می‌کرده است.

گودرزی بیان کرد: نقالی در عصر صفوی تا نیمه دوره پهلوی ترویج می‌یابد که گاهی به راویان آن «قصه‌خوان» نیز می‌گفتند. مجالس سهراب‌کشی، سیاوش‌کشی و ایرج‌کشی از معروف‌ترین و پربسامدترین مجالس بوده، به طوری که تبدیل به ضرب‌المثل عامیانه شده‌اند: «نوش دارو پس از مرگ سهراب» یا در داستان ایرج بیتی شهره عام و خاص می‌شود: میازار موری که دانه کش است/که جان دارد و جان شیرین خوش است»، بنابراین این تأثیرگذاری روایی حتی در نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای و نگاره‌های دست‌نویس شاهنامه رایج می‌‌شود.

وی، روش‌های نقالی را به برخوانی، پرده‌خوانی و طومارخوانی تقسیم کرد و ویژگی‌های آن را آشنایی نقال به شاهنامه‌شناسی در قلمرو‌های زبانی، ادبی و فکری، فصاحت و بلاغت، خوش‌صدایی، نمایشگری، بدیهه‌گویی، استفاده از زبان بدن، آشنایی با نقش‌خوانی و نقش‌آفرینی برشمرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرقان تأکید کرد: برپایی کارگاه‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان علاقه‌مند و همچنین برگزاری جشنواره‌های شاهنامه‌خوانی و نقالی در سطح استانی و ملی برای آنان می‌تواند علاوه بر نوید گسترش این هنر ملی در شناسایی نقالان نوپدید و معرفی آنان به جامعه هنری کارساز باشد.

عضو انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی ایران در ادامه توضیح داد: شاهنامه، هنری‌ترین متن از نوع ادبیات حماسی بوده که از جنبه‌های عالی نمایشی و تصویری برخوردار است و بدون تردید از پشتوانه‌های غنی برای اقتباس انواع نمایشنامه‌های صحنه‌ای، رادیویی و فیلمنامه‌های سینمایی و تلویزیونی به شمار می‌آید و با توجه به جنگ‌های رسانه‌ای دنیای کنونی شایسته است نویسندگان عرصه ادبیات نمایشی کشورمان در راستای تعلیم و تربیت مخاطب ایرانی، عنایت و بهره‌مندی بیشتری از این منبع انسان ساز و جامعه ساز داشته باشند.

به گزارش آنا، اختتامیه دومین جشنواره ملی شاهنامه‌خوانی و نقالی آفتاب صلح به همراه اختتامیه نخستین جشنواره سعدی‌خوانی فارس به میزبانی انجمن ادبی آفتاب صلح، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش ۲۵ اردیبهشت در تالار مهر شهرستان مرودشت به کار خود پایان داد.