وزارت علوم در بازنگری رشته‌ها اختیارات را از دانشگاه‌ها گرفته است/ نیازمند طراحی سیستم اطلاعات بازار کار هستیم

ابراهیم صالحی عمران رئیس انجمن آموزش عالی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا درباره دلیل بازنگری رشته‌های دانشگاهی گفت: دو بحث بازنگری رشته با بازنگری محتوای رشته کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. 

وی افزود: بازنگری محتوای رشته مقوله‌ای است که به تغییر و تحول سرفصل‌ها منجر می‌شود و دارای ایراداتی است و مقدم بر بازنگری سرفصل‌های رشته دانشگاهی است، گسترش آموزش عالی و توسعه رشته‌ها نیز بحث جداگانه‌ای است. 

صالحی عمران تصریح کرد: تصمیم گیری برای گسترش و توسعه رشته‌ها باید تابع الگوی نظم خاصی باشد و نمی‌توانیم رشته‌های تحصیلی را بدون برنامه ریزی گسترش دهیم.

توسعه و برنامه ریزی آموزش عالی در دستور کار وزارت علوم قرار بگیرد 

رئیس سابق دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور ادامه داد: با توجه به اشتغال فارغ التحصیلان و نبود ارتباط بین رشته‌های دانشگاهی با بازار کار، هنوز شورای گسترش آموزش عالی فعال است، در صورتی که به اندازه کافی از لحاظ تعداد دانشگاه و رشته گسترش کرده ایم و باید در زمینه توسعه و برنامه ریزی آموزش عالی تفکر کنیم.

صالحی عمران اضافه کرد: گسترش دارای جنبه کمی است، متاسفانه الگوی توسعه و گسترش خاصی در آموزش عالی نداریم، توسعه گسترش آموزش عالی و مراکز و دانشگاه‌ها بر اساس فشار‌های سیاسی و تصمیمهای نادرست وزارت علوم صورت گرفته است، در صورتی که باید این روش را تغییر داد.

توسعه رشته‌ها نیاز‌های بازار کار را طلب می‌کند 

وی با بیان اینکه توسعه رشته‌ها سازوکار خاص خود و نیاز‌های متفاوت دانشی و بازار کار را طلب می‌کند، تاکید کرد: علم و نیاز‌های بازار کار باید توسعه یابد و توسعه آموزش عالی در دوره‌های کاردانی، کارشناسی ارشد و دکتری با منطق و بر اساس الگو‌های مشخص پیش برود.

انبوه دانشجویان در قالب کاریکاتور رشد می‌کنند 

صالحی عمران بیان کرد: دانشگاه‌ها از دوره‌های کاردانی و کارشناسی به سمت مقاطع ارشد و دکتری در حال توسعه هستند و انبوه دانشجویان به صورت کاریکاتوری در حال رشد است.

وضعیت اشتغال نیرو‌های کارشناسی بهتر از تحصیلات تکمیلی است 

وی اضافه کرد: نیاز بازار کار در دهه اخیر برای دانشجویان دوره‌های ارشد و دکتری به شدت ضعیف شده است، در صورتی که نیاز بازار کار به نیرو‌های تکنسین و مهارتی بیشتر است و نگاه به آمار اشتغال نشان می‌دهد که وضعیت کار فارغ التحصیلان دوره‌های مهارتی بهتر از دوره‌های تحصیلات تکمیلی است.

سیستم اطلاعات بازار کار جایگاهی در توسعه آموزش عالی ندارد

رئیس انجمن آموزش عالی ایران تاکید کرد: اطلاعات بازار کار وارد توسعه و گسترش سیستم آموزش عالی نشده است و یکی از ضعف‌های عمده وزارت علوم این است که سیستم اطلاعات بازار کار جایگاهی در تصمیم گیری‌های گسترش و توسعه آموزش عالی ندارد؛ بنابراین اول باید این موضوع را اصلاح کرد تا رشته‌ها مبتنی بر نیاز اجتماعی حال و آینده بر اساس تقاضای کشور باشند و فشار اقتصادی و سیاسی نباید در آن دخیل باشد و پس از اصلاح این موارد نوبت به تنظیم سرفصل‌ها می‌رسد.

صالحی عمران ادامه داد: باید گروهی را متشکل از وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و صنایع مختلف تشکیل داد تا بتوان نیاز‌های بازار کار را سنجید و بر اساس آن‌ها سیستم‌ها و سرفصل‌ها را تنظیم کرد. اگر بحث اقتصاد و بازار کار مهم است باید بخشی از الگوی تنظیم رشته‌ها مبتنی بر مدل آموزش مهارتی باشد.

۶۰ درصد آموزش عالی دنیا مهارتی محور است

وی بیان کرد: جایگاه آموزش‌های مهارتی مهم است و ۶۰ درصد آموزش عالی دنیا بر مبنای سیستم‌های مهارتی محور است، اما در ایران تنها ۱۰ تا ۱۲ درصد دانشجویان در رشته‌های مهارتی تحصیل می‌کنند و این موضوع فاجعه است و باید به صورت جدی متخصصان و مدیران آموزش عالی برنامه‌های استراتژیک خود را بر مبنای نیاز جامعه تدوین کنند.

بی توجهی هیئت امنا به سیاست گذاری‌های توسعه‌ای آموزش عالی 

صالحی عمران گفت: در هیچ کدام از دستورات هیئت امنای دانشگاه‌ها سیاست گذاری درست توسعه‌ای آموزش عالی ملاحضه نمی‌شود و بیشتر روی مسئولیت‌های اداری، مالی و انتصابات متمرکز هستیم.

وزارت علوم باید اختیار تصمیمات درسی را به دانشگاه‌ها واگذار کند

رئیس انجمن آموزش عالی ایران با اشاره به استفاده دانشگاه‌ها از تجربیات یکدیگر در راستای حل مشکلات بازار کار اظهار کرد: سیستم آموزش عالی ایران به شدت متمرکز است، یعنی هیچ دانشگاهی اختیار برنامه ریزی درسی را ندارد و دانشگاه‌های کشور تغییر رشته‌ها بر اساس نیاز روز را در دستور کار خود قرار نمی‌دهند و این مسائل تنها معطوف به تصمیمات وزارت علوم است.

صالحی عمران ادامه داد: باید وزارت علوم اختیارات تصمیم گیری را به دانشگاه‌ها و هیئت امنا واگذار کند تا آن‌ها آزادی عمل داشته باشند و آمایش آموزش عالی که نوعی تفویض اختیار و قدرت تصمیم گیری برای دانشگاه‌ها باید به دانشگاه‌ها داده شود، در غیر اینصورت نمی‌توان قدم موثری برداشت.

وزارت علوم برای حل نیاز‌ها در تار خود تنیده است 

وی درباره استفاده از تجربیات فارغ التحصیلان در راستای بازنگری برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها گفت: آموزش عالی در درون تار خود تنیده است و با فضای بیرون از خود آشنایی ندارد، در صورتی که باید کارآفرینان، صنعت، جامعه و ... را باید ببیند تا مشکلات را شناسایی کند و از دانشگاه‌ها در راستای تغییر و تحولات مبتنی بر مسائل جامعه کمک بگیرد و از استعداد نخبگان استفاده کند، متاسفانه جایی بیرون از سیستم آموزش عالی به عنوان مصرف کننده خروجی‌های آموزش عالی در برنامه ریزی وزارت علوم دیده نشده است.

صنعت در حوزه شناسایی نیاز‌ها از دانشگاه‌ها جلوتر است 

صالحی عمران با اشاره به ارتباط نیاز صنعت و جامعه با دانشگاه‌ها برای بازنگری رشته‌های تحصیلی اظهار کرد: صنایع و دانشگاه‌ها برای رفع مسائل کشور به یکدیگر توجه نمی‌کنند و صنعت در حوزه فناوری‌ها و نوآوری‌ها گاهی اوقات در مقایسه با دانشگاه‌ها جلوتر است؛ چراکه صحبت از تولید و ارائه خدمات است و آموزش عالی خدمات آموزشی و پژوهشی ارائه می‌کند که این موارد باید پس از مراکز رشد در صنایع و تولید جای بگیرند در غیر اینصورت رابطه اقتصادی و تجاری سازی آموزش عالی برقرار نمی‌شود و هر کسی کار خود را می‌کند و دیگر ارتباطی با بیرون برقرار نمی‌کند.

سیستم آموزش عالی برای رفع اشتغال باید دوگانه شود 

وی گفت: دانشجویان باید در دانشگاه و صنعت به میزان مساوی فعالیت کنند تا نیاز بازار کار و اشتغال فارغ التحصیلان حل شود چراکه آموزش عالی موفق دنیا دارای سیستم دوگانه هستند و توانستند دانشجو را در محیط پژوهشی و جامعه به یک میزان دخیل کنند که باعث حل این مشکلات شده است.

صالحی عمران با اشاره به تحلیل داده‌های آماری برای شناسایی نیاز فارغ التحصیلان در راستای بازنگری رشته‌های دانشگاهی اظهار کرد: وقتی قرار است برنامه ریزی آموزش عالی به تولید منجر شود و در خدمت نیاز‌های صنعت قرار بگیرد باید با صنعت ارتباط تنگاتنگ داشته باشد.

وی افزود: نظام های آموزش عالی موفق دنیا سیستم اطلاعات بازار کار را طراحی کرده‌اند که انبوهی از داده‌ها و نیاز‌های حال و مشاغل و نوع تخصص‌ها شایستگی‌ها و مهارت‌های سخت و نرم و دانش‌های مورد نیاز را نشان می‌دهد، متاسفانه این سیستم در کشور ما وجود ندارد در صورتی که آموزش عالی برای توسعه رشته‌ها و سرفصل‌های دانشگاهی باید از این داده‌ها استفاده کند.

رئیس انجمن آموزش عالی ایران با اشاره به برنامه ریزی وزارت علوم برای تدوین بازنگری رشته‌های تحصیلی و دانشگاهی اظهار کرد: برای بازنگری رشته‌های دانشگاهی باید در ابتدا یک برنامه استراتژیک جامع و کامل تدوین شود تا با در نظر گرفتن افق لازم تحولات جدی در زمینه فناوری‌ها و هوش مصنوعی و پژوهش صورت بگیرد که در این زمینه باید برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت نوشته شود تا بتوانیم به برنامه‌های بلند مدت دست یابیم.

انتهای پیام/

نادیا عابد