تغییر سرفصل‌های دروس مقطع کارشناسی دانشگاهی با رویکرد هوش مصنوعی

خبرگزاری علم و فناوری آنا ـ حسین بوذری؛ رشته‌های مهارتی از معدود رشته‌هایی است که جایگاه ویژه‌ای در دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی دارند و براین اساس رشته‌هایی با مضامین سنتی که به تدریج در جامعه رو به کمرنگ‌تر شدن می‌رود، در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی این قبیل رشته‌ها متقاضیان بسیاری دارند و بیشترین متقاضیان را نیز بانوان تشکیل داده‌اند.

از سویی دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی راه‌اندازی رشته‌های نو و جذابی را در دستورکار قرار داده، مانند رشته «پوست، مو و زیبایی» که قطعاً متقاضیان خاص خودش را دارد.

این دانشگاه همچنین در قالب طرح TMC تفاهم‌نامه‌هایی را با سازمان فنی و حرفه‌ای استان خراسان‌رضوی منعقد کرده و براساس این تفاهم‌نامه به‌صورت پایلوت ۶ مرکز استان خراسان‌رضوی ازجمله مشهد در مقاطع تحصیلات تکمیلی موظف شدند واحد‌های درسی را با عنوان رویکرد هوش مصنوعی جایگزین واحد‌های درسی قبلی کنند.

با این حرکت رشته‌های منسوخ شده جای خود را به رشته‌های مهارتی، فنی و با رویکرد هوش مصنوعی خواهند داد و در آینده رشته‌های نوینی که نیاز روز جامعه است و متقاضیان بیشتری دارد به رشته‌های پرطرفدار تبدیل می‌شود و رشته‌هایی که بعضاً دارای دانشجو نیستند و جزء رشته‌های منسوخ شده به حساب می‌آیند یا بازبینی یا حذف خواهند شد.   

در راستای تحلیل و بررسی رشته‌های دانشگاهی و لزوم نوسازی و بازنگری بر برخی رشته‌های منسوخ شده با علی‌اصغر یساقی معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی و واحد مشهد به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می آید:

**رشته‌های فنی ـ مهندسی بازار کار خوبی دارند

آنا: استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی در راستای آمایش و ساماندهی رشته‌های دانشگاهی چیست؟

یساقی: درحال حاضر سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی آمایش و سازماندهی برخی رشته‌ها را در دستورکار دارد که برای تأسیس و جابه‌جایی رشته‌ها براساس اطلس و آمایش عمل می‌کند.

در حقیقت موقعیت یا استراتژی واحد‌ها در نظر گرفته می‌شود که شهر با توجه به رشته‌های متناسب، شرایط اقلیمی و ظرفیت‌ها چه ظرفیتی دارد، به‌عنوان مثال برخی شهرها جنبه‌های کشاورزی را درنظر می‌گیرند، چراکه آن شهر در زمینه کشاورزی استعداد دارند یا شهرهایی مانند مشهد و قوچان صنعتی هستند، بنابراین باید به رشته‌های صنعتی در این شهرها اهمیت داده شود، دراینصورت باید جنبه‌های کارآفرینی هم در دانشگاه‌ها مدنظر باشد.

با توجه به تأسیس دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی و ارتباط طرح پویش با صنعت باید به حوزه‌های فنی ـ مهندسی، علوم پایه و رشته‌های کاربردی توجه بیشتری بگیرد تا دانشجو بعد از اتمام تحصیل بتواند به راحتی جذب کار شده و برای خود کار کند و حتی موجب اشتغال‌آفرینی برای دیگران شود.

این بستر توسط دانشکده‌های مهارت کارآفرینی فراهم می‌شود، اما ملاک عمل در راه‌اندازی رشته‌ها، پالایش و آمایش رشته‌ها مبتنی بر همان اطلس و آمایش سرزمینی است که این معیار و ملاک‌ها به ظرفیت دانشگاه‌ها و شهری دانشگاه مستقر بستگی دارد.

آنا: با توجه به حرکت دانشگاه آزاد اسلامی به سمت دانشگاه کارآفرینی و مهار‌ت‌محوری هنوز برخی رشته‌های دانشگاهی منسوخ شده در حال فعالیت هستند. در راستای جذب دانشجویان در رشته‌های مهارت‌آفرینی و کارآفرینی چقدر موفق بوده‌اید و رشد داشته‌اید؟

یساقی: تمامی رشته‌ها از مقاطع کاردانی، تحصیلات تکمیلی (کارشناسی‌ارشد) و دکتری در پنج سال گذشته براساس تعداد ورود و جذب دانشجو مورد بررسی قرار گرفت و میانگین جذب برخی رشته‌ها برای تشکیل کلاس پایین‌ بود و به تدریج با جلساتی که با مدیران، اعضای گروه، معاون آموزشی، واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی تشکیل شد، آنان متقاعد شدند که برخی از این رشته‌ها حذف شوند و یک رشته کاربردی با هماهنگی‌های سازمان مرکزی و شورای گسترش سازمان مرکزی جایگزین شود.

آنا: مثلاً چه رشته‌هایی؟

یساقی: رشته‌هایی مانند عربی، دینی، ریاضی، فلسفه، جغرافیا، تاریخ اسلام که استقبال کمتری دارد یا حذف شده یا از واحد به واحد دیگر جابه‌جا شده، البته ممکن است این رشته‌ها در واحد دانشگاهی دیگری بازدهی داشته باشند، درغیراینصورت بعد از یک‌ سال از دفترچه حذف خواهند شد و رشته‌های جدیدی که کاربردی‌تر است، جایگزین می‌شوند.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد  در حال حاضر در دو رشته کلی جذب دانشجو دارد، نخست «طراحی لباس و طراحی دوخت»، به‌طوری که در دو سال سپری شده از راه‌اندازی این رشته بالغ بر ۵۰۰ دانشجو جذب آن شده‌اند، چراکه بلافاصله بعد از یک مقطع کاردانی یا کارشناسی دانشجوی فارغ‌التحصیل شده به‌‌دلیل تسلطی که به «طراحی لباس» و «طراحی دوخت» دارد جذب بازار کار می‌شوند.

رشته‌ بعدی که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد راه‌اندازی شد و مورد استقبال قرار گرفت، رشته «پوست، مو و زیبایی» بوده که رشته بسیار جذابی است و دانشجوی مقطع کاردانی بعد از دو سال به‌راحتی جذب بازار کار می‌شود. این اتفاق به تدریج در حال به‌روزرسانی است و مدت دو سال است که به‌صورت مستمر رشته‌ها پالایش شده و شورای گسترش استان خراسان‌رضوی هم در این باره فعال است.

جایگاه TMC در ارتباط دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی

آنا: نحوه تعامل دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی با سازمان فنی و حرفه‌ای چگونه است؟

یساقی: در این راستا از طریق طرح پویش و TMC و دوره‌های برگزار شده استادان معرفی می‌شوند یا مجوزی که به دانشگاه آزاد اسلامی و مراکز فنی‌ و حرفه‌ای در تفاهم‌ مشترک کسب کرده و منعقد می‌کنند، اصطلاحا گواهی مشترک داده می‌شود، بنابراین ارتباط دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان‌رضوی با مؤسسات فنی‌وحرفه‌ای دارد و از ظرفیت این مؤسسات استفاده می‌کند و دوره‌های کارگاهی برای دانشجویان برگزار می‌شود.

به این شکل ارتباط بین دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی یا حتی سایر دانشکده‌هایی که رویکرد فنی و مهندسی دارند در قالب طرح TMC یا تفاهم‌نامه‌های انجام‌شده با مراکز فنی حرفه‌ای در ارتباط هستیم.

آنا: جایگاه رشته‌های جدید آماری (تحلیل داده و هوش مصنوعی) از منظر آینده شغلی دانشجویان چگونه است؟

یساقی: با الزام معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی رویکردی ایجاد شد، با این مضمون که برخی واحد‌های دانشگاهی به‌صورت پایلوت در ۶ مرکز استان خراسان‌رضوی ازجمله مشهد در مقاطع تحصیلات تکمیلی یکسری واحد‌های درسی را با عنوان رویکرد هوش مصنوعی جایگزین واحد‌های درسی قبلی کنند که این در مقطع تحصیلات تکمیلی از مهرماه برنامه‌ریزی شده و اجرا می‌شود.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی هم در مقطع کارشناسی در راستای تغییر سرفصل‌ها اقدام کردند، به‌طوری که برخی سرفصل‌ها در واحد‌های درسی با رویکرد هوش مصنوعی جایگزین سرفصل‌های فعلی می‌شوند. 

همچنین سازمان مرکزی یکسری کارگاه‌هایی برای دروس ریاضی ۱ و فیزیک ۱ با رویکرد انجام داد که دومین دوره‌آن از ۲۹ تا ۳۱ خرداد در سالن مرکزی برگزاری می‌شود که از دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد تعدادی از همکاران هیئت علمی در این دو رشته حضور دارند.

سازمان مرکزی به‌طور جدی به رویکرد هوش مصنوعی توجه دارد که «هوش مصنوعی در خدمت علم» و «علم در خدمت هوش مصنوعی» مورد توجه است و به هر دو شکل این رابطه تعاملی شکل می‌گیرد.

آنا: در راستای به‌روزرسانی و تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن مدل‌های آموزشی به شیوه‌هایی که نیاز روز جامعه است چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

یساقی: این موضوع به ماهیت رشته‌ها برمی‌گردد، چراکه برخی رشته‌های فنی و مهندسی خیلی سریع به‌روز می‌شوند و استفاده از ابزار‌های آموزشی نوین باید جایگزین ابزار‌های قدیمی شود که در در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در حال انجام است و به‌صورت دستورالعملی نیست، بلکه گروه‌ها باید بازیابی و بازسازی کنند و همینطور در بعضی از رشته‌ها در حوزه علوم انسانی نیاز است این اتفاق صورت گیرد و ارتقا پیدا کند.

به‌عنوان مثال ‌دیتا پروژکتور جایگزین تخته وایت‌برد خواهد شد، اما  استفاده از تخته‌های هوشمند برای دانشگاه هزینه‌بر است، بنابراین باید این گزاره‌ها در برنامه‌های آموزشی و دانشگاه قرار بگیرد و در رشته‌های علوم انسانی استادان موظفند سرفصل‌های آموزشی در قالب استفاده از دیتا به دانشجویان ارائه کنند و آموزش به شیوه جدید باشد و به دلیل اینکه تخته‌های هوشمند هنوز در واحد‌های دانشگاهی جا نیفتاده باید در آینده به این سطح برنامه‌ریزی و حرکت شود.

آنا: آیا در مسیر حرکت به سمت مهارت‌محوری به ایده‌آل‌ها دست پیدا کرده‌اید؟

یساقی: هنوز ابتدای راه هستیم و سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی چنین سیاسی در پیش گرفته و به واحدهای دانشگاهی ابلاغ شده است که آموزشکده‌های سما تبدیل به دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی شوند، بنابراین باید سیاست‌گذاری‌ها به این شکل پیش برود که دانشجویان از همان ابتدا که وارد دانشگاه می‌شوند به این صورت هدف‌گذاری کنند که نگران آینده شغلی‌شان نباشند، چراکه  در کنار مدرکی که اخذ می‌‌کنند مهارتی کسب می‌کنند که بتوانند در آینده معیشتشان را تأمین کنند.

در حال حاضر در این زمینه کامل نشده‌ایم، اما تلاش می‌کنیم روز به روز بهتر شویم که بخشی به فعالیت‌های درون‌سازمانی دانشگاه آزاد و سیاست‌ها برمی‌گردد و بخشی دیگر به ارتباط قوی که می‌تواند معاونت پژوهش و فناوری با صنعت و مراکز اطلاعات فنی و حرفه‌ای ایجاد کند و این ارتباط در قالب طرح پویش موجب می‌شود دانشگاه‌ها را به سمت مهارت‌محوری سوق دهیم.

انتهای پیام/

حسین بوذری