پتانسیل‌های بالقوه دیپلماسی عمومی ایران را بشناسیم

گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- جلال الدین سلیمی: خیلی از مورخان و تاریخ نگاران قدمت تمدن ایران را بیش از پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌دانند و سوابق هویتی و فرهنگی و هنری ایران را بسیار اصیل و قدیمی‌تر از سایر کشور‌های دیگر بیان می‌کنند. در واقع، پارامتر‌های قدرت ایران باستان نقش مهمی در ساختار قدرت جهان داشته است و یکی از مشخصه‌های ممتاز و نمایان فرهنگ اصیل ایرانی دادوستد با فرهنگ‌های مختلف بود. فرهنگ ایرانی از آغاز شکل گیری یکی از رسالت‌ها و کارکردهایش ارائه فرهنگ بشری غنی و به هم پیوستن و ترکیب فرهنگ‌های گوناگون بوده است. بسیاری از عناصر فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با کشور‌های همسایه به ویژه در خاورمیانه مشترک است و نقش زبان و ادبیات فارسی از جمله اشتراکات فرهنگی ایران با آن‌ها است. 

در حوزه تمدنی، آثار فرهنگی، معماری و تاریخی بازمانده از ایرانیان و دانشمندان ایرانی ابزار مناسبی برای گسترش حوزه نفوذ قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشور‌های مختلف محسوب می‌شود. 

پیوستگی دیانت و سیاست که با محوریت خداوند متعال در فرهنگ سیاسی ایران ریشه‌ای ژرف و اصیل داشته و از زمان آغاز تا به امروز مشروعیت دارد و اصل خدا باوری یکی از محور‌ها و اجزای ثابت فرهنگ ملی ایرانیان بوده است.

از این منظر،‌ ورود دین اسلام به ایران یکی از مهمترین و اثرگذارترین رویداد‌های تاریخی و فرهنگی بود که توانست در بین مردم ایران رشد و توسعه زیادی پیدا کند. 

به همبن ترتیب،‌ انقلاب اسلامی ایران که مبتنی بر دین اسلام و مذهب تشیع شکل گرفت، توانست اثرگذاری فراوانی در میان مسلمانان بگذارد؛ لذا استفاده مناسب از این پتانسیل بالقوه در عرصه‌های فرهنگی˓ تاریخی و مذهبی می‌تواند قدرت نرم و دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران را در خاورمیانه و جهان تقویت و افزایش بدهد. 

پتانسیل‌های سیاسی و بین المللی 

انقلاب اسلامی ایران تفاوت‌های گسترده‌ای با سایر انقلاب‌ها دارد که بیشتر در ماهیت آن است که بر مبنای ارزش‌ها و اصول اسلامی پایه گذاری شده است. انقلابی که داری ماهیت جهان شمول است که می‌تواند در عرصه دیپلماسی عمومی مورد توجه دولتمردان ایران در پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و پیشرفت تکنولوژی در دستگاه سیاست خارجی استفاده شود. 

ایران می‌تواند به واسطه موقعیت ایدئولوژیک، مناسبات خارجی، مبادلات فرهنگی، ترویج زبان و ادبیات و کسب جایگاه و موقعیت علمی، مواضع دقیق و صریحی در برخورد با تحولات و بحران‌های بین المللی اتخاذ کند. جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری از انقلابی جهان شمول و با جایگاهی ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، با بیان عدالت، صلح، هویت و جلوگیری از ظلم و ستم در اصول سیاست خارجی، می‌تواند در جهت ایجاد وحدت و همبستگی میان کشور‌های اسلامی و سایر ملل دیگر، نقش کلیدی و سازنده‌ای را در سطح بین المللی ایفا کند. 

از نظر فرهنگی، ایران در مرکزیت جهان اسلام قرار دارد به طوری که می‌تواند در روند تحولات آینده جهان به ویژه در کشور‌های خاورمیانه حوزه تمدنی ایرانی اسلامی و میراث گرانبهای آن و گذشته افتخارآفرین این سرزمین، پیوند عمیق فرهنگی و فکری و جغرافیایی با کشور‌های حاشیه خلیج فارس را به وجود بیاورد که این نشان دهنده گسترش همکاری‌های دو جانبه و چند جانبه منطقه‌ای و جهانی جمهوری اسلامی ایران است. 

جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر دیپلماسی عمومی می‌تواند به عنوان بازیگری قدرتمند و هوشمند در منطقه و نظام بین الملل ایفای نقش کند و با بهره گیری از پتانسیل‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، خود را استمرار و استحکام ببخشد تا به این ترتیب عمق حوزه نفوذ و گستردگی قدرت نرم کشور تداوم و برای به رخ کشیدن توانمندهایش از ابر قدرت‌های جهان زهره چشم بگیرد.

کارشناس و تحلیلگر ارشد روابط بین الملل