تحول در تجارت با ورود محصولات دانش‌بنیان به سبد صادراتی

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ پس از تشدید تحریم‌ها علیه ایران، فروش نفت ایران با توقف‌های جدی همراه شد و در این زمان ارزش صادرات غیرنفتی توجه بسیاری از افراد را جلب کرد.

توسعه صادرات غیرنفتی، وابسته به لوازم متعددی است، اما مهم‌ترین نیاز فعلی کشور، توجه به اصل توازن در توسعه است. یکی از پایه‌های این نوع توسعه، اصلاح استراتژی‌های صادراتی است. فعالان تجاری بر این باورند ابتدا باید تعریف مشخصی از صادرات غیرنفتی داشته باشیم چرا که لازمه این توسعه، وجود کالا‌های صادرات‌محور بوده و تا زمانی که زنجیره ارزش افزوده صنایع بالادستی و پایین‌دستی تکمیل نشود، اهداف توسعه‌ای تحقق نخواهند یافت.

در این میان بهره‌گیری از فرصت صنایع دانش‌بنیان در کشور و قرارگیری در مسیر صادرات این دست کالاها، از دیگر راهکار‌های تقویت تجارت غیرنفتی است. در حال حاضر ایران توانایی صادرات کالا‌های دانش‌بنیان و خدمات در این حوزه را دارد و تنها باید به ظرفیت‌های موجود نگاهی واقعی داشت.

زنجیره ارزش تولیدات صادرات‌محور شناخته شود

با توجه به مولفه‌های ضروری تولید صادرات‌محور، رضا توفیقی کارشناس توسعه تجارت در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصاد آنا گفت: تولید صادرات‌محور مستلزم به کارگیری علم جدید و با مدیریت دانش فناورانه است. توجه به تولید صادرات‌محور و تکمیل زنجیره ارزش افزوده، طی چند سال اخیر جزو مباحث ثابت توسعه تجارت بوده، اما در این میان الزاماتی وجود ندارد که نباید از کنار آن‌ها بی‌تفاوت عبور کرد. تا پیش از این به دفعات دیده می‌شود که بر بسته‌بندی کالا‌هایی مختلفی که در بازار، برچسب صادراتی زده شده بود.

وی ادامه داد: رویکرد‌ها به این صورت بود که کالا‌ها ابتدا برای رفع نیاز داخلی تولید شده و در نهایت تولیدات اضافه راهی صادرات می‌شدند. درحالی که کالای صادراتی با کالای مصرفی به این شیوه از هم تفکیک نمی‌شوند و تفاوت اساسی بین این دو دسته وجود دارد. برای تولید صادرات‌محور، باید از ابتدا زنجیره تولید ارزش را به شیوه صحیحی چید و تنظیم کرد. برای این کار وجود نگاهی دقیق به زنجیره ارزش اهمیت چندانی دارد. زمانی که زنجیره ارز در دنیا را شناسایی کرده و براساس نیاز‌های هدف به تولید پرداخته باشیم، می‌توانیم به عنوان یکی از تامین‌کنندگان مهم در این میادین شناخته شویم.

تقویت تولیدات دانش بنیان زمان‌بر است

معاون پیشین سازمان توسعه و تجارت ایران تصریح کرد: باید کارخانه تولید کالای صادراتی، براساس نیاز‌های بازار‌های هدف ساخته شده و ماشین‌آلات متناسب با این اهداف و با محوریت دانش‌بنیان در اختیار خط تولید قرار گیرند. از سویی دیگر مواد اولیه و سایر استاندارد‌هایی که برای کشور‌های مقصد مهم و ضروریست، باید در روند تولید، بسته‌بندی و عرضه در نظر گرفته شود. تا به امروز روند تولید صادراتی از این قواعد پیروی نکرده و نگاه غلطی به ماهیت توسعه صادرات غیرنفتی در بخش تولید وجود داشت. اصلاح این بخش نیازمند زمان کافی بوده و باید با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت به آن رسید. در این مسیر استفاده از دانش روز دنیا با توجه به فعالیت دانش‌بنیان‌ها می‌تواند وضعیت صادرات را تسهیل و کالا‌های در نظر گرفته شده جهت ورود به بازار جهانی را اولویت بندی کند.

توفیقی خاطرنشان کرد: وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت نگاه ویژه‌ای به تولید صادرات‌محور داشته و در چند وقت اخیر توسعه این بخش را جزو اهداف خود عنوان کرده است. این روش، رویکردی مناسب است، اما همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بهبود چرخه تولید برای رونق تجارت، نیاز به زمان طولانی دارد. وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت حتی اگر تا پایان دولت فعلی نیز بر منصب خود حاضر باشد، باز هم فرصت کافی برای پیاده‌سازی این تفکر وجود ندارد. اما در همین مدت باقی مانده نیز می‌توان سنگ‌بنای ایجاد تولید صادرات‌محور و تنوع سبد کالایی را بنا نهاد.