مالیات اصناف کجا هزینه می‌شود؟!

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا، سیاست‌های اجرایی دولت در راستای تحقق اصلاح نظام مالیاتی، ابهامات زیادی را برای مودیان به ویژه صاحبان صنوف در سراسر کشور ایجاد کرده است. متولیان در وزارت اقتصاد و دارایی بر این باورند که اصلاح نظام مالیاتی کشور با همکاری و همراهی بازار و اصناف امری شدنی است وهمسو با آن، نظام مالیاتی تمام تلاش خود را برای اجرای عدالت مالیاتی خواهد کرد.

در حالی خرداد امسال جلسه هم اندیشی سازمان امور مالیاتی کشور با اتاق اصناف تهران به منظورآشنایی بیشتراصناف به حرکت نظام مالیاتی از نظام سنتی به هوشمند، برگزار شد که به گفته برگزار کنندگان این جلسه، هرگونه اقدامی که منجر به افزایش سطح آگاهی مودیان مالیاتی نسبت به تکالیف شان شود، مورد حمایت قرار می‌گیرد. هنوز در بخشی از این اصلاح نظام مالیاتی، ابهاماتی برای صاحبان کسب و کار وجود دارد که محمدرضا جعفریان مشاور مالیاتی اتاق اصناف ایران با حضور در خبرگزاری علم و فناوری آنا، به چند سوال درهمین رابطه پاسخ داد.

آنا: اهداف کلان اصناف در مورد پرداخت مالیات چیست؟ نقطه مشترک دولت و اصناف در پرداخت مالیات‌ها چه می‌تواند باشد ودلیل مقاومت برخی صاحبان صنوف در پرداخت مالیات چیست؟

جعفریان: همواره بر شفاف‌سازی اقتصادی تاکید می‌شود، اما شفاف‌سازی یک امر دوسویه است که در یک سوی آن دولت و در سمت دیگر مردم قرار دارند. بار‌ها گفته شده که اگر دولت مردم را متولی خود می‌داند و وکیل ملت است باید به موکلین خود گزارش دهد؛ البته هیچ‌گاه این گزارش‌دهی به مردم داده نشده است. در بحث شفاف‌سازی مالی در کشور باید از بالاترین سطوح کشور آغاز کرد. اصناف، جامعه پزشکان و همه گروه‌های شغلی شامل آن هستند. چندی پیش در سمیناری در یزد، کارخانه‌داری خطاب به یکی از وزرا اعلام کرد که حاضر است میلیارد‌ها تومان مالیات خود را پرداخت کند، اما دولت موظف است به او بگوید که این مالیات را در کجا و چگونه هزینه کرده و می‌کند! مسئولان مالیاتی کشور در مورد محل هزینه‌کرد مالیات‌هایی که از مردم دریافت کرده‌اند گزارشی ارایه نمی‌دهند. وقتی بودجه کشور ۵ هزار هزار میلیارد تومان مصوب می‌شود و از این میزان ۸۶۰ هزار میلیارد تومان مربوط به درآمد مالیاتی است چه بخشی از بودجه جاری است. درآمد دولت از محل مالیات، منابع زیرزمینی و نفت، دریافت وام خارجی، فروش اوراق و فروش مستغلات مازاد است.

مولدسازی دارایی‌ها علاوه بر اینکه در دولت سیزدهم مورد تأکید قرار گرفته، در دولت‌های گذشته نیز وجود داشته است. بخشی از فروش مربوط به مستغلات است. موضوعی که اکنون گسترده‌تر شده است. حالا با اقدامات در حال اجرا این سوال مطرح این است که آیا مولدسازی، زمینه‌ساز تنظیم‌گری اقتصادی می‌شود؟ آیا گزارشی از تنظیم‌گری به مردم ارایه می‌شود؟ اگر این سوالات به درستی پاسخ داده شود، اصناف نیز با شفاف سازی و اصلاح در پرداخت مالیات موافق هستند و قطعاً این کار باید از سطوح بالا‌تراز اصناف هر چه سریعتر انجام شود.

دولت و مسئولین کشور باید سردمدار شفاف‌سازی باشند

خرداد به پایان رسیده است. اما علی رغم تأکید رئیس جمهور و مجلسی‌ها چند وزیر اظهارنامه خود را ارایه داده‌اند؛ کدام نمایندگان با صورت حساب‌های خود اقدام به پرداخت مالیات کرده اند! اگر چنین اتفاقی افتاده چرا شفاف سازی نمی‌شود؛ چرا برای تشویق و ترغیب بیشتر اطلاع رسانی نمی‌شود! مردم می‌گویند آیا فقط ما باید اظهارنامه بدهیم یا تمامی ارکان نظام باید این کار را انجام دهند. دولت و مسئولین کشور باید سردمدار شفاف‌سازی باشند بعد این انتظار را داشته باشند که مردم نیز با آن‌ها شفاف عمل کنند. شکل دیگرشفاف‌سازی این است که به رسانه‌ها و مردم امنیت شغلی داده شود. آموزش دهند بعد از شما بخواهند که شفاف عمل کنید در این صورت این درخواست قابل قبول است. کشور ما می‌تواند یکی از کشور‌هایی باشد که زمینه شفاف‌سازی اقدامات مهم انجام دهد. جامعه اصناف کشور صددرصد به شفاف‌سازی اعتقاد دارند منتهی می‌گویند ابتدا دولت اعتمادسازی کند تا آن‌ها هم شفاف‌سازی کنند. در اقتصاد ایران و در رابطه با نظام مالیاتی اعتمادسازی و فرهنگ‌سازی نشده است. بنده که از بنیانگذاران فرهنگ مالیاتی در دهه ۷۰ بوده‌ام، اعتقاد دارم که شفاف‌سازی در پرداخت مالیات حتما مردم را پرسشگر می‌کند. در آن زمان است که دموکراسی زمینه بروز بیشتری دارد و دولت‌ها نیز به سمتی پیش می‌روند که پاسخگویی بیشتری به مردم داشته باشند.

سوال: چه میزان اظهار نامه مالیاتی اصناف ارایه شده است؟

مشاور مالیاتی اتاق اصناف ایران: تاکنون حدود بیش از ۶ میلیون اظهارنامه مالیاتی ارایه شده است.۳ میلیون واحد صنفی در زیرمجموعه اصناف کشورفعال هستند که شامل پزشکان، داروخانه‌داران، وکلا، دفترخانه داران است که این رسته از مشاغل باید مالیات پرداخت کنند. این میزان اظهارنامه در حالی است که در سال ۱۳۶۴ تنها ۱۰ هزار اظهارنامه ارایه شده بود. حدود ۳ میلیون واحد صنفی فعال درکشور ممکن است شرکایی نیز داشته باشند که با احتساب کلیه مشاغل حدود ۶ میلیون نفر هستند. اگر در هر واحد صنفی تنها ۲ نفر شاغل داشته باشد با مجموع خانواده آن‌ها ۹ میلیون نفر را شامل می‌شود. از سال ۱۳۶۸ در اجرای تبصره ۵ و ۶ ماده ۱۰۰ مالیات مشاغل شامل اصناف، مهندسین، مشاوران و وکلا، سازمان امور مالیاتی می‌تواند مالیات برخی از اصناف را مقطوع کند. در آن زمان پیشنهاداتی برای این مالیات مقطوع از سوی اصناف و پیشنهاد‌هایی هم از طرف سازمان امور مالیاتی ارایه شد و با تغییراتی در آن و در نهایت مطابق با بودجه‌ای که مجلس مصوب کرده بود به تفاهم رسیدند. امسال این رویه دنبال نشد و سازمان امور مالیاتی و برخی از افراد یا تخصص لازم را نداشتند یا می‌خواستند روال به سمت دیگری برود. طبق اعلام بنده، بسته تبصره ماده ۱۰۰ مشخص نیست که چه گرید یا درجه‌ای دارد؛ درمقابل سازمان مالیاتی نیزاعلام کرد که امسال این سازمان می‌خواهد دیتامحور نسبت به اخذ مالیات اقدام کند و هرچه اطلاعات توسط ابزار‌های کارتخوان و ... جمع‌آوری شده به عنوان اطلاعات درآمدی مبنای اخذ مالیات خواهد بود. دیوان عدالت اداری رای به آن صادر کرده که هر تراکنشی به معنای اخذ درآمد نیست و نمی‌توان به آن مالیات مطالبه کند. در ۵ آذر ۱۴۰۰ رای دیوان از طریق اتاق اصناف بخشنامه شده است. سازمان امور مالیاتی نیز بخشنامه‌ای با عنوان بخشنامه ۱۶ در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۹۹ مصوب کرده که در بند ۱۸ آن همین نکات مورد تاکید قرار گرفته، اما ممیزین بدون رعایت بخشنامه خود سازمان امور مالیاتی، مالیات بر تراکنش تعیین می‌کنند. در این میان مودی باید کفش آهنی به پا کند و اثبات کند که این تراکنش درآمدی نیست و مربوط به فروش خانه یا ماشین و نقل و انتقالات پولی برای بدهی و ... است. در صورتی که همیشه در همه جای دنیا این سازمان مالیات است که باید آن را اثبات کند. در ماده ۳۵ قانون مدنی نیز ذکر شده که اثبات خواسته با مدعی است. در سال ۱۳۹۶ در کارگروه بررسی لایحه مالیات بر عایدی سرمایه نیز مطرح می‌کردیم که باید شفاف سازی شود.باید مشخص شود که مالیاتی که صاحبان صنوف پرداخت می کنند کجا هزینه می شود! چراکه بارها تأکید شده مالیات باید صرف هزینه تولید وتقویت بازارهای مولد شود. دولت در این زمینه تلاش کرده حالا نوبت این است که مسیرهایی که مالیات دریافت شده صرف موارد مهم اقتصادی شده است، به طور شفاف برای مردم و به خصوص اصناف جهت تشویق بیشتر برای پرداخت مالیات مطرح شود.

نبود اطمینان یکی از راه‌های فرار مالیاتی

قبول دارم که همه صنوف به صورت شفاف مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند، اما ریشه آن نبود اطمینان است. عدم اطمینان موجب شده تا مالیات اصناف به صورت کامل دریافت نشود. در شرایط عدم امنیت شغلی مالیات کمتری پرداخت می‌شود. خاموش شدن چراغ واحد‌های صنفی به معنای در خطر افتادن امنیت است. برخی رسته‌های شغلی نیز هستند که از مالیات حقه پرهیز می‌کنند. سیاست‌های اجرایی دولت در راستای تحقق اصلاح نظام مالیاتی، ابهامات زیادی را برای مؤدیان به ویژه صاحبان صنوف ایجاد کرده است، اما متولیان در وزارت اقتصاد بر این باورند که اصلاح نظام مالیاتی کشور برای اجرای عدالت مالیاتی خواهد بود.گزارش‌هایی ارایه می‌شود که به طور مثال پزشکی در پایتخت برای جراحی مفاصل از ۵۰ تا ۱۱۰ میلیون تومان زیر میزی از بیماران طلب می‌کند که باید مالیات متناسب با درآمد آن‌ها را اخذ کرد، اما اکنون پول دریافتی از بیماران را به حساب منشی و پسرخاله و دخترخاله‌اشان می‌ریزند. پزشکانی نیز هستند که کارتخوان‌های آن‌ها به نام افراد ساکن خارج از کشور است. البته اکثریت پزشکان عملکرد درستی دارند، اما درصدی هم هستند که زیر میزی دریافت می‌کنند و نام این را زرنگی و هنر می‌خوانند. هنر آن است که مالیات را به درستی پرداخت کنید و از حکومت مطالبه‌گر و پرسشگر باشید که آن را در چه محلی هزینه کرده است.

سوال: ابزار‌ها و مشوق‌ها برای صنوف در پرداخت مالیات چیست؟

مشاور مالیاتی اتاق اصناف ایران: بهترین مشوق برای مشارکت بیشتر اصناف در نظام مالیاتی، اعتماد سازی در فضای اقتصادی و اجتماعی کشور است و این اعتماد باید دو سویه باشد. مردم نیز به مامور و ممیز مالیاتی نگاه مثبتی ندارند؛ این دیدگاه باید تغییر کند.۸۰ درصد صنوف در اظهار مالیاتی خود حقیقت را مطرح می‌کند و تنها ۲۰ درصد هستند که ممکن است اطلاعات درست ارایه ندهند. به عنوان یک شهروند ناراحت هستم که برخی ازافراد درآمد‌های قابل توجه دارند، اما بدون پرداخت مالیات واقعی با پول ملت در امارات و سایر کشور‌ها برای خود و فرزندانشان زندگی مرفه ترتیب داده‌اند. از دولت می‌خواهیم که در جهت شفاف‌سازی اقدام کند و این مطالبه در کمیسیون بررسی مالیات بر عایدی سرمایه هم اعلام شده که تمامی تراکنش‌های بیش از ۲۰۰ میلیون تومان ابتدا باید به درستی شفاف‌سازی شوند و منابع آن تعیین و سپس به موضوع اخذ مالیات پرداخته شود.

ازمودی و فعال اقتصادی باید مالیات دریافت شود

باز هم تاکید می‌کنم مالیات حتما باید اخذ شود، اما مالیات درست و صحیح دریافت شود. به عنوان نماینده یک تشکل بخش خصوصی باید چند موضوع در نظر گرفته شده را بیان کنم؛ اینکه چه میزان مالیات، از چه کسی و چگونه باید اخذ شود. از مودی و فعال اقتصادی باید مالیات دریافت شود. اینکه چه میزان مالیات باید اخذ شود را قانون تعیین می‌کند. اینکه چگونه مالیات اخذ شود نیز مهم است. اما در سازمان امور مالیاتی مودی مالیاتی مچ‌گیری می‌شود. باید ابتدا مودیان را توانمند کرد سپس از آن‌ها مالیات حقه دریافت کرد. از ماده ۱۳۲ به بعد در قانون مالیات‌ها، قانونگذار موادی را پیش‌بینی کرده که مودیان با چه شیوه‌هایی می‌توانند مورد تشویق‌های مالیاتی قرار بگیرند. البته با معافیت مالیاتی مخالفم، اما معتقدم باید تخفیف‌های مالیاتی وجود داشته باشد. قانونگذار در چندین ماده برای مودیان خوش‌حساب مالیاتی تخفیف‌هایی در نظر گرفته، اما مردم به این مشوق‌ها آگاهی ندارند و آموزش ندیده‌اند.